Teatr TV odbił się od dna. Powoli odzyskuje widownię i artystów

„Zastałem Teatr TV w zupełnej rozsypce, w redakcji została zaledwie garstka osób. (…) W ostatnich latach Teatrowi Telewizji zabrano pokoje do pracy, sale prób i tak zmieniono strukturę, że stracił on sprawczość produkcyjną. Trzeba na nowo zbudować agencję i odzyskać kontrolę nad całym procesem” – mówił pod koniec stycznia 2024 r. w rozmowie Małgorzaty Piwowar Michał Kotański, nowy dyrektor Teatru TV, którego zastępcą został Wojciech Majcherek.

Teatr TV – nowe rozdanie

Nowa dyrekcja przejęła scenę, co prawda o największym zasięgu, ale wobec polityki informacyjnej i kulturalnej rządu Zjednoczonej Prawicy oraz prezesa TVP Jacka Kurskiego obciążoną bojkotem wielu gwiazd aktorskich i reżyserskich, które nie chciały żyrować swoim nazwiskiem i dorobkiem telewizji, która była publiczna wyłącznie z nazwy.

Nowa dyrekcja Teatru TV zdecydowała, że na początku dużą część repertuaru stanowić będą przeniesienia z teatrów dramatycznych.

Przeniesienia lub transmisje zawsze były obecne w Teatrze TV, zwłaszcza zaś w paśmie TVP Kultura lub wcześniej w Teatrze Dwójki. Jednocześnie zawsze trwały spory, co jest istotą telewizyjnej sceny. W historii Teatru TV zawsze najważniejsze były produkcje własne realizowane w oryginalnej telewizyjnej konwencji, dlatego krytykę wywoływało wprowadzenia m.in. języka filmowego. Być może dla widzów nie miało to tak dużego znaczenia jak dla twórców czy środowiska recenzenckiego, teraz jednak decyzja o dużej liczbie przeniesień czy transmisji miała kontekst zdecydowanie polityczny. W czasie rządów Zjednoczonej Prawicy stosowano metody ograniczonej dystrybucji widowisk porównywalne z metodami cenzury PRL. W tamtych czasach niektóre filmy powstawały, ale wobec krytycznej opinii władzy nie były szeroko rozpowszechniane lub nie informowano o nich w partyjno-rządowych mediach.

Wracają Janda, Englert, Seweryn

W czasach rządów Zjednoczonej Prawicy „Zapiski z wygnania” o marcu 1968 z Krystyną Jandą, musical „1989” z Teatru im. Słowackiego i Teatru Szekspirowskiego w Gdańsku czy „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję” Mateusza Pakuły (Łaźnia Nowa w Krakowie i Teatr im. Żeromskiego w Kielcach) były więc uznane za najważniejsze wydarzenia artystyczne przez teatromanów i krytykę, otrzymały od kilku do ponad 20 nagród – również w konkursach organizowanych przez rządowe agendy bądź na festiwalach z ministerialnym wsparciem – jednak w Teatrze TV miejsca dla nich lub dla ich twórców nie mogło być. Zaś w tak zwanych programach publicystycznych, informacyjnych na Krystynę Jandę lub Krzysztofa Głuchowskiego, odwoływanego z dyrekcji Teatru im. Słowackiego po premierze „Dziadów”, szczuto bądź wylewano pomyje.

Czytaj więcej

Teatr

„Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję”. Bolesna rozmowa o eutanazji

„Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję” Mateusza Pakuły to najczęściej nagradzany spektakl ostatnich lat. Pokaże go Teatr TV.

Dlatego w maju 2024 r. symboliczny wymiar miała premiera „Zapisków z wygnania”, gdy pokazano, jak Krystyna Janda wraca na Woronicza, idąc słynnym korytarzem, jak jej bohaterka Agnieszka z cyklu „Człowieka z…” Andrzeja Wajdy. Poza nią wróciły do Teatru TV największe gwiazdy, by wspomnieć Joannę Szczepkowską, Annę Polony, Jana Englerta, Andrzeja Seweryna i Jana Peszka.

Telewidzowie, zwłaszcza ci, którzy żyją poza najważniejszymi ośrodkami teatralnymi, mieli też szansę po wielu latach przerwy zobaczyć spektakle młodszych twórców, reprezentujące to, co najnowsze w polskim teatrze. Nie wszystko wszystkim pewnie się podobało, ale warto wiedzieć, co dzieje się poza jednym, konserwatywnym obiegiem polityki kulturalnej. Teraz ważne jest, by jeden monopol – światopoglądowy i estetyczny – nie został zastąpiony drugim.

Wyniki pierwszego okresu premier nowej dyrekcji dają nadzieję, zwłaszcza że można było się spodziewać odpływu propisowskiej widowni do TV Republika. Tymczasem od maja do grudnia 2024 r. średnia widownia spektakli głównego, poniedziałkowego pasma wobec analogicznego okresu za prezesury Jacka Kurskiego wzrosła z 233 tys. do 284 tys., a udział w rynku z 2,04 do 2,5 proc. Oznacza to, że we wspomnianym okresie widownia Teatru TV powiększyła się z 7 mln 347 tys. do 9 mln 784 tys., czyli o 2 mln 437 tys. widzów. Warto podkreślić, że pierwsza dziesiątka najchętniej oglądanych spektakli za nowej dyrekcji miała oglądalność wyższą niż największy hit w 2023 r. za rządów Jacka Kurskiego. Jednocześnie trzeba pamiętać, że w 2014 r. średnia oglądalność spektaklu wynosiła 700 tys. widzów, gdy już w sezonie 2019/2020 – 425 tys. widzów.