Tomasz Niewiadomski: Nie różnicujmy sytuacji konsumentów

Jeszcze gdy pełniłem funkcję przewodniczącego wydziału „frankowego”, wskazywałem, że określone zmiany legislacyjne mogą być jednym ze sposobów na rozwiązanie problemu spraw wynikających z kredytów powiązanych z walutami obcymi. Dlatego na początku 2024 roku, wspólnie z kilkoma sędziami, przedstawiłem wstępne propozycje mające na celu usprawnienie takich postępowań. Opublikowany w lutym i skierowany do konsultacji projekt ustawy „frankowej” (pełna nazwa: ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie rozpoznawania spraw dotyczących zawartych z konsumentami umów kredytu denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego, UD 184) uwzględnia niektóre z nich. Są w nim jednak zawarte także i inne rozwiązania, tym samym warto poddać je analizie z punktu widzenia ich możliwego wpływu na działanie sądów.

Czytaj więcej

Konsumenci

SN: kredyt indeksowany do franka można ratować. Niektóre banki się ucieszą

W dyrektywie konsumenckiej jako zasadę przyjęto zachowanie umowy w mocy. To sedno najnowszego wyroku frankowego SN, korzystnego dla banków mających takie szczególne umowy frankowe.

Kredyty frankowe: projekt zmian. Katalog spraw objętych ustawą

Zakres spraw objętych projektem, w tym jego tytuł, koncentruje się wokół umów powiązanych z frankiem szwajcarskim. Wiele spraw dotyczy jednak umów, w których zamiast franka figuruje waluta euro lub dolar – mimo niemal identycznej konstrukcji w pozostałym zakresie. Brak przekonujących podstaw, by wyłączyć je z zakresu ustawy. To nie sama waluta jest problemem, lecz raczej konstrukcja umów i odwołanie w nich do tabel kursowych banków, które dawały im uprawnienia do określania wysokości rat kapitałowo-odsetkowych. Dlatego proponowane rozwiązania różnicowałyby sytuację konsumentów w podobnej sytuacji bez relewantnej przyczyny, co mogłoby zostać uznane za sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości. Nie widzę też podstaw, by z zakresu ustawy wyłączyć pożyczki powiązane z walutą obcą, które z prawno-ekonomicznego punktu widzenia mają charakter zbliżony do kredytu.

Wstrzymanie płatności rat

Postępowania zabezpieczające i zażaleniowe w sprawach „frankowych” są bardzo czasochłonne, dlatego dużą zmianę stanowiłoby eliminujące je rozwiązanie polegające na tym, że z chwilą doręczenia odpisu pozwu konsument mógłby zaprzestać płacenia dalszych rat. Według uzasadnienia projektu informację o momencie doręczenia odpisu pozwu będzie można uzyskać za pośrednictwem portalu informacyjnego. Tym niemniej konsumenci nie mają prawnego obowiązku zakładania konta w tym portalu. Doświadczenia z korzystania z niego wskazują, że nie zawsze widoczne są w nim zwrotne potwierdzenia odbioru pism sądowych dla innych stron. W praktyce może to wiązać się z wnioskami do sądu o wydanie zaświadczeń o dacie doręczenia odpisu pozwu, by mieć formalną zgodę na zaprzestanie płacenia rat. Dlatego obowiązek przekazania informacji do biur informacji gospodarczych o doręczeniu odpisu pozwu należałoby przenieść na banki. Dodatkowo toczą się sprawy o kredyty już spłacone, a w takim wypadku powyższe rozwiązanie jest z natury rzeczy zbędne.

Czytaj więcej

Konsumenci

Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują

Gdy umowa z bankiem zawiera abuzywne klauzule, nie można ich zastąpić innymi przepisami. Na te i inne ważne dla frankowiczów pytania odpowiedziała Izba Cywilna SN w czwartek wieczorem.

Obecnie wstrzymanie płatności rat dotyczy zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego lub nieważności umowy. Dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych tego rodzaju instrument prawny nie jest stosowany. Wydaje się, że intencją projektu jest wprowadzenie uprawnienia do wstrzymania płatności także w sprawach o samą zapłatę. W takiej sytuacji pozew o nawet niewielką kwotę mógłby powodować wstrzymanie płatności rat. Dlatego warto rozważyć przeredagowanie przepisu w taki sposób, by miał on dotyczyć tylko powództw o ustalenie.

Mimo zaproponowanych poprawek wciąż widzę jednak możliwość nadużywania ww. instytucji przez osoby, które nie mają statusu konsumenta. Wprawdzie cała ustawa ma dotyczyć tylko spraw konsumentów, tym niemniej w wielu przypadkach status ten jest niezwykle sporny, trudny do ustalenia na wstępnym etapie sprawy i rozstrzygany dopiero w wyroku.

Co z łącznym rozpoznawaniem spraw? Proponowane rozwiązanie jest podobne do powództwa wzajemnego, które obecnie jest stosowane w sprawach „frankowych” w niewielkim stopniu. Być może różnica ma polegać na tym, że powództwo wzajemne nie może mieć charakteru warunkowego, a nowe rozwiązanie zakłada, że banki będą mogły zgłaszać roszczenia wzajemne, na wypadek gdyby jednak umowa kredytowa została uznana przez sąd za nieważną. Patrząc przez pryzmat zasady dwuinstancyjności, wątpliwości budzi możliwość złożenia wniosku jeszcze przed sądem drugiej instancji. Rozliczenie może być po prostu błędne, a jeśli będzie dokonywane po raz pierwszy w sądzie II instancji, to nie będzie już możliwości jego ewentualnego skorygowania. Dodatkowo proponowane rozwiązanie nakłada na sądy nowe obowiązki w zakresie obliczania odsetek od należności dochodzonych przez strony.

Natychmiastowa wykonalność wyroków w sprawach frankowych

Proponowany przepis stanowiłby wyjątek od zasady, że wykonalne są dopiero wyroki prawomocne, ale w uzasadnieniu nie ma szerszej argumentacji, dlaczego ma to nastąpić. Ma to być zapewne rozwiązanie prokonsumenckie, ale raczej nie zachodzą sytuacje, by banki utrudniały realizację wyroków. Należy także doprecyzować kwestię nadawania tym wyrokom klauzul wykonalności.

Czytaj więcej

Konsumenci

Frankowicze zyskali nowy atut w sporach z bankami

Wyrok TSUE z 7 grudnia mówi, że klient nie musi oddawać nawet kwoty kredytu. Teraz sądy mają wszelkie dane, żeby sprawy frankowe załatwiać na pierwszej rozprawie – mówi radca prawny Mariusz Korpalski.

Co do zarzutu potrącenia – proponowałbym ograniczyć czas na jego podniesienie do zakończenia postępowania przed sądem pierwszej instancji. Inaczej podnoszenie go niejako „w ostatniej chwili” będzie powodować konieczność odroczenia rozprawy lub zmiany wyroku sądu pierwszej instancji po podniesieniu zarzutu dopiero w postępowaniu apelacyjnym. Popieram natomiast pomysł, by pismo zawierające taki zarzut było doręczane bezpośrednio przez pełnomocników.