Czym jest rosyjska „flota cieni”? Czego o niej nie wiadomo?

– Putin wykorzystuje te tankowce dla finansowania swej wojny. Większość z tych jednostek jest stara, źle eksploatowana i działa bez kontroli – opisywał tę „flotę cieni” ukraiński prezydent Wołodymyr Zełenski.

Nikt nie wie, ile dokładnie jednostek ją tworzy. Ale jej wpływ jest ogromny, przynajmniej na rosyjski budżet. Według danych analitycznej platformy Kpler na przykład latem obecnego roku przewiozły one ok. 83 proc. ropy eksportowanej przez Rosję. A to znaczy, że tyle jej umknęło zachodnim sankcjom, ustanawiającym „próg cenowy” na jej sprzedaż – czyli Kreml sprzedał ją drożej, niż pozwalają państwa Zachodu.

Czytaj więcej

Morski

Tankowce szarej floty bez ubezpieczenia

Komisja Europejska i Wielka Brytania walczą z szarą flotą tankowców szmuglująca rosyjską ropę i paliwo.

Używanie nieuchwytnej floty starych, zardzewiałych statków pozwala mu zarabiać bez przeszkód na prowadzenie wojny. A według szacunkowych ocen stanowi ona 17 proc. tonażu całej światowej floty tankowców.

Jak ponad tysiąc tankowców zniweczyło zachodnie sankcje na rosyjską ropę

Sankcje wprowadzono w grudniu 2022 roku i dzielą się na dwie części. Grupa G7 (USA, W. Brytania, Japonia, Niemcy, Francja, Kanada i Włochy) całkowicie zrezygnowała z zakupu rosyjskiej ropy. Pozostałym klientom Kremla narzucono „próg cenowy” („price cap”): mogli kupować rosyjską ropę (tzw. marki Urals) nie drożej niż 60 dolarów za baryłkę.

Zachód usiłował ograniczyć zarobki Moskwy z jej głównego towaru eksportowego, jednocześnie nie usuwając jej całkowicie ze światowego rynku (co by się stało w przypadku ścisłego embarga), by nie doprowadzić do jego zdestabilizowania i skoku cen.

Początkowo (w styczniu, lutym i marcu 2023 roku) rzeczywiście sankcje zadziałały i cena rosyjskiej ropy znacznie spadła, ale potem Kreml się odkuł.  Zachód zakładał, że główni klienci Kremla, czyli Indie i Chiny, nie będą naruszać „progu”, by nie utracić dostępu do zachodnich firm obsługujących flotę handlową (w tym ubezpieczeniowych). Ale zrobiła to za nich Moskwa, wynajmując ogromną flotę tankowców – nazwaną „flotą cieni” – do przewozu swojego surowca.

W pierwszym roku działania sankcji (czyli 2023) eksperci szacowali, że Rosjanie używają ok. 1,4 tys. jednostek wynajętych na całym świecie. W obecnym roku ich ilość miała podobno spaść dwukrotnie.

Czytaj więcej

Gospodarka

Będą sankcje Unii Europejskiej na flotę cieni Putina

Unia Europejska wprowadzi dodatkowy pakiet sankcji wobec „floty cieni” Putina po kolejnym uszkodzeniu kabla na Morzu Bałtyckim i zatrzymaniu podejrzanego tankowca przez Finlandię. Flota starych rosyjskich tankowców zagraża nie tylko bezpieczeństwu żeglugi, ale też całemu środowisku naturalnemu Bałtyku.

„Nie zważając na ostre sankcje amerykańskiego Departamentu Finansów skierowanych przeciw »flocie cieni«, Rosja nadal rozwija ją, wprowadzając do użytku coraz to nowe tankowce, co pozwala jej stabilnie eksportować ropę i uchylać się od ograniczeń na jej cenę” – pisze ekspert rynku energetycznego Antonio Garcia.

Stara „flota cieni” stanowi ogromne zagrożenie, również ekologiczne

Większość tych tankowców jest stara (w przypadku ich zatrzymania straty inwestorów są mniejsze). Eksperci z niepokojem obserwują od dwóch lat spadek ilości złomowanych takich statków liczących powyżej 20 lat. W rezultacie prawie 1/4 jednostek „floty cieni” ma obecnie ponad 20 lat.

Wiek przekłada się na awaryjność. Nie doprowadziły one jeszcze do katastrofy na wodach Europy czy Ameryki Północnej, choć ropę wożą przez Bałtyk z rosyjskiego terminalu w Ust Łudze i przez Morze Czarne. Ale na innych akwenach dochodziło już do groźnych wypadków. Jeden z tankowców Pablo wiozący ropę do Chin w maju ubiegłego roku po prostu eksplodował u wybrzeży Malezji. Zginęło trzech marynarzy, a ładunek zalał pobliskie malezyjskie wybrzeże.

Czytaj więcej

Energetyka Zawodowa

Kolejne zerwane podmorskie kable na Bałtyku. Finowie zatrzymali statek

Władze fińskie przejęły statek przewożący rosyjską ropę naftową na Morzu Bałtyckim, podejrzewając, że spowodował on zerwanie podmorskiego kabla energetycznego łączącego Finlandię i Estonię, a także uszkodził lub zerwał cztery linie internetowe – informuje Reuters.

Z każdym dniem ich kursowania rośnie prawdopodobieństwo takiego wypadku na przykład na Bałtyku, tym bardziej że dla oszczędności jednostki te są źle serwisowane, a według szacunków ekspertów aż jedna trzecia nie ma ubezpieczenia. Z pozostałych tylko jedna trzecia miała takie ubezpieczenie wykupione w jakichś znanych firmach, pozostałe w czymś, co w Polsce nazywamy „firma krzak”.

„Rosja wykorzystuje stare tankowce, często nieubezpieczone i z niejasnymi prawami własności” – pisze kolejny ekspert. Przykładem była taka flotylla należąca do rosyjskiego naftowego giganta Łukoilu, opisana przez „Financial Times”. Zakupami statków zarządzał znany specjalista z Wielkiej Brytanii, transakcji dokonywano przy pośrednictwie dużej brytyjskiej firmy. Ale właścicielami zostawały firmy dyskretnie ukryte przez Łukoil na Bliskim Wschodzie, a bezpośrednio flotyllą zarządzały jeszcze inne firmy (należące do kolejnego brytyjskiego biznesmena).

Przemytnicy, dzięki którym utrzymują się autorytarne reżimy

Ukraiński wywiad wojskowy, który bardzo uważnie śledzi poczynania całej „floty cieni”, zidentyfikował 238 jej jednostek. Z kolei fińskie centrum analityczne CREA naliczyło w listopadzie obecnego roku 369 tankowców wiozących rosyjską ropę, ale z tego tylko 206 przypisało „flocie cieni” (czyli transportujących ropę sprzedaną powyżej „progu cenowego”).

Różnice w ocenach liczebności „floty” dokonywanych przez specjalistów próbowała wyjaśnić Fundacja Carnegie Endowment. Według niej „flota cieni” jest „trudną do wydzielenia częścią globalnej floty tankowców” dlatego, że większość jednostek wcale nie specjalizuje się wyłącznie w przemycaniu rosyjskiej ropy, a jedynie wożą ją od czasu do czasu.