Kiedy odwołać członka zarządu spółdzielni mieszkaniowej

Nie ma uzasadnienia dla poglądu, że odwołanie przez walne zgromadzenie spółdzielni członka jej zarządu musi nastąpić wyłącznie na tym samym jego posiedzeniu, na którym podjęta została uchwała o nieudzieleniu mu absolutorium.

Publikacja: 16.01.2015 02:00

Vanina Prokop-Sawicka

Vanina Prokop-Sawicka

Foto: Rzeczpospolita

Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 25 września 2014 r., II CSK 704/13.

W sprawie powód – były prezes zarządu spółdzielni mieszkaniowej – domagał się stwierdzenia nieważności uchwały nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spółdzielni, odwołującej go z funkcji prezesa zarządu. Twierdził, że uchwała została podjęta z naruszeniem przepisów, m.in. art. 49 § 4 prawa spółdzielczego (dalej: pr. spółdz.).

Sąd I instancji oddalił powództwo i wskazał, że dopuszczalność odwołania członka zarządu nie ogranicza się jedynie do tych obrad walnego zgromadzenia, podczas których nie udzielono mu absolutorium. Zdaniem sądu I instancji za zgodne z prawem należało więc uznać odwołanie członka zarządu spółdzielni przez kolejne walne zgromadzenie, jeśli na wcześniej odbytym walnym zgromadzeniu członkowi zarządu nie zostało udzielone absolutorium.

Natomiast sąd apelacyjny podzielił stanowisko powoda i stwierdził nieważność uchwały nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spółdzielni o odwołaniu ze składu zarządu. Podkreślił, że uprawnienie walnego zgromadzenia do podjęcia uchwały o odwołaniu członka zarządu po odmowie udzielenia mu absolutorium, mimo nieumieszczenia uchwały o jego odwołaniu w porządku obrad, oznacza, że odwołanie to może nastąpić tylko na tym samym posiedzeniu walnego zgromadzenia, podczas którego podjęto uchwałę o nieudzieleniu absolutorium.

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną pozwanej spółdzielni. W uzasadnieniu orzeczenia wskazał, że stosowanie art. 49 § 4 pr. spółdz. dotyczy sytuacji,  gdy walne zgromadzenie odwołuje członków zarządu, którym uprzednio nie udzieliło absolutorium. Istotne jest jednak, że uchwały walnego zgromadzenia w każdym z tych odrębnych przedmiotów (nieudzielenie absolutorium i odwołanie z zarządu) nie muszą zostać podjęte wyłącznie na tym samym posiedzeniu walnego zgromadzenia. Zdaniem Sądu Najwyższego, przepis art. 49 § 4 tej ustawy nie jest źródłem takiego czasowego ograniczenia uprawnień tego organu spółdzielni.

Vanina Prokop-Sawicka, radca prawny w warszawskim biurze Rödl & Partner

Zgodnie z przepisami ustawy – Prawo spółdzielcze członków zarządu spółdzielni wybiera i odwołuje rada lub walne zgromadzenie stosownie do postanowień statutu (art. 49 § 2 pr. spółdz.). Co do zasady dla stwierdzenia, który organ jest uprawniony w konkretnym stanie faktycznym do odwołania członka zarządu, znaczenie będą więc miały postanowienia statutu danej spółdzielni (wyrok SN z 23 lutego 1984, I PR 10/84).

Należy mieć jednak na uwadze również wyjątek od wskazanej zasady, który został przewidziany w art. 49 § 4 pr. spółdz. Przepis ten przyznaje walnemu zgromadzeniu niejako dodatkowe uprawnienie do odwołania tych członków zarządu, którym walne zgromadzenie nie udzieliło absolutorium (wyrok SN z 25 maja 1999, I CKN 4/98). W praktyce oznacza to, że walne zgromadzenie będzie uprawnione do odwołania członków zarządu, którym nie udzieliło absolutorium, również w przypadku, gdy w statucie danej spółdzielni to rada nadzorcza jest wskazana jako jedyny organ uprawniony do odwoływania członków zarządu.

Na tle wskazanej regulacji wątpliwości interpretacyjne budziła dotychczas kwestia, czy uchwała o nieudzieleniu absolutorium członkowi zarządu oraz – będąca jej konsekwencją – uchwała o jego odwołaniu z funkcji członka zarządu muszą zostać podjęte na tym samym walnym zgromadzeniu spółdzielni.

Wątpliwości te zostały rozstrzygnięte przez Sąd Najwyższy, który w uzasadnieniu do komentowanego orzeczenia wskazał, że językowa wykładnia art. 49 § 4 pr. spółdz. nie daje żadnej podstawy do przyjęcia, że ustawodawca zastrzegł jakąkolwiek koincydencję czasową między podjęciem przez walne zgromadzenie uchwały o nieudzieleniu absolutorium członkowi zarządu a podjęciem przez ten organ uchwały o odwołaniu członka zarządu. Nieudzielenie absolutorium członkowi zarządu nie powoduje automatycznie odwołania go z zarządu, lecz dopiero w przypadku nieudzielenia absolutorium walne zgromadzenie władne jest (może, choć nie musi) podjąć kolejną uchwałę o odwołaniu takiego członka z zarządu. Uchwały te nie muszą być obligatoryjnie podjęte na tym samym posiedzeniu walnego zgromadzenia.

Warto przypomnieć, że zasadniczo walne zgromadzenie może podejmować uchwały jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad podanych do wiadomości członków w terminach i w sposób określonych w statucie (art. 41 § 1 pr. spółdz.). Celem tej regulacji jest zapewnienie, aby osoby uprawnione do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu mogły na podstawie porządku obrad ocenić, czy chcą wziąć udział w obradach, i odpowiednio się do nich przygotować (wyrok SN z 30 maja 1959, I CR 85/58).

Co do zasady odwołanie członka zarządu powinno być więc ujęte w porządku obrad walnego zgromadzenia (np. wyrok SA w Warszawie z 15 lipca 1993 r., I ACr 492/93; wyrok SN z 21 września 2006 r., I CSK 101/6; wyrok SN z 25 listopada 2003 r., II CK 279/02; wyrok SN z 9 marca 1961 r., II CR 11/60). Jednak w przypadku odwołania przez walne zgromadzenie członka zarządu, któremu nie udzieliło ono absolutorium, zastosowanie art. 41 § 1 pr. spółdz. zostało wprost wyłączone. Oznacza to, że odwołanie członka zarządu w tym wyjątkowym przypadku może nastąpić także wtedy, gdy nie zostało to przewidziane w porządku obrad walnego zgromadzenia.

Bardzo istotne są konsekwencje podjęcia uchwały o odwołaniu członka zarządu z naruszeniem przepisów ustawy. Wyeliminowaniu z obrotu prawnego uchwały sprzecznej z ustawą służy m.in. powództwo o stwierdzenie jej nieważności. W takim przypadku kontroli sądu podlega jednak wyłącznie kwestia prawidłowości odwołania pod względem formalnym (np. wyrok SA w Warszawie z 15 lipca 1993 r., I ACr 492/93; wyrok SA w Lublinie z 24 lipca 2013 r., I ACa 337/13). Nie podlegają natomiast kontroli sądu merytoryczne przesłanki (przyczyny) odwołania (np. wyrok SA w Białymstoku z 18 lipca 2013 r., I ACa 287/13; postanowienie SN z 3 października 1984, IV CZ 165/84).

Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 25 września 2014 r., II CSK 704/13.

W sprawie powód – były prezes zarządu spółdzielni mieszkaniowej – domagał się stwierdzenia nieważności uchwały nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spółdzielni, odwołującej go z funkcji prezesa zarządu. Twierdził, że uchwała została podjęta z naruszeniem przepisów, m.in. art. 49 § 4 prawa spółdzielczego (dalej: pr. spółdz.).

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Od 1 października nie dodzwonimy się do swojego urzędu skarbowego
W sądzie i w urzędzie
Jest nowa wersja ważnej usługi w aplikacji mObywatel
Płace
Biznes rozczarowany po zaskakującej decyzji rządu. Związkowcy zadowoleni
Sądy i trybunały
Reset Trybunału Konstytucyjnego z wątpliwościami
Prawo dla Ciebie
Myśliwi nie chcą okresowych badań. A rząd szykuje ograniczenie polowań