Przełomowe zmiany w L4 i orzecznictwie ZUS? O tym będzie głośno w 2025

Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw został opublikowany i przekazany do opiniowana pod koniec października 2024 r. Kolejne etapy prac nad ustawą odbywać się będą już w 2025 r. Dokument, który według wstępnych założeń miał być gotowy już na IV kwartał 2024 r. (został wpisany do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, druk UD114), zawiera szereg zmian w przepisach dotyczących zwolnień lekarskich oraz wydawania orzeczeń przez lekarzy orzeczników ZUS. Zmiany zostały przygotowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Jak wynika z Uzasadnienia do projektu oraz OSR (Ocena Skutków Regulacji), nowa ustawa ma na celu uelastycznienie istniejących zasad, dopasowanie ich do realiów społeczno-gospodarczych oraz przeciwdziałanie nadużyciom w tym obszarze. Przewiduje się też duże zmiany w sposobie wydawania orzeczeń lekarskich przez lekarzy orzeczników ZUS (decydujących np. o przyznaniu renty). Zakład boryka się w tej chwili z dużymi brakami kadrowymi. Nowelizacja ma usprawnić i przyspieszyć jego pracę w tym obszarze.

Projekt zmian: Co będzie wolno robić na zwolnieniu lekarskim?

Zgodnie z projektem nie każde zajęcie o charakterze zarobkowym będzie skutkowało utratą prawa do świadczeń. Dlatego w nowelizacji wprowadzono definicję „pracy zarobkowej”. „Proponuje się, by pracę zarobkową zdefiniować jako każdą czynność mającą charakter zarobkowy, niezależnie od stosunku prawnego będącego podstawą jej wykonania. Jednocześnie na gruncie ustawy proponuje się wprowadzenie zastrzeżenia, że pracą zarobkową nie będą czynności incydentalne, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności” – czytamy w OSR.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Kolejne podwyżki opłat za śmieci od 2025 r. W których miastach wzrosną stawki?

Mieszkańcy wielu polskich miast muszą przygotować się na wzrost opłat za odbiór śmieci od 2025 r. W niektórych miejscach podwyżki są znaczące. Samorządy tłumaczą je m.in. wszechobecnym wzrostem cen. Przyczyną jest też wzrastająca ilość odpadów.

Czym są „czynności incydentalne”, których podjęcie na L4 – według projektu – nie będzie zagrożone utratą świadczeń? W OSR czytamy, że chodzi o czynności, których zaniechanie mogłoby prowadzić m.in. do znacznych strat finansowych dla pracodawcy czy kontrahenta (np. podpisanie faktur, listów przewozowych, innych dokumentów).

Na zwolnieniu lekarskim zabronione będzie podejmowanie „aktywności niezgodnej z celem zwolnienia od pracy”. W OSR czytamy, że „aktywnością taką są wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencję”. Nie zalicza się do nich np. czynności dnia codziennego takich jak dokonania zakupów żywności, zakupu leków, materiałów medycznych, udania na zabieg medyczny czy kontrolę lekarską. Za taką aktywność nie zostanie uznane także wykonywanie wymienionych wyżej „czynności incydentalnych”.

Obowiązki osoby przebywającej na zwolnieniu lekarskim

W osoba na zwolnieniu lekarskim będzie musiała m.in. informować ZUS o miejscu pobytu w trakcie zwolnienia. Dotyczy to również sytuacji, w której to miejsce będzie ulegać zmianom – trzeba będzie informować o tym ZUS. Jeżeli podczas kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego osoby kontrolujące nie zastaną ubezpieczonego, będzie to stanowiło podstawę do utraty przez niego prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia od pracy. Od tej zasady będą jednak wyjątki. Ma być to np. nieobecność uzasadniona względami zdrowotnymi lub koniecznością podjęcia „czynności incydentalnych”.

Nieobecność uzasadniona względami zdrowotnymi to przypadki, w których ubezpieczony „odbywał wizytę u lekarza, rehabilitację, udał się na badania, do apteki lub na spacer w ramach rekonwalescencji. W przypadku zasiłku opiekuńczego czynnością taką będzie np. odebranie z przedszkola dziecka osoby, nad którą sprawowana jest osobista opieka” – czytamy w OSR.

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

ZUS przypomina: 2 stycznia 2025 upływa ważny termin dla rodziców

ZUS przypomina o terminach składania wniosków o świadczenie „aktywnie w żłobku”. 2 stycznia 2025 roku upływa ważny termin dla osób, które chcą pobierać świadczenie z wyrównaniem od października 2024.

Projekt ma także uregulować kwestię przebywania na zwolnieniu lekarskim i wyjazdu do innego kraju w celu podjęcia leczenia. „Proponuje się również zmianę poprzez wskazanie wprost, że miejscem wskazanym w zwolnieniu lub zawiadomieniu może być adres pobytu w innym państwie, jeżeli jest to uzasadnione zaleceniami lekarza lub innymi istotnymi okolicznościami (…)” - czytamy w OSR.

Zwolnienie u jednego pracodawcy i praca u innego

Doprecyzowanie pojęć takich jak „wykonywanie pracy zarobkowej” oraz „wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia” ma też pomóc we wprowadzeniu jeszcze jednej ważnej zmiany w sposobie wykorzystywanie zwolnień lekarskich. Chodzi o możliwości wykonywania pracy u jednego pracodawcy w trakcie przebywania na zwolnieniu u innego. Taki scenariusz będzie możliwy w przypadku, gdy osoba ubezpieczona spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym z co najmniej dwóch tytułów do tych ubezpieczeń (np. jest zatrudniona u dwóch płatników składek).

Jak jest dziś? „(…) obecnie osoby pracujące w  kilku różnych firmach nie mają możliwości świadczenia pracy na rzecz jednej z nich i jednoczesnego pobierania świadczenia z tytułu choroby u innego pracodawcy, nawet gdy są to prace różnego rodzaju i stan zdrowia pozwala na wykonywanie danej pracy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ubezpieczony zatrudniony jednocześnie u kilku pracodawców otrzymuje zwolnienie lekarskie z każdego tytułu ubezpieczenia. Praca na rzecz jednego pracodawcy, przy jednoczesnym przebywaniu na zwolnieniu u innego pracodawcy, powoduje utratę prawa do zasiłku za cały okres tego zwolnienia. Zatem dla chorego pracownika oznacza to, że u żadnego pracodawcy nie może pracować w czasie trwania zwolnienia” – czytamy w OSR.

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Ważne zmiany dla emerytów w styczniu 2025. Dotkną cztery grupy seniorów

Trwa okres świąteczno-noworoczny. W związku z dniami ustawowo wolnymi od pracy nastąpią pewne zmiany w harmonogramie wypłat emerytur w styczniu. Niektórzy seniorzy będą mogli liczyć na wcześniejsze otrzymanie świadczeń.

Autorzy projektu wskazują, że ubezpieczeni często skarżą się na takie rozwiązanie i podnoszą, że charakter pracy i stan zdrowia oraz wymogi wynikające z zakresu obowiązków pracowniczych nie zawsze uniemożliwia jakąkolwiek pracę. Np. chirurg ze złamanym palcem jest niezdolny do pracy chirurga w szpitalu, ale z powodzeniem może wykonywać pracę nauczyciela akademickiego prowadzącego wykłady. Inny przykład podawany w OSR to dziennikarz, który ze względu na chrypkę nie może poprowadzić programu w telewizji, ale może np. pracować w redakcji lub innej instytucji.

Projekt przygotowany przez ministerstwo pracy przewiduje, że jeżeli wystawiający zwolnienie od pracy wskaże w orzeczeniu, że praca zarobkowa w ramach określonego tytułu może być wykonywana z uwagi na rodzaj tej pracy, niezdolność do pracy z powodu choroby będzie orzekana w ramach określonego tytułu, a w ramach innego praca będzie mogła być wykonywana (wtedy gdy rodzaj pracy nie będzie uzasadniał orzekania o niezdolności do pracy).

„Zmiana w tym zakresie wychodzi również naprzeciw oczekiwaniom pracodawców, gdyż pozwala na uniknięcie przestoju w pracy i konieczności znalezienia zastępstwa za nieobecnego pracownika, przy jednoczesnym uwzględnieniu rodzaju pracy i stanu zdrowia tego pracownika. Konieczne jest zatem uregulowanie wskazanych kwestii na poziomie ustawy, przy uwzględnieniu dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego” – czytamy.

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Ile zapłacimy za abonament RTV w 2025? Oto stawki od 1 stycznia i lista zwolnionych z opłaty

Użytkownicy odbiorników radiofonicznych lub telewizyjnych zobowiązani są do wnoszenia opłat abonamentowych. Ich stawki określane są przez rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Ile wyniesie abonament RTV w 2025 roku?

Nowości w funkcjonowaniu orzecznictwa lekarskiego ZUS

Wiele miejsca w projekcie zajmują przepisy wprowadzające zmiany w sposobie funkcjonowania orzecznictwa lekarskiego ZUS. Jak czytamy w OSR, potrzeba reformy wynika m.in. z powstałych na przestrzeni lat problemów ZUS z zatrudnieniem lekarzy orzeczników, których średnia wieku jest coraz wyższa, co w efekcie prowadzi do niedoboru kadr i ograniczenia sprawności działania orzecznictwa lekarskiego.

Autorzy projektu podają, że według stanu na 30 września 2024 r. w oddziałach ZUS pracuje 674 lekarzy (w wymiarze 533 etatów). Aż 355 etatów lekarzy jest nieobsadzonych. To aż 40 proc. z etatów przewidzianych w planie zatrudnienia. Lekarze orzecznicy i komisje lekarskie ZUS (w całym kraju jest ich 30, w składa komisji wchodzi trzech lekarzy) wydają rocznie ok. 1,2 mln orzeczeń. Z ponad 25 mln zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy wystawianych rocznie dla osób ubezpieczonych w ZUS ok. 1,5 proc. podlega kontroli, którą realizują lekarze orzecznicy. Aktualnie średni czas oczekiwania na wydanie orzeczenia przez lekarza orzecznika wynosi 28 dni (od 10 do 98 dni).

Zmiany wprowadzone w projekcie mają poprawić te statystyki. Jak czytamy w OSR, chodzi o zmianę „zasad zatrudniania, wynagradzania oraz kwalifikacji wymaganych od lekarzy orzekających w ZUS przez określenie warunków zatrudniania lekarzy na potrzeby orzecznictwa lekarskiego, które odpowiadają realiom współczesnego rynku pracy tej grupy zawodowej”.

Czytaj więcej

Podatki

Zmiany w podatku od garaży w 2025 r. Kto zapłaci mniej? Czyja sytuacja pozostanie bez zmiany?

Od stycznia wszystkie garaże w budynkach mieszkalnych, niezajęte na działalność gospodarczą, będą opodatkowane jednakową stawką podatku od nieruchomości. To korzystna zmiana dzięki której część właścicieli zapłaci podatek nawet dziesięciokrotnie niższy niż do tej pory.

Na liście nowości wymienionych w OSR jest m.in.: