Rodzime start-upy mierzą się z coraz większymi wyzwaniami

Sytuacja gospodarcza i niekorzystne prognozy sprawiają, że w przypadku wielu młodych, innowacyjnych spółek najbliższe miesiące mogą okazać się decydujące. Kryzys na rynku start-upów stał się faktem. Co prawda problem wysychającego źródła finansowania firm technologicznych nie jest nad Wisłą jeszcze tak odczuwalny, jak w Europie Zachodniej, Chinach, a zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, ale – jak twierdzi część analityków – to tylko kwestia czasu.

Wysychające źródło finansowania

Dane płynące z USA są zatrważające. Wartość transakcji venture capital w styczniu spadła tam poniżej 6 mld dol. – wskazują eksperci z GlobalData. W sumie w pierwszym miesiącu 2023 r. ogłoszono niecałe pół tysiąca umów, o jedną czwartą mniej niż w słabym grudniu 2022 i aż o 58 proc. mniej niż rok wcześniej. Wartość inwestycji stopniała jeszcze mocniej – miesiąc do miesiąca o ponad 55 proc., a względem stycznia 2022 r. – o gigantyczne 77 proc. Według Crunchbase w tym czasie globalnie inwestycje VC sięgnęły 31 mld dol., co oznacza, że zaledwie w ciągu roku skurczyły się o połowę.

Czytaj więcej

Rynek pracy

Na 1000 pracujących przypada 770 osób biernych zawodowo lub bezrobotnych

GUS podał wstępne informacje na temat rynku pracy w IV kwartale. Pracowało 16,79 mln osób. Niespełna 500 tys. były to osoby bezrobotne (GUS podaje dane według BAEL, czyli badania ankietowego, w którym jako bezrobotnych uwzględnia tych, którzy nie pracowali, a nie tych, którzy się zarejestrowali jako bezrobotni). Zaś 12,42 mln osób stanowiła grupa biernych zawodowo.

Aurojyoti Bose, główny analityk GlobalDaty, podkreśla, że niestabilne warunki makroekonomiczne biją w branżę niezwykle mocno, a ogromny spadek wartości finansowania wskazuje, iż inwestorzy VC stali się niezwykle ostrożni w podejmowaniu decyzji dotyczących start-upów. Co gorsza, sami mają problem z pozyskaniem kapitału podwyższonego ryzyka. Fachowcy z branży, cytowani przez CNBC, przewidują, iż w najbliższym czasie setki firm venture capital wpadną w inwestycyjne „uśpienie”, czekając na zdobycie funduszy na transakcje. Jak zauważa Steve Saraccino, założyciel VC Activant Capital, podmioty te w praktyce nie będą zbierać już pieniędzy na wsparcie nowych firm technologicznych, a jedynie będą zarządzać portfelem dotychczasowych inwestycji.

To w oczywisty sposób odbije się na start-upach. Dziś potrzebują kapitału jak nigdy. Rozgrzane pandemicznym boomem, teraz zaczynają mocno odczuwać brak finansowania. „Najlepszym spółkom uda się pozyskać kapitał od zewnętrznych inwestorów, choć być może w rundzie spadkowej” – napisał na Twitterze Tom Loverro, partner kalifornijskiego funduszu IVP.

Również analitycy Juniper Square nie mają wątpliwości, że strumień pieniędzy dla innowacyjnych projektów będzie w kolejnych miesiącach słabł. – Spodziewamy się, że w miarę upływu roku nastąpi znacznie więcej rund spadkowych – prognozują.

Z kolei analitycy Pitchbook zaznaczają, że teraz – gdy rynek preferuje „ścieżkę do rentowności” kosztem „wzrostu za wszelką cenę” – założyciele start-upów nie powinni oczekiwać, że ich sponsorzy przyjdą im z pomocą. Szacują, że najwyżej co druga spółka portfelowa może liczyć na kolejne zastrzyki z pieniędzmi od swoich VC.

W naszym kraju kryzys jeszcze nie uderzył tak mocno w ekosystem start-upowy, ale – biorąc pod uwagę jego dotychczasowe mankamenty – jeśli to nastąpi, skutki mogą być bardzo bolesne.

Zapomniany etap

Wśród licznych bolączek rodzimej sceny start-upowej jedną z kluczowych jest tzw. luka kapitałowa. Jak wyjaśnia Dariusz Żuk, prezes AIP Seed, brak dobrego ekosystemu wspierania start-upów na bardzo wczesnym etapie rozwoju (z ang. early seed) to dziś spore wyzwanie. – W Polsce często spotykamy się ze zjawiskiem luki kapitałowej, która charakteryzuje się tym, że start-upy w początkowej fazie rozwoju mają problem ze znalezieniem finansowania swoich pomysłów. Founderzy często radzą sobie z tym problemem, „bootstrapując” biznesy, czyli nie korzystając z kapitału zewnętrznego. Nie zawsze jednak taka ścieżka finansowania okazuje się najlepszym rozwiązaniem, gdyż w przeważającej części przypadków własne środki są niewystarczające dla zwalidowania pomysłu i pozyskania pierwszych klientów, a sam proces „bootstrapowania” może trwać za długo – przekonuje Żuk.

W branży rozwiązaniem tego problemu jest pozyskanie zewnętrznych funduszy dla start-upu na bardzo wczesnym etapie (przedsiębiorca otrzymuje od VC mniejsze rundy finansowania np. na testowanie i ewentualne zmiany swojego produktu), dzięki czemu kolejne rundy finansowania odbywają się już przy wyższych wycenach (jednocześnie założyciele start-upu chronią strukturę udziałową w spółce).

– Ponad dziesięć lat temu skupialiśmy się w Polsce bardzo mocno na fazie early seed, ale później o tym etapie trochę zapomnieliśmy. A w pełni efektywny ekosystem musi funkcjonować na wszystkich jego etapach i – co więcej – nie może być oparty tylko na kapitale finansowym, ale również na wspieraniu przedsiębiorców, chociażby poprzez programy akceleracyjne, kompetencje i relacje – podkreśla twórca Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości. – Polski ekosystem finansowania start-upów jest coraz lepszy. W ostatnich latach świetną pracę wykonał Polski Fundusz Rozwoju, tworząc programy dla VC, korzystając przy tym z najlepszych globalnych wzorców. Mamy jednak tendencję do wybiórczego wspierania poszczególnych etapów w ekosystemie. W ostatnich latach bardzo dużo kapitału zostało przeznaczone na finansowanie rund seed w kwotach od 1 mln zł do 5 mln zł, zapominając przy tym nie tylko o fazie early seed, ale też fazie „growth”– mówi Żuk.