Niedzielny zakaz handlu pogrąża galerie, małym kupcom nie pomaga

12 listopada, dodatkowe święto państwowe z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości, miało być podwójnie nietypowe, bo jednorazowe i z otwartymi sklepami. Senat jednak z przygotowanej niespodziewanie przez PiS i błyskawicznie uchwalonej przez Sejm ustawy wykreślił punkt pozwalający na handel tego dnia. – Ma to być radosne, wolne od napięć święto, ale dla wielu grup będzie może liczeniem strat. Firmy mówią o paru miliardach, nie licząc strat z tytułu zmiany organizacji, te są niewymierne – ostrzegał senator Jan Rulewski z PO.

Ustawa wróci teraz do Sejmu, który najbliższe posiedzenie rozpoczyna 7 listopada. Nawet jeśli poprawki zostaną rozpatrzone pierwszego dnia i ustawę od razu podpisze prezydent (który wszak ma na to 21 dni), firmy handlowe dowiedzą się o ostatecznej decyzji zaledwie cztery dni przed nowym świętem.

– To absurd, zamieszanie i utracone obroty. Nie można w takim trybie zarządzać gospodarką – komentuje jeden z analityków handlu. Według szacunków jeden dzień z zamkniętymi sklepami to spadek obrotów o ok. 1 mld zł. I kolejny problem sektora już zmagającego się z zakazami.

Centra tracą klientów

Od marca, czyli od początku obowiązywania ustawy ograniczającej handel w niedzielę, klientów ubywa – zwłaszcza w centrach handlowych. Do połowy października w 120 badanych centrach było ich ponad 9 mln mniej niż w tym samym okresie rok temu – wynika z badania Retail Institute, udostępnionego tylko „Rzeczpospolitej". – Od momentu wejścia w życie zakazu centra handlowe straciły ponad 15,7 mln klientów robiących do tej pory zakupy w niedzielę, ale część z nich zmieniła nawyki zakupowe, wybierając się do galerii między poniedziałkiem a sobotą – wyjaśnia różnicę Anna Szmeja, prezes Retail Institute.

Zapewne dlatego – jak wynika z badania – od początku roku obroty sieci handlowych w 120 centrach wzrosły o 2,2 proc., licząc rok do roku. Inflacja wyniosła 1,8 proc., więc wzrost obrotów nie jest duży. Nie dotyczy też wszystkich – aż o 11,4 proc. spadły obroty sektora zdrowie i uroda, o 11 proc. – kategorii rozrywka, czyli np. kin, a o 3,7 proc. – restauracji i kawiarni.

Jak podaje Retail Institute, poza takimi sektorami jak odzież czy elektronika branżom ze sklepami w galeriach handlowych obroty spadły ogółem o 3–12 proc. w porównaniu z tym samym okresem 2017 r. Najwyższe obroty w galeriach nadal odnotowują operatorzy spożywczy oraz specjalistyczne sklepy spożywcze – ich sprzedaż wzrosła o 8,4 proc. licząc rok do roku.

Zmiany widać też w sklepach poza galeriami handlowymi. Z najnowszych danych firmy Nielsen, do których dotarła „Rzeczpospolita", wynika, że tam w sektorze spożywczym i chemicznych (kategoria FMCG) sprzedaż również rośnie – od początku roku do końca lipca o 5,4 proc., a w okresie obowiązywania zakazu handlu – o 5,7 proc.

Wpływ regulacji jest jednak zróżnicowany. – Elementem, który wprowadza zaburzenie w ocenie wpływu niedziel bez handlu na sprzedaż, była bardzo dobra pogoda, która wywindowała wskaźniki sprzedaży wielu kategorii produktów na bardzo wysokie poziomy – mówi Szymon Mordasiewicz, dyrektor zarządzający Nielsena w Polsce. – Niemniej można zauważyć, że nie wszystkie kanały dystrybucji w równym stopniu korzystają z tego wzrostu.

Stacje paliw zarabiają

Zdecydowanie najwięcej zyskują stacje benzynowe, których sklepy po długiej batalii uniknęły objęcia zakazem. Od początku roku ich sprzedaż wzrosła o 19 proc., a w okresie funkcjonowania zakazu już o 22,6 proc. Wzrost obrotów, choć nie w takiej skali, widać także w średnich sklepach spożywczych. Wiele z nich działa w ramach grup franczyzowych i są zarządzane przez właścicieli, zatem nadal mogą w niedzielę pracować (o ile to właściciel, ewentualnie z rodziną, obsługuje tego dnia klientów). Tylko minimalnie, poniżej stopy inflacji, zyskują najmniejsze sklepu. Prawie 1-proc. spadek obrotów wykazują hipermarkety.

– Ogółem obroty jeszcze rosną, ponieważ konsumpcję napędza wzrost płac i spadek bezrobocia. Rok 2019 będzie jednak dla rynku trudniejszy, ponieważ handlowa będzie już tylko jedna niedziela w miesiącu (a nie dwie jak obecnie – red.) – mówi Renata Juszkiewicz, prezes Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji.