Już wkrótce kierowca straci auto za samo prowadzenie „pod wpływem”

Przepadkowi będzie mógł ulec pojazd mechaniczny w dwóch sytuacjach. Po pierwsze – popełnienia przestępstwa spowodowania katastrofy lub wypadku, gdy sprawca:

- znajduje się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub

- zbiegł z miejsca zdarzenia lub

- spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający po popełnieniu przestępstwa.

Po drugie – w sytuacji popełnienia przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.

Zmiany wynikają z ustawy z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw zmienianej dodatkowo ustawą z 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (DzU z 13 września 2023 r., poz. 1860).

Pojazd mechaniczny - definicja

Przepadkowi podlegać będzie pojazd mechaniczny prowadzony przez sprawcę w ruchu lądowym. W  kodeksie karnym nie ma definicji pojazdu mechanicznego. Przyjmuje się zatem, że warunkiem uznania pojazdu za mechaniczny w ruchu lądowym będzie to, czy zaopatrzony jest w poruszający go silnik.

Pojazdem mechanicznym będzie np. samochód, maszyna rolnicza, motocykl, lokomotywa, tramwaj, trolejbus. Pojazdem mechanicznym będzie też pojazd szynowy zasilany z trakcji elektrycznej.

Kiedy przepadek pojazdu mechanicznego

Przepadek pojazdu mechanicznego może nastąpić przy popełnieniu przestępstwa spowodowania katastrofy w ruchu lądowym (art. 173 k.k.) lub niebezpieczeństwa jej wystąpienia (art. 174 k.k.) lub spowodowania wypadku (art. 177 k.k.) w sytuacji, gdy sprawca:

- znajduje się w stanie nietrzeźwości lub

- jest pod wpływem środka odurzającego, lub

- zbiegł z miejsca zdarzenia, lub

- spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający po popełnieniu przestępstwa.

Zasady zaostrzenia odpowiedzialności za wskazane przestępstwa określa art. 178 k.k.

Wypadkiem będzie zdarzenie w ruchu lądowym, wynikające z naruszenia zasad bezpieczeństwa obowiązujących w tym ruchu, którego skutkiem jest spowodowanie nieumyślnie obrażeń ciała powodujących naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia na okres dłuższy niż siedem dni albo śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na jego zdrowiu.

Katastrofa w komunikacji to z kolei zdarzenie zakłócające w sposób nagły i groźny ruch lądowy, sprowadzające konkretne, rozległe i dotkliwe skutki obejmujące większą liczbę ludzi lub mienie w znacznych rozmiarach oraz niosące ze sobą zagrożenie bezpieczeństwa powszechnego.

Czytaj więcej

Prawo karne

Od niedzieli wyższe kary dla nietrzeźwych kierowców

Prowadzenie pojazdu przez pijanych kierowców będzie od 1 października 2023 r. podlegać surowszym karom zgodnie z nowymi zmianami w kodeksie karnym. Osoby, które popełniają ten czyn ponownie, nie będą już mogły liczyć na niskie kary, jak grzywny czy ograniczenie wolności. Za samą jazdę po spożyciu alkoholu recydywista będzie mógł się spodziewać kary do trzech lat więzienia.

Ucieczka z miejsca zdarzenia - definicja

Za ucieczkę z miejsca zdarzenia uważa się sytuację, w której sprawca oddala się z miejsca wypadku w zamiarze uniknięcia odpowiedzialności, w szczególności uniemożliwienia lub utrudnienia ustalenia jego tożsamości, okoliczności zdarzenia i stanu nietrzeźwości.

Ujęcie w przepisie spożywania alkoholu lub zażywania środka odurzającego po popełnieniu przestępstwa jako przesłanki odpowiedzialności karnej, stanowi odpowiedź na częstą praktykę sprawców, którzy w celu ukrycia faktu przebywania pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, spożywają alkohol lub przyjmują środki odurzające jeszcze przed badaniem.

W każdej z opisanych wyżej sytuacji sąd wprawdzie nie ma obowiązku, ale może orzec przepadek pojazdu mechanicznego. Jest jednak wyjątek – sąd obowiązkowo orzeka przepadek pojazdu, jeżeli zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm³ w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia. W innych przypadkach decyzja ta zależy od uznania sądu.

Przepadek pojazdu prowadzonego pod wpływem alkoholu

Przepadek nie musi być związany ze spowodowaniem np. wypadku komunikacyjnego lub katastrofy. Może być orzeczony również za samo prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Odpowiedzialność za takie przestępstwo określa art. 178a k.k.

Sąd obligatoryjnie orzeka przepadek pojazdu mechanicznego, chyba że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm³ w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia.

Niezależnie od pewnych nieścisłości legislacyjnych trzeba podkreślić, że intencją zmian jest również wyprowadzenie obowiązkowego orzeczenia przepadku pojazdu mechanicznego – niezależnego od stopnia stanu nietrzeźwości – w przypadku prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających w ramach swoistej recydywy drogowej, tj. wcześniejszego skazania za przestępstwo:

a) prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,

albo za popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego przestępstwo:

b) spowodowania katastrofy lub

c) spowodowania niebezpieczeństwa katastrofy, lub

d) wypadku powodującego naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia na okres dłuższy niż siedem dni albo śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na jego zdrowiu.

Trzeba mieć na uwadze, że przepadek będzie orzekany również obligatoryjnie i niezależnie od stopnia stanu nietrzeźwości w sytuacji prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.

Sąd może jednak odstąpić od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Nie można wskazać przykładów, które mogą stanowić jednocześnie wyjątkowy wypadek, dodatkowo uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Zależeć to będzie zawsze od indywidualnych okoliczności samego czynu, jak i osoby sprawcy, które uzasadniać będą zastosowanie – najpewniej bardzo rzadkie w praktyce – takiego wyjątku.

Jakie zasady dokonywania przepadku pojazdu

Wiemy już, w jakich sytuacjach może być zastosowany przepadek pojazdu mechanicznego. Warto zapoznać się również z zasadami, na jakich będzie się odbywał.

Tylko sąd może orzec przepadek pojazdu. Jednak policja w razie popełnienia przestępstwa, za które orzeka się przepadek pojazdu mechanicznego, dokona tymczasowego zajęcia pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w czasie popełnienia tego przestępstwa. To zajęcie upada, jeżeli w ciągu siedmiu dni nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym.