Faktura VAT jest dowodem także dla sądu

Taki wniosek, ważny dla praktyki gospodarczej, trzeba wyciągnąć z wyroku Sądu Najwyższego. Uznał w nim bowiem, że faktura VAT jest pismem potwierdzającym należność w rozumieniu art. 514 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5BF4C085E5B1778A57A80BB5983929D?id=70928]kodeksu cywilnego[/link]. Przepis ten łagodzi generalny zakaz cedowania wierzytelności bez zgody dłużnika zapisany w art. 509 k.c.

[srodtytul]Wątpliwości dłużnika [/srodtytul]

Spółka TLK SA sprzedała spółce z o.o. Vogteam partię wyrobów hutniczych za ponad 600 tys. zł. Jako zabezpieczenie zapłaty należności za te wyroby Vogteam w umowie przelewu scedowała na TLK SA wierzytelności przysługujące jej od trzeciej spółki: Becker-Warkop sp. z o.o. Wynikały one z pięciu faktur wystawionych za towary dostarczone Becker-Warkop przez Vogteam na podstawie umowy sprzedaży z kwietnia 2004 r.

Poinformowana o cesji Becker-Warkop wysłała do TLK SA zawiadomienie, że przelew jest nieważny, ponieważ w umowie sprzedaży wyraźnie zastrzeżono – stosownie do art. 514 k.c. – że przelew należności z niej wynikających nie może nastąpić bez zgody dłużnika. W myśl tego przepisu, jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, to zastrzeżenie umowne, iż przelew nie może nastąpić bez zgody dłużnika, jest skuteczne tylko wtedy, gdy pismo zawiera wzmiankę o nim, chyba że nabywca wierzytelności (z innego źródła) w chwili przelewu o zastrzeżeniu wiedział.

Gdy TLK SA wystąpiła przeciwko Becker-Warkop o zapłatę należności objętej przelewem, ta argumentowała, że wprawdzie z faktur zakaz przelewu nie wynikał, ale TLK, nabywając wierzytelność, powinna zapoznać się z umową sprzedaży z kwietnia 2004 r., w której został on zapisany. Przelew zatem dokonany bez jej zgody jako dłużnika jest nieważny.

Takiego zdania był też sąd I instancji, który żądanie TLK oddalił. Firma ta przegrała również w sądzie II instancji. Także on uznał, iż przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że faktury są efektem realizacji umowy sprzedaży, w myśl której zakaz cesji bez zgody Becker-Warkop był niedopuszczalny.

[srodtytul]Faktura VAT stwierdza należność[/srodtytul]

Wskutek skargi kasacyjnej TLK Sąd Najwyższy uchylił ten wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Sędzia Krzysztof Pietrzykowski zaznaczył, że podstawowym problemem w tej sprawie jest interpretacja art. 514 k.c., a dokładnie ustalenie, co oznacza sformułowanie, że wierzytelność jest stwierdzona pismem. Czy – jak przyjęły sądy – odnosi się ono do umowy? Czy może pismem tym są – jak twierdzi powódka – faktury, z których wyłączenie przelewu nie wynikało? Tylko w jednej z pięciu faktur, o jakie chodzi w tej sprawie, wskazany był numer umowy sprzedaży między Becker-Warkop za Vogteam będącej podstawą do ich wystawienia.

Sąd Najwyższy w tej sprawie potwierdził słuszność swego wcześniej już wyrażanego poglądu, że stwierdzeniem wierzytelności pismem w rozumieniu art. 514 k.c. jest faktura za wykonaną usługę czy dostarczony towar wystawiona przez wierzyciela. [b]Takie stanowisko zajął SN m.in. w uchwale z 6 lipca 2005 r. (sygn. III CZP 40/05). [/b] – Nie budzi wątpliwości Sądu Najwyższego – mówił sędzia Krzysztof Pietrzykowski – że faktura VAT ma znaczenie nie tylko w prawie podatkowym, ale także cywilnym. [b]Sąd Najwyższy potwierdził to także w innych swych orzeczeniach, m.in. w wyroku z 23 lutego 2006 r. (sygn. II CSK 131/05).[/b] Przepisy o VAT obowiązujące w chwili wystawiania faktur przez Vogteam pozwalały na generalne upoważnienie stałych partnerów handlowych do ich wystawiania bez ich akceptacji w postaci podpisu. Takie upoważnienie znajdowało się w umowie sprzedaży łączącej Becker-Warkop z Vogteam – zaznaczył sędzia. Od wejścia w życie ustawy o VAT z 2004 r. wymagania podpisywania faktury przez kupującego już nie ma.

– Rozstrzygnięcie sądu musi być też zgodne z zasadami słuszności – mówił sędzia Pietrzykowski. – [b]W tej zaś sprawie racja jest w sposób oczywisty po stronie powódki – spółki TLK (sygn. V CSK 461/08). [/b]

[ramka]Na przelew można się nie zgodzić