Adam Bodnar: Czeka nas dramatyczny rok zmian

W jakim stanie PiS zostawia Polskę po ośmiu latach rządów?

W stanie opłakanym, jeżeli chodzi o standardy praworządności. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Lech Wałęsa przeciwko Polsce jest wielkim oskarżeniem pokazującym, w jaki sposób państwo polskie funkcjonuje w sferze sądownictwa.

Czytaj więcej

Polityka

Bodnar o sposobie na KRS: Wstrzymać ogłoszenia o wolnych stanowiskach sędziów

Jak już będą nowe rządy trzeba zrobić wszystko co w mocy, aby KRS nie przyczyniała się do dalszego psucia wymiaru sprawiedliwości - mówił w rozmowie z Jackiem Nizinkiewiczem Adam Bodnar, senator paktu senackiego, według doniesień medialnych kandydat na ministra sprawiedliwości w rządzie Donalda Tuska.

Co w kwestii praworządności jest do zrobienia przez przyszły rząd w pierwszej kolejności?

Wyrok Wałęsa przeciw Polsce nie jest wyłącznie wyrokiem stwierdzającym naruszenie praw człowieka, ale ma charakter wyroku pilotażowego. To oznacza, że Trybunał identyfikuje systemowy problem występujący w Polsce i deklaruje, że na jeden rok zawiesza rozpatrywanie różnych podobnych spraw, dając Polsce czas na naprawienie sytuacji. I wskazuje wręcz, co należy naprawić i w jakim zakresie. Po pierwsze, skarga nadzwyczajna i jej stosowanie przez prokuratora generalnego, po drugie, status nominacji sędziowskich i funkcjonowanie Krajowej Rady Sądownictwa, i po trzecie, działanie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w Sądzie Najwyższym.

Czy obecne zmiany w KRS są wystarczające? Czy to wciąż jest neo-KRS?

Po raz pierwszy od wielu lat nie jest tak, że w KRS wszystko się odbywa tak bezkarnie, na zasadzie głosowania większościowego, bez jakiejkolwiek debaty. Aktywność Kamili Gasiuk-Pichowicz, Krzysztofa Kwiatkowskiego czy Tomasza Zimocha ma wpływ na to, że więcej wiemy na temat tego, co się w KRS dzieje. Jak już będą nowe rządy, to trzeba zrobić wszystko, aby KRS nie przyczyniała się do dalszego psucia wymiaru sprawiedliwości, czyli nie dokonywała kolejnych wadliwych nominacji sędziowskich. W tym zakresie pewną rolę może odgrywać także minister sprawiedliwości, bo może wstrzymać ogłoszenia o wolnych stanowiskach sędziowskich. Bardzo ważne jest doprowadzenie do zmian ustawowych, które mogą jednak zależeć od weta, czyli od decyzji prezydenta.

Czytaj więcej

Polityka

PiS bez wicemarszałka Senatu. Adam Bodnar: Chodzi o konkretne słowa

Ja też pamiętam niesympatyczne wypowiedzi na mój temat jako Rzecznika Praw Obywatelskich ze strony senatora Marka Pęka - mówił w rozmowie z TVN24 prof. Adam Bodnar, senator paktu senackiego, wymieniany wśród kandydatów do objęcia stanowiska ministra sprawiedliwości.

Jakie zmiany i kiedy powinny nastąpić w Sądzie Najwyższym?

Mamy dwie kategorie sędziów, których powołania są dotknięte wadami. Sędziowie orzekający w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz sędziowie, którzy zostali nominowani przez neo-KRS do Sądu Najwyższego. Trzeba doprowadzić do tego, aby ogłosić ponowne konkursy na te stanowiska sędziowskie i ponownie je obsadzić. Bez ustawy się nie obędzie. Czeka nas bardzo trudny, a nawet momentami dramatyczny rok, jeżeli chodzi o zmiany dotyczące praworządności. Nie może być wątpliwości, czy sędzia, który orzeka, ma pełny status sędziowski czy status wadliwy, który może być podważany chociażby przed Trybunałem w Strasburgu.

Do jakich zmian dojdzie w Trybunale Konstytucyjnym?

W przypadku TK mamy wybrane wadliwie trzy osoby, czyli tzw. dublerów, którzy orzekają, nie mając do tego konstytucyjnego statusu. Trzeba zrobić wszystko, co w mocy prawa, aby w Trybunale zaczęli orzekać sędziowie, którzy mają legalny status, oraz dokonać wymiany sędziów w taki sposób, aby TK odzyskał swoją sprawczość. A sprawczość rozumiem przez niezależność w stosunku do jakichkolwiek sił politycznych.

Czytaj więcej

Polityka

Adam Bodnar zostanie ministrem sprawiedliwości? "Mam spotkanie z Tuskiem"

Adam Bodnar, były Rzecznik Praw Obywatelskich, który w wyborach parlamentarnych zdobył mandat senatora, w najbliższych dniach spotka się z Donaldem Tuskiem. Pytany, czy może zostać ministrem sprawiedliwości, odpowiedział, że "jest do dyspozycji".

Kiedy dojdzie do rozdzielenia funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego? Czy prezydent Andrzej Duda nie będzie blokował zmiany?

Najmniej się tego obawiam, ponieważ rozdzielenie urzędu ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego miało już miejsce za czasów pierwszego rządu PiS i zmianę przygotowywał prof. Zbigniew Ćwiąkalski. W tym czasie Andrzej Duda pełnił wysokie funkcje w Kancelarii Prezydenta Lecha Kaczyńskiego i śp. prezydent zgodził się z tymi zmianami. Będziemy szukać maksymalnej społecznej akceptacji i legitymacji dla nowego prokuratora generalnego. Tak się wtedy stało, gdy pierwszy prokurator generalny był wybierany przez Krajową Radę Sądownictwa, która wówczas była niezależnym organem. Jeśli ona wybierała dwóch kandydatów i później Lech Kaczyński z tej dwójki wybierał jednego, to prezydent miałby mniejsze argumenty, aby wetować i kwestionować tego typu rozwiązanie. Prace trwają. To jedna z pierwszych rzeczy do zrobienia, w ciągu nawet 100 pierwszych dni.

Czy Zbigniew Ziobro stanie przed Trybunałem Stanu?

Postawienie jakiegokolwiek ministra przed TS wymaga w Sejmie większości trzech piątych. Zobaczymy, jak ta większość będzie się kształtowała w ciągu najbliższych lat. Być może będzie tak, że zwiększy się poziom poparcia dla koalicji rządzącej. W kontekście Ziobry najważniejszy jest powrót do spraw, które są wciąż niewyjaśnione. Przypomnę, raport NIK dotyczący Funduszu Sprawiedliwości wykazał szereg nadużyć. Podobnie jest z aferą hejterską w Ministerstwie Sprawiedliwości, w której uczestniczyli prominentni sędziowie.