Wszystkie alkohole powinny być traktowane tak samo. Debata

Tubki z alkoholem błyskawicznie wycofano ze sprzedaży, ale ciągle jest czym się martwić – podkreślali uczestnicy debaty „Co i jak piją Polacy. Fakty i mity na temat spożycia alkoholu w Polsce”.

Prof. Andrzej Fal z Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA zwracał uwagę, do kogo był ów produkt skierowany. – Forma, treść, wygląd wskazywały, że grupą docelową były osoby młodsze. To szczególnie niepokojące i powinno być surowo karane – zaznaczył. – Ale to nie tubki sponsorują imprezy sportowe i to nie one sprawiają, że liczba big drinkers (wielkich pijaków – red.) w Polsce rośnie. Ponad 50 proc. alkoholu trafia na rynek w postaci napojów, które przez wielu nie są za niego uznawane. Mam tutaj na myśli piwo. Brak jest jednocześnie ujednolicenia akcyzy. Mamy takie „mruganie okiem” ze strony rządzących: ja ciebie bardziej lubię, a ja ciebie lubię mniej. Czas, żeby się to skończyło – podkreślał prof. Fal.

Debatę, która odbyła się w redakcji „Rzeczpospolitej”, prowadził red. Marcin Piasecki

Foto: rp.pl

Olga Legosz, współzałożycielka Fundacji SPS też zwróciła uwagę, że piwo jest traktowane bardziej pobłażliwie niż inne alkohole. Z badań firmy Nielsen wynika, że codziennie w Polsce sprzedaje się 16 milionów półlitrowych opakowań piwa.

Piwo, czyli nie alkohol?

A jak młodzi ludzie postrzegają alkohol oraz jak reklamy wpływają na konsumpcję? Prawnik, prof. Robert Gwiazdowski podkreślał, jak różnie młodzież postrzega piwo i inne napoje alkoholowe: – Gdy w badaniach ankieterzy pytają młodych ludzi: „Czy piłeś alkohol?”, ci odpowiadają: „Nie, nie piłem”. Kiedy pytają: „Czy piłeś piwo?”, odpowiadają: „Tak, piłem” – mówił Gwiazdowski podkreślając, że piwo jest często traktowane jako coś niezaliczanego do alkoholu.

Olga Legosz podała przykład ze szpitali, gdzie wśród pacjentów panuje to samo przekonanie. – Na szpitalnym oddziale ratunkowym pytanie: „Czy pił pan alkohol?” nie wystarcza. Trzeba doprecyzować: „Czy pił pan piwo?” – mówiła, pokazując, jak głęboko zakorzeniona jest różnica w postrzeganiu napojów alkoholowych. Legosz zwróciła również uwagę na podejście rządu do reklam alkoholu. – Wiceminister zdrowia opowiadał o zakazie reklam alkoholu, ale kiedy padło pytanie, czy piwa też, odpowiedź brzmiała: „Nie, piwa nie” – mówiła, wskazując na przywileje branży piwowarskiej.

Prezydent Ciechanowa Krzysztof Kosiński: Samorządy potrzebują skuteczniejszych narzędzi do działania

Foto: Fotorzepa

– Sama zaczęłam kampanię „Piwo to też alkohol”, dlatego że w Warszawie pojawiły się tabliczki, które spółdzielnie mieszkaniowe przybijają do bloków: „Zakaz spożywania alkoholu i piwa”. Z kolei sieć handlowa, która otworzy kolejny sklep i czeka na koncesję, ma gotowy napis „Nie sprzedajemy jeszcze alkoholu i piwa” – mówiła Legosz. Prof. Gwiazdowski przypomniał kampanie marketingowe, które stosowały reklamę skojarzeniową. – Choć przepisy zostały zaostrzone, to piwo nadal korzysta z wyjątków. Dlaczego nie zakazać po prostu po całości reklamy wszystkiego, co ma w sobie alkohol – mówił.

Przepisy są dziurawe

Profesor Fal podkreślał, że bardzo istotne jest, by zwiększyć świadomość społeczeństwa dotyczącą szkodliwości alkoholu. – Dzisiaj jest ona w Polsce bardzo niska – podsumował.

Poruszył też problem inicjacji alkoholowej młodzieży, podkreślając, że młodzi ludzie najczęściej zaczynają od piwa. – To dotyczy aż 78 procent tej grupy – powiedział. Wspomniał o dostępności i promocjach piwa, co tylko nasila problem. – Co młodzi ludzie widzą na imprezach sportowych? Głównie piwo. Największym problemem z punktu widzenia zdrowia publicznego są alkohole słabe, w dodatku dopuszczane w promocjach. Okazuje się, że można je sprzedać nawet poniżej wartości akcyzy – podkreślał prof. Fal.

Prof. Marek Chmaj, prawnik, odniósł się do braków w przepisach, szczególnie w ustawie o wychowaniu w trzeźwości. – Przepisy są dziurawe. Młodzież niepełnoletnia nie może kupować alkoholu, ale wystarczy ktoś z dowodem osobistym i już jest zapewniony alkohol na całą imprezę – mówił i wskazywał na potrzebę zmian.

Prof. Fal zwrócił też uwagę na problem ekspozycji alkoholu w sklepach. Jego zdaniem stoisko z napojami alkoholowymi w sklepach spożywczych powinno być niewidoczne dla osób, które przychodzą po inne produkty.

Zdaniem prof. Gwiazdowskiego regulacje są konieczne, ale należy działać ostrożnie, bo nadmierna interwencja też nie jest dobra. – Możemy zakazać reklamy, możemy zwiększyć akcyzę, ale na kolejną ingerencję w życie młodych ludzi przy pomocy psychologa bym się nie zgodził – powiedział.

Robert Gwiazdowski, prawnik: Dlaczego po prostu nie zakazać reklamy wszystkiego, co ma w sobie alkohol?

Foto: Fotorzepa

Dr Bohdan Wyżnikiewicz, prezes Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych podkreślił, że w przypadku alkoholi mamy szarą strefę, która zaczyna się poszerzać. Zjawisko to narasta, bo pojawiają się tzw. odkażone wódki. – Istnieje przemyt z Ukrainy, nawet alkoholu bardziej szkodliwego – mówił.

Odwołał się też do statystyk międzynarodowych, przytaczając dane, z których wynika, że liderem konsumpcji alkoholu w Europie jest Austria, a Polska jest na ósmym miejscu.

Prof. Fal przytoczył dane wskazujące, że spożycie alkoholu wzrosło w Polsce z około 6 litrów na dorosłego mieszkańca w latach 2000-2005 do 11 litrów obecnie.

Spokojniej po zakazie sprzedaży

O roli samorządów w ograniczaniu spożycia alkoholu oraz wyzwaniach związanych z egzekwowaniem przepisów mówił Krzysztof Kosiński, prezydent Ciechanowa i wiceprezes Związku Miast Polskich. Wskazał, że od 2018 roku samorządy mają możliwość ograniczenia nocnej sprzedaży alkoholu, ale skorzystały z niej tylko nieliczne. – Do tej pory zrobiło to 176 gmin, co stanowi zaledwie 7 proc. w skali kraju – wyliczył Kosiński.

Odniósł się także do kwestii zakazu reklamy alkoholu, zauważając, że jest to trudny temat z powodu szerokiej akceptacji tej używki w różnych kręgach społecznych, także politycznych. – W alkohol jest obecny na różnego rodzaju spotkaniach i eventach – zaznaczył.

Prof. Andrzej Fal, Państwowy Instytut Medyczny MSWiA: Świadomość społeczeństwa, że alkohol jest szkodliwy, nie jest duża.

Foto: Fotorzepa

Jego zdaniem wprowadzenie nocnego zakazu sprzedaży przynosi wymierne efekty. – Samorządy, które to zrobiły, odnotowują spadek liczby interwencji policyjnych związanych z aktami wandalizmu, panuje też większy spokój w tych miejscowościach – mówił. Wspomniał też jednak o ograniczeniach legislacji lokalnej. – Samorządy potrzebują skuteczniejszych narzędzi do działania.

Różne napoje, szkody te same

Profesor Robert Gwiazdowski wskazał inną perspektywę – mimo rosnącego spożycia, państwo wciąż nie potrafi odpowiednio regulować rynku. Jego zdaniem niektóre przepisy przynoszą efekt odwrotny od zamierzonego.

Gwiazdowski uważa, że potrzebne są jednolite przepisy dotycząc reklamy i opodatkowania alkoholu: – Jeśli wprowadzamy zakaz, to wprowadźmy go dla wszystkich – mówił, podkreślając, że połowiczne rozwiązania prowadzą do obejść przepisów. – Skoro w interesie publicznym jest ograniczenie sprzedaży alkoholu, to traktujmy podobnie wszystkich producentów. Piwo to też alkohol, podobnie jak słabe drinki, wino i mocniejsze alkohole – podsumował.

Bohdan Wyżnikiewicz, prezes Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych: Z Ukrainy jest przemycana odkażona wódka i bardziej szkodliwy alkohol.

Foto: Fotorzepa

– Powinniśmy podchodzić do alkoholu jako do gramów zawartego alkoholu. Półlitrowe piwo i 100 mililitrów np. likieru wiśniowego 28 proc, zawiera 22 gr czystego alkoholu. Z tym że z likieru mamy 3 złote akcyzy, a z piwa mamy 70 groszy. Natomiast jedno i drugie daje nam taką samą dawkę alkoholu, który wywołuje dokładnie takie same szkody – dodała Olga Legosz.

Także profesor Chmaj podkreślił potrzebę spójnego traktowania różnych napojów alkoholowych w kwestii opodatkowania. – Podatki powinny być dla wszystkich podatników w danej grupie równe – zaznaczył, wskazując, że niższa akcyza na piwo była decyzją polityczną. Jego zdaniem, jeśli celem jest ograniczenie spożycia alkoholu, to wszystkie jego rodzaje powinny być traktowane jednakowo.