Nie można szybko zareagować na uchybienia sądu. RPO: to niekonstytucyjne

Brak możliwości zażalenia na oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego w I instancji postępowania karnego jest niezgodny z prawem do sądu i do zaskarżania decyzji - uważa Rzecznik Praw Obywatelskich, który przyłączył się do takiej sprawy w Trybunale Konstytucyjnym.

Publikacja: 09.11.2022 12:17

Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny

Foto: Fotorzepa / Robert Gardziński

mat

Problem dotyczy tego, iż w postępowaniu karnym, inaczej niż w procedurze cywilnej, od decyzji sądu I instancji o odmowie wyłączenia sędziego nie można wnieść zażalenia. Zarzut nieprawidłowej decyzji sądu w przedmiocie wyłączenia sędziego można podnieść dopiero w apelacji do sądu drugiej instancji.

Jak się okazuje jest to problem często podnoszony w sprawach zgłaszanych Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Jego zdaniem brak zażalenia uniemożliwia szybką reakcję na uchybienia sądu. Wskutek błędnych decyzji o niewyłączeniu sędziego w pierwszej instancji dochodzi do przewlekłości postępowań, jeżeli sąd wyższej instancji uzna, że przesłanki do wyłączenia sędziego istniały.  - Co istotne, w postępowaniu karnym nie może dochodzić do zmiany składu sądu w trakcie całego procesu, zatem stwierdzenie naruszenia art. 41 k.p.k. poprzez niewyłączenie sędziego prowadzi do uchylenia zaskarżonego orzeczenia przez sąd odwoławczy. W takim wypadku całe postępowanie sądowe musi zostać powtórzone - zauważa RPO.

Jak podkreśla, brak możliwości złożenia zażalenia wydaje się tym bardziej niezrozumiały, że uprawnienie takie mają strony w procesie cywilnym. - Skoro zatem rozwiązanie takie funkcjonuje w k.p.c., to tym bardziej powinno przysługiwać w postępowaniach karnych - z uwagi na jego represyjny charakter i potrzebę zapewnienia w nim jak najdalej idących gwarancji rzetelnego procesu - przekonuje Rzecznik.

Nie ma wątpliwości, iż takie sytuacje godzą w konstytucyjne prawo do sądu, którego składnikami są zasada sprawiedliwości proceduralnej oraz prawo do rozpatrzenia sprawy sądowej bez nieuzasadnionej zwłoki.

Sygn. akt SK 78/22

Czytaj więcej

RPO występuje do Ziobry. Chodzi o utajnianie procesów sądowych

Problem dotyczy tego, iż w postępowaniu karnym, inaczej niż w procedurze cywilnej, od decyzji sądu I instancji o odmowie wyłączenia sędziego nie można wnieść zażalenia. Zarzut nieprawidłowej decyzji sądu w przedmiocie wyłączenia sędziego można podnieść dopiero w apelacji do sądu drugiej instancji.

Jak się okazuje jest to problem często podnoszony w sprawach zgłaszanych Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Jego zdaniem brak zażalenia uniemożliwia szybką reakcję na uchybienia sądu. Wskutek błędnych decyzji o niewyłączeniu sędziego w pierwszej instancji dochodzi do przewlekłości postępowań, jeżeli sąd wyższej instancji uzna, że przesłanki do wyłączenia sędziego istniały.  - Co istotne, w postępowaniu karnym nie może dochodzić do zmiany składu sądu w trakcie całego procesu, zatem stwierdzenie naruszenia art. 41 k.p.k. poprzez niewyłączenie sędziego prowadzi do uchylenia zaskarżonego orzeczenia przez sąd odwoławczy. W takim wypadku całe postępowanie sądowe musi zostać powtórzone - zauważa RPO.

Edukacja i wychowanie
Czy istnieje wykształcenie wyższe niepełne? Co ze studiami bez obronionej pracy?
Materiał Promocyjny
Gospodarka natychmiastowości to wyzwanie i szansa
Internet i prawo autorskie
TVP pozwała TV Republika za program "Jedziemy". Jest decyzja sądu
Prawo karne
Projekt zaostrzenia kar dla kierowców. Przepadek stanie się fikcją?
Prawo w Polsce
Sejm uchwalił ustawę incydentalną Hołowni. Wybory zatwierdzi 15 sędziów SN
Materiał Promocyjny
Suzuki Vitara i S-Cross w specjalnie obniżonych cenach. Odbiór od ręki
Praca, Emerytury i renty
Najniższa krajowa w 2025 roku: Ile wynosi płaca minimalna? Kwoty brutto i netto
Materiał Promocyjny
Wojażer daje spokój na stoku