Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia znacznie droższe. Podwyżka wyższa niż planowano

Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia to aktualnie koszt 300 zł. Ministerstwo Sprawiedliwości chce jednak podnieść tę kwotę. Początkowo proponowano 500 zł, jednak po konsultacjach opłatę zwiększono.

Publikacja: 25.02.2025 14:31

Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia kosztowało do tej pory 300 zł

Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia kosztowało do tej pory 300 zł

Foto: Adobe Stock

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego. Pierwotnie proponowano podwyżkę wynoszącą 200 zł, jednak wniesione uwagi podczas konsultacji sprawiły, że w aktualnej wersji dokumentu opłata wzrosła o 700 zł.

Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia. Ta sama opłata od ponad 20 lat

O tym, ile wynosi opłata za wniesienie prywatnego aktu oskarżenia, decyduje Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych – na podstawie art. 621 par. 2 Kodeksu postępowania karnego. Bierze on pod uwagę przeciętne koszty postępowania i zasadę dostępu do sądu. Aktualnie kwotę tę określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 maja 2003 roku w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach oskarżenia prywatnego. Od przeszło 20 lat kwota ta pozostaje więc na tym samym poziomie. Dlatego też Ministerstwo Sprawiedliwości postanowiło znowelizować rozporządzenie i podnieść opłatę.

Zmiana projektu po konsultacjach. Opłata powinna być wyższa

Podczas konsultacji projektu liczne uwagi dotyczyły kwoty opłaty za wniesienie prywatnego aktu oskarżenia, która uznana została za zbyt niską. Przykładowo Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie zaopiniował, że podniesienie opłaty o 200 zł jest spóźnione i zbyt zachowawcze – nie przystaje do cen podstawowych produktów i usług. Sąd zaproponował, że taka opłata powinna wynosić minimum 2000 zł, co nie generowałoby błahych spraw, które mogą nie tylko nie rozstrzygnąć konfliktu, ale nawet go zaognić. Podano również przykład przedsiębiorców, którzy przy tak niskich opłatach często wnoszą prywatny akt oskarżenia przeciwko osobom, których danych nie znają (ponieważ zostawiły anonimową opinię o firmie), ciężar ustalenia tych danych spada na sąd, co wypacza jego pozycję, a Skarb Państwa ponosi wyższe koszty.

Czytaj więcej

Przyszli sędziowie i prokuratorzy nie będą jeździć po nauki tylko do Krakowa

Z nową opłatą nie zgodził się również Sąd Rejonowy dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie, który popiera zmiany, jednak wskazuje, że wysokość opłaty jest zbyt niska i nie odpowiada kosztom, które są generowane przez takie oskarżenia – zazwyczaj są to sprawy długotrwałe. Sąd zaproponował podwyższenie kwoty do 1000 zł. Podobnie o podniesienie wysokości co najmniej do 1000 zł wniósł Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie.

Sąd Apelacyjny w Warszawie co do zasady nie miał uwag do projektu, wskazał jednak na opinię Przewodniczącej IV Wydziału Karnego Sądu Rejonowego, która uznała, że 500 zł to zbyt niska kwota, głównie biorąc pod uwagę fakt, że nie zmieniała się od przeszło 20 lat.

Prezes Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu stwierdził, że kwota jest zbyt niska i powinna być określana wraz ze wzrostem wynagrodzeń.

Zmiany w projekcie i wyższa kwota za wniesienie prywatnego aktu oskarżenia

Po konsultacjach ministerstwo zdecydowało się na zmianę projektu rozporządzenia. Najnowsza wersja stanowi, że wysokość zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego ustala się na kwotę 1000 zł.

Czytaj więcej

Od renty wdowiej z USA w Polsce trzeba zapłacić PIT

W uzasadnieniu możemy przeczytać między innymi, że dotychczasowe 300 zł to kwota nieadekwatna do aktualnych kosztów postępowania oraz kosztów sądowych. Resort przypomniał również, że opłata obowiązuje właściwie nie od 2003, a od 1998 roku. Wówczas najniższe wynagrodzenie za pracę wynosiło 500 zł. Przy analizie zmiany opłaty wzięto pod uwagę minimalne wynagrodzenie za pracę, przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej oraz inflację.

„[…] kwota 300 zł miała znacznie większą wartość ekonomiczną w 1998 roku czy 2003 roku niż obecnie. Zatem utrzymywanie w dalszym ciągu zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego w takiej samej – realnie niskiej wysokości 300 zł – powoduje, że nie odpowiada ona aktualnej wysokości wydatków wykładanych przez Skarb Państwa w celu przeprowadzenia postępowania karnego” – uzasadnia zmianę ministerstwo.

Kwota 1000 zł ma wpłynąć pozytywnie na to, jak funkcjonować będzie wymiar sprawiedliwości, ale jednocześnie nie będzie zbyt obciążająca dla społeczeństwa – obywatele zainteresowani wnoszeniem takich spaw zachowają swoje prawo do sądu. Podwyżka może także usprawnić system sądowy i zwiększyć dochody budżetu państwa.

Czytaj więcej

Piotr Szymaniak: Ofiara chyba tylko wtedy nie przyczyni się do tragedii, jeśli nie wyjdzie z domu

Jeżeli obowiązek uiszczenia zapłaty powstał przed dniem wejścia w życie ustawy, to będzie ona obowiązywała w dotychczasowej wysokości, czyli 300 zł.

Co w przypadku, gdy pokrzywdzonego nie stać na opłatę?

Zwiększenie kwoty opłaty za wniesienie prywatnego aktu oskarżenia ma sprawić, że dostosuje się ona do obecnych warunków społeczno-ekonomicznych. Co jednak, jeśli obywatela nie będzie stać na poniesienie kosztu w wysokości 1000 zł? Wówczas można wnieść o zwolnienie z uiszczania całości lub części opłaty na podstawie art. 623 Kodeksu postępowania karnego, który brzmi: „Sąd lub referendarz sądowy zwalnia osobę w całości lub w części od wyłożenia kosztów podlegających uiszczeniu przy wnoszeniu pisma procesowego, jeżeli wykazała ona, że ze względu na jej sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów wyłożenie ich byłoby zbyt uciążliwe”.

Kiedy nowa opłata wejdzie w życie?

Według aktualnego projektu rozporządzenie ma wejść w życie 1 marca 2025 roku. Jak wskazuje Rządowe Centrum Legislacji, aktualnie jest on opiniowany.

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego. Pierwotnie proponowano podwyżkę wynoszącą 200 zł, jednak wniesione uwagi podczas konsultacji sprawiły, że w aktualnej wersji dokumentu opłata wzrosła o 700 zł.

Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia. Ta sama opłata od ponad 20 lat

Pozostało jeszcze 94% artykułu
Praca, Emerytury i renty
Dodatki do emerytur i rent od 1 marca 2025. Ile wyniosą po podwyżce?
Nieruchomości
Ile trzeba zapłacić notariuszowi przy zakupie nieruchomości? Aktualne stawki
Prawo drogowe
Czy skręcając w lewo trzeba patrzeć w lusterko? Sąd Najwyższy odpowiedział
Podatki
Kiedy emeryci muszą składać PIT, a kiedy są zwolnieni z tego obowiązku?
Prawo drogowe
Prawo jazdy mimo sądowego zakazu prowadzenia? Cwaniacy wykorzystują lukę