Malta Festival: Artysta obala polityków

– Od tego roku zmieniamy formułę Malty, wprowadzamy nurt Portret Artysty / Artystki, przybliżający dokonania wybitnych twórców i twórczyń współczesnej kultury, teatru i literatury – mówi „Rzeczpospolitej" Michał Merczyński, dyrektor Malta Festival w Poznaniu (19–29 czerwca).

W tym roku gościem jest Szwajcar Milo Rau, na kolejne edycje zostali zaproszeni: noblista Orhan Pamuk – powstanie opera Alka Nowaka i Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk na podstawie jego książki „Nazywam się Czerwień", a także jeden z najważniejszych europejskich twórców teatralnych Luc Perceval.

Teatr polityczny

Reżyser i eseista Milo Rau, nazywany „najbardziej wpływowym" („Die Zeit"), „najczęściej nagradzanym" („Le Soir"), „najciekawszym" („De Standaard") i „najambitniejszym" („The Guardian"), jest od 2018 r. dyrektorem NTGent.

Z tej sceny w Gandawie uczynił jedno z najważniejszych miejsc artystycznych Europy. Spotkanie z reżyserem 27 czerwca poprzedzi projekcja jego wyjątkowych filmów (24 i 25 czerwca). To, jak bierze na warsztat historyczne i współczesne konflikty i zbrodnie, pokazuje „Congo Tribunal". Jest to zapis „debaty-teatralnego trybunału" na temat wojny, która w Afryce pochłonęła przez dwie dekady 6 milionów ofiar i wciąż trwa. Udział biorą prawnicy Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze, ofiary i świadkowie z Konga. Teatralny trybunał nie miał żadnej mocy legislacyjnej, ale doprowadził do dymisji poważnych polityków.

„Orestes w Mosulu" opowiada z kolei o pracy nad „Oresteją" Ajschylosa. Część prób odbyła się w irackim Mosulu, gdzie ogłoszono powstanie tzw. Państwa Islamskiego. Atenę zagrała mosulska nauczycielka, której syna zabili dżihadyści.

„Pięć łatwych utworów" przynosi nagranie głośnego spektaklu o życiu Marca Dutroux, pedofila i mordercy, który wstrząsnął belgijskim społeczeństwem na przełomie XX i XXI w. Zostało przedstawione przez dzieci w wieku od 8 do 13 lat, zaś biografia Dutroux stała się pretekstem do namysłu nad historią Belgii i nad samym teatrem.

To, jak Rau pracuje z publicznością oraz miejską wspólnotą, ilustruje zapis „Lam gods" z NTGent. Odnosi się do XV-wiecznego ołtarza autorstwa Huberta i Jana van Eycków w gandawskiej katedrze św. Bawona. Modelami dla biblijnych bohaterów byli mieszkańcy miasta. W spektaklu współcześni Flamandowie wcielają się w postacie odtworzonym na scenie-ołtarzu.

„Nowa Ewangelia" łączy natomiast wątki, aktorów i miejsce powstania głośnych filmów: „Ewangelia według świętego Mateusza" Pier Paolo Pasoliniego oraz „Pasji" Mela Gibsona z historią czarnego aktywisty Yvana Sagneta. Zorganizował on strajk na plantacji w Apulii, a w filmie Raua wcielił się w rolę czarnego Chrystusa. Stał się liderem walki politycznej ze współczesnym niewolnictwem, a w 2017 roku włoski prezydent Sergio Mattarella nadał mu tytuł szlachecki.

Wydarzeniem w Poznaniu będzie grany dwukrotnie (28 i 29 czerwca) spektakl Milo Raua „Powtórzenie". Zainscenizował w nim i problematyzuje kaźnię młodego homoseksualnego mężczyzny Ihsane'a Jarfiego, zamordowanego w centrum Liege w 2012 r. Morderstwo wstrząsnęło belgijską opinią publiczną.

W hołdzie poecie

Michał Merczyński był dobrym duchem otwarcia Krzysztofa Pendereckiego na inną muzykę i jego koncertów z udziałem Beth Gibbons z Portishead i Jonny'ego Greenwooda z Radiohead. Przygotował też w Narodowym Instytucie Audiowizualnym dostępny globalnie portal „Trzej kompozytorzy" z wszystkimi kompozycjami Pendereckiego, Lutosławskiego i Góreckiego.

Teraz zaprosił do Poznania trzech wybitnych kompozytorów: Pawła Mykietyna, Pawła Szymańskiego i Alka Nowaka (laureat Paszportu „Polityki" za operę „Ahat Ili. Siostra bogów" z librettem Olgi Tokarczuk) do stworzenia utworów inspirowanych wierszami Ryszarda Krynickiego „Koty", „To nie twój problem", „Miasto" i „Prawda?".