Podatek solidarnościowy dla najbogatszych ma dużo wad

Nowy podatek od osób zarabiających powyżej 1 mln zł rocznie oraz dodatkowe składki od większości zatrudnionych – takie mają być od 2019 roku źródła zasilania Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Rząd zapowiedział to już w kwietniu, a teraz ujawnił projekt stosownych przepisów. Do Funduszu ma trafić 1,15 mld zł z tytułu nowego podatku solidarnościowego oraz 647 mln zł z dodatkowych składek.

Czytaj także: Podatek solidarnościowy zapłacą nie tylko najbogatsi

Pierwsza zapowiedź nowych rozwiązań padła z ust premiera 20 kwietnia tego roku. Projekt opracowano zatem w ciągu niecałych dwóch miesięcy. O ile ogólnie odpowiada wcześniejszym zapowiedziom, to pytani przez „Rzeczpospolitą" eksperci wskazują, że w szczegółach jest wiele niejasności.

Do zapłaty 4 proc.

Projekt zakłada wpisanie do ustawy o PIT pojęcia „danina solidarnościowa". Jej stawka ma wynieść 4 proc. od nadwyżki ponad 1 mln zł dochodu, z uwzględnieniem kosztów uzyskania przychodu.

Katarzyna Serwińska, doradca podatkowy i partner w kancelarii Raczkowski Paruch, zwraca uwagę, że mimo nieużywania w projekcie pojęcia „podatek", nowa danina będzie obliczana i płacona podobnie jak podatek dochodowy od osób fizycznych. Ekspertka wskazuje jednak na pewne różnice zaburzające logikę PIT. – Mogą to być przypadki, gdy pracownik pozostaje w stosunku pracy z polskim pracodawcą, ale swoją pracę faktycznie wykonuje za granicą, np. w powiązanej firmie i tam jest od tego dochodu opodatkowany. W rezultacie, choć taki pracownik nie zapłaci w Polsce „zwykłego" PIT, to nową daninę będzie musiał zapłacić, o ile jego roczny dochód przekroczy 1 mln zł – wskazuje Katarzyna Serwińska.

Z kolei Andrzej Taudul, doradca podatkowy w kancelarii Paczuski Taudul, zauważa, że choć owa danina dla najbogatszych jest dość prosta w poborze i zaledwie 4-procentowa, to może budzić wątpliwości systemowe. Wskazuje, że podstawą opodatkowania są dochody z różnych źródeł: z działalności gospodarczej, z dochodów kapitałowych czy opodatkowane ogólnie, według skali. – Po raz pierwszy dochody opodatkowane już według różnych stawek PIT staną się przedmiotem opodatkowania wtórnego w postaci daniny solidarnościowej. Być może pojawi się zarzut podwójnego opodatkowania tego samego dochodu tym samym podatkiem – przewiduje Taudul.

Katarzyna Serwińska dodatkowo wskazuje na zagadkową niespójność projektu co do dochodów kapitałowych. Otóż do podstawy opodatkowania ma być wliczany dochód np. ze sprzedaży papierów wartościowych i otrzymanych odsetek bankowych, ale nie będzie wliczany dochód dywidend z posiadanych akcji. – Wprawdzie zazwyczaj przychody z dywidend nie są wielkie, ale najwyraźniej projektodawcy chcieli potraktować je ulgowo dla celów nowej daniny – zauważa ekspertka.

Inne zagadkowe rozwiązanie przewidują przepisy dotyczące wpłat podatku solidarnościowego i przekazywania go do Funduszu. Podatnicy-milionerzy, którzy są zobowiązani do jego płacenia, mają złożyć osobną deklarację i wpłacić go do urzędu skarbowego do końca kwietnia – tak jak PIT. Jednak urzędy skarbowe mają przekazać zgromadzone z tego tytułu środki do Funduszu nie wcześniej niż 1 sierpnia. Dlaczego pieniądze z „daniny" mają leżeć na koncie fiskusa aż trzy miesiące – tego ani w ustawie, ani w uzasadnieniu nie wskazano.

Zagadki składkowe

Drugim źródłem finasowania funduszu mają być specjalne składki, obliczane i płacone podobnie jak składki na ubezpieczenie społeczne. Mają one objąć– z pewnymi wyjątkami np. dla duchownych – wszystkich zarabiających co najmniej minimalne wynagrodzenie. Jednak, choć wiadomo, że mają one być ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, to nie podano ich wysokości. W tekście samego projektu zakładano, że zostanie to przewidziane w ustawie budżetowej. W uzasadnieniu projektu wskazano, ze ma to być 0,15 proc. podstawy wymiaru składki na Fundusz Pracy. Jednak uzasadnienie nie jest częścią ustawy.

W projekcie przewidziano tez sankcję w przypadku niepłacenia składki. Ma ona wynieść 100 proc. jej wymiaru. Wprawdzie ZUS dziś dysponuje podobnym narzędziem w przypadku niepłacenia składek na ubezpieczenie społeczne, ale w projekcie dodano też możliwość obciążania tą sankcją nie tylko pracodawców czy zleceniobiorców, ale także pracujących.

Fundusz ma wejść w życie z początkiem 2019 r. Jeśli ustawodawca ma dotrzymać reguł z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, to powinna zostać uchwalona i ogłoszona najpóźniej do końca listopada 2018 r.