Prezydent się tłumaczy

Barack Obama nie czekał zbyt długo i zadzwonił do prezydenta Francois Hollande'a w kilka godzin po opublikowaniu przez „Le Monde" w poniedziałek danych dotyczących inwigilacji instytucji i obywateli Francji przez amerykańskie służby. Znalazły się tam rewelacje dotyczące zarówno technik podsłuchowych stosowanych przez Amerykanów, jak i ich gigantycznych rozmiarów przedsięwzięcia we Francji. Wszystko na bazie danych Edwarda Snowdena.

Prezydent Francji powiedział swemu rozmówcy z Białego Domu, że takie praktyki „są nie do zaakceptowania między sojusznikami i przyjaciółmi". Prezydent Obama zapewnił go, że Stany Zjednoczone zrewidują sposób gromadzenia informacji, gdyż dotychczasowe metody wywołują „uzasadnione pytania". Sekretarz Stanu John Kerry obiecał niezwłocznie przeprowadzenie „dwustronnych konsultacji" z Paryżem, nazywając Francję „jednym z naszych najstarszych przyjaciół ".

Takie zapewnienia bynajmniej sprawy nie załagodziły. Dziennik „Le Figaro" poinformował, że z inicjatywy Francji cała sprawa ma być przedmiotem obrad rozpoczynającego się w czwartek szczytu UE. Zdaniem dziennika Hollande może liczyć na poparcie Angeli Merkel, jako niemal jedynego kraju, który zamierza się zaangażować po stronie Paryża.

– Nie należy się spodziewać żadnych ustaleń mogących mieć nagatywny wpływ na negocjacje w sprawie umowy o wolnym handlu między UE a USA – mówi „Rz" Dominique Moisi, francuski politolog z King's College w Londynie. Zdaniem Moisiego ustanowienie strefy wolnego handlu leży w interesie obu stron, co wyklucza konfrontację.

Trzecia strona

– Jak pisze „Le Monde", jedynie pomiędzy 10 grudnia 2012 roku a 8 stycznia 2013 roku NSA zarejestrowała dane dotyczące 70,3 mln rozmów przeprowadzonych przez obywateli Francji. Program szpiegowski nosił kryptonim „US-985 D". Podobna operacja w Niemczech miała kryptonim US-987LA lub US – 987 LB. Zdaniem „Le Monde" oznaczenia tego rodzaju odpowiadały terminologii wewnętrznej NSA i dotyczyły tzw. strony trzeciej, czyli takich krajów, jak Niemcy, Francja, Austria czy Polska. Tzw. stroną drugą były kraje anglosaskie związane w jakiś sposób z USA.

Z opisu dziennika wynika, że NSA nie koncentrowała swej działalności wyłącznie na śledzeniu osób podejrzanych o terroryzm, ale i środowiska gospodarcze czy polityczne. Nie ma jednak jak do tej pory żadnego dowodu, iż NSA śledziła prezydenta Francji czy inne najważniejsze osoby w państwie. Tak jak w przypadku prezydenta Meksyku Felipe Calderona, którego skrzynkę pocztową inwigilowała NSA przez lata, o czym pisał niedawno „Der Spiegel". Ukrywający się w Rosji Edward Snowden dostarcza coraz to nowych informacji poszczególnym mediom, wywołując dodatkową konsternację w Waszyngtonie.

W porządku obrad najbliższego szczytu UE umieszczono jeszcze przed publikacją „Le Monde" problemy związane z techniką cyfrową i ochrony danych osobowych. Nie ma więc żadnych przeszkód, aby na życzenie Francji zająć się detalicznie sprawą szpiegowskiej działalności USA.

– Z punktu widzenia Niemiec jest to temat dość niewygodny, bo niemieckie służby wywiadowcze korzystały w bardzo wielkim zakresie z danych uzyskanych przez USA – tłumaczy „Rz" Hennig Riecke, ekspert Niemieckiego Towarzystwa Polityki Zagranicznej (DGAP). Ale nie tylko stąd bierze się pewna inercja rządu Angeli Merkel w traktowaniu tej sprawy.

Sami obywatele wydają się nie wyciągać z tej sprawy znaczących konsekwencji. Z różnych badań wynika, że 10 – 20 proc. z nich zmieniło nieco swój sposób korzystania z internetu, starając się utrudnić inwigilację. Przy tym według wewnętrznych statystyk NSA miesięcznie monitorowano w Niemczech pół miliarda połączeń komunikacyjnych: maili, SMS-ów oraz chatów. Oznaczałoby to, że w żadnym innym kraju w Europie NSA nie była tak aktywna jak właśnie w Niemczech. Jednak Niemcy nie zdecydowali się na wezwanie ambasadora USA w Berlinie do MSZ, jak to zrobiło francuskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych po ostatnich rewelacjach „Le Monde".

Francuski wywiad jak NSA

Przypomniano przy tym, że przed rokiem w siedzibie prezydenta, Pałacu Elizejskim, wykryty został szpiegowski program internetowy, co paryskie media natychmiast uznały za powód, aby wskazać na USA.

– Reakcja Francoise Hollande'a świadczy jednoznacznie, iż jako słaby prezydent usiłuje wykorzystać całą sprawę do umocnienia swej pozycji, a nierzadko zdarza się okazja, aby powiedzieć Amerykanom „nie"– mówi Dominique Moisi. Nie znaczy to oczywiście, że cała sprawa nie wywołała we Francji oburzenia, tym bardziej że relacje z USA mocno się w ostatnich latach zacieśniły, a francuscy żołnierze znaleźli się także w Afganistanie.