Postępowania, które uproszczą i przyśpieszą proces

Są trzy postępowania odrębne, którym przyświeca ta sama idea: przyśpieszenie i uproszczenie drogi prowadzącej do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy

Publikacja: 18.11.2010 02:55

To postępowania: upominawcze, nakazowe i uproszczone. W trybie tych postępowań, zwłaszcza upominawczego i nakazowego, jest większość spraw spornych rozpatrywanych przez sądy rejonowe.

Postępowania te krzyżują się przy tym i zazębiają także z innymi postępowaniami. Dwa z nich: upominawcze i nakazowe, charakteryzują się tym, że wyrok zapada bez udziału i wiedzy pozwanego.

[srodtytul]1. NAKAZ ZAPŁATY TAKŻE Z E-SĄDU [/srodtytul]

Jedyną drogą obrony przed nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym jest wniesienie sprzeciwu od niego.

Sprawy należą do postępowania upominawczego, gdy powód dochodzi roszczenia pieniężnego (zapłaty określonej kwoty pieniężnej). Do rozpoznania sprawy w tym trybie nie jest potrzebny wniosek powoda. Sąd sam decyduje, czy dana sprawa kwalifikuje się do tego trybu, i to bez względu na wysokość dochodzonej kwoty.

Owa kwota ma znaczenie o tyle, że stanowi o tym, czy sprawa należy w I instancji do sądu rejonowego czy też okręgowego. Jednakże w praktyce w tym trybie dochodzą swych należności głównie dostawcy masowych usług, tacy jak zakłady energetyczne czy operatorzy komórkowi. Dłużnikami zaś są zwykle osoby fizyczne, które zazwyczaj nie kwestionują sądowego nakazu.

[srodtytul]Pozew na formularzu[/srodtytul]

Pozew w większości spraw należących do postępowania upominawczego wnosi się na urzędowym formularzu. Dotyczy to wszystkich pozwów napływających do e-sądu.

[b]Obowiązkowo na formularzu urzędowym muszą być sporządzone pozwy:[/b]

- o należności wynikające z wszelkich umów, jeśli wartość przedmiotu sporu, czyli dochodzonej należności nie przekracza 10 tys. zł, a w sprawach o należności wynikające z rękojmi, gwarancji lub niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedaży konsumenckiej, gdy kwoty tej nie przekracza wartość przedmiotu umowy,

- sprawy o zapłatę czynszu za mieszkania i o opłaty za korzystanie z mieszkań spółdzielczych, bez względu na wysokość dochodzonej należności.

Na formularzu dochodzą zapłaty swych należności od osób prywatnych i przedsiębiorców firmy świadczące pewne, masowe usługi i zawierające standardowe umowy.

[ramka] [b]Chodzi o należności wynikające z umów o:[/b]

- usługi pocztowe i telekomunikacyjne,

- przewóz osób i bagażu w komunikacji masowej,

- dostarczenie energii elektrycznej, gazu i oleju opałowego,

- dostarczenie wody i odprowadzanie ścieków,

- wywóz nieczystości,

- dostarczenie energii cieplnej (ciepła).[/ramka]

[srodtytul]Z sądu lub Internetu[/srodtytul]

Wzór formularza pozwu możemy ściągnąć z Internetu, ze stron Ministerstwa Sprawiedliwości: www.ms.gov.pl. Dalej szukamy: Formularze>Formularze pism procesowych w postępowaniu cywilnym>Pozew – formularz „P” ewentualnie także formularz z wnioskami dowodowymi – „WD”, który składa się tylko wtedy, gdy w formularzu pozwu zabrakło miejsca na wymienienie wszystkich tych wniosków.

Wszystkie urzędowe formularze są udostępniane nieodpłatnie w budynku każdego sądu rejonowego, ich wydziałów zamiejscowych oraz w budynku każdego sądu okręgowego. Do rozpowszechniania urzędowych formularzy pism procesowych (sądowych) uprawnione są także zarządy gmin. Tym wolno pobierać od nich opłatę. Nie może ona być wyższa niż 25 gr od jednej strony.

[srodtytul]Nakaz zapłaty[/srodtytul]

Sąd albo referendarz sądowy wydaje nakaz zapłaty, jeśli uzna żądanie powoda za zasadne. Nie może go wydać, gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne, przytoczone okoliczności są wątpliwe, zapłata zależy od spełniana świadczenia wzajemnego albo nie jest znane miejsce pobytu pozwanego, a także, gdy nie można mu doręczyć w kraju nakazu zapłaty. Niemożność doręczenia obliguje sąd do uchylenia nakazu zapłaty.

W razie braku podstaw do jego wydania sprawa jest rozpatrywana w zwykłym trybie na rozprawie, chyba że sąd chce wydać orzeczenie formalne, np. odrzucić pozew.

Sprawy rozpoznane są na posiedzeniu niejawnym, a więc bez udziału stron. Pozwany o sprawie dowiaduje się dopiero z chwilą doręczenia nakazu. Wtedy ma możność zapoznania się z pozwem.

[srodtytul]Także z e-sądu[/srodtytul]

Według dokładnie tych samych zasad wydawane są nakazy zapłaty w elektronicznym postępowania upominawczym, czyli w tzw. e-sądzie. Takim sądem jest XVI Wydział Cywilny Elektronicznego Postępowania Upominawczego Sądu Rejonowego w Lublinie (www.e-sad.gov.pl.). Bez względu na to, w jakiej części kraju mieszkamy, może się zdarzyć, że otrzymamy nakaz zapłaty wydany przez ten e-sąd.

Do lubelskiego sądu wpływają w formie elektronicznej pozwy z całego kraju. Obowiązkowo na urzędowym formularzu. E-procedura jest tak skonstruowana, że w razie błędnego wypełnienia jakiejś rubryki formularza (pozwu) system nie pozwoli przejść dalej i nie dopuści tzw. braków formalnych pisma.

Masowo korzystają z niej operatorzy sieci telefonicznych, dostawcy mediów, takich jak zakłady energetyczne, wodociągi. Często w ten sposób ściągają stosunkowo drobne kwoty udokumentowane rachunkami. Z elektronicznego postępowania upominawczego mogą korzystać także osoby prywatne. Jednakże konieczne jest dziś do tego posiadanie podpisu elektronicznego.

[srodtytul]Jak się bronić – sprzeciw od nakazu[/srodtytul]

Nakaz (także wydany przez e-sąd) zawiera wezwanie do zapłaty zasądzonej należności z kosztami albo do wniesienia sprzeciwu do sądu. Znajduje się w nim także pouczenie o skutkach jego niewniesienia. Pozwany ma na zapłatę albo wniesienie sprzeciwu dwa tygodnie, licząc od dnia doręczenia mu nakazu.

Nakaz wydany przez e-sąd doręczy nam poczta. Ma on formę wydruku komputerowego. Informacje o sposobie kontaktowania się przez pozwanego z sądem i możliwości dotarcia do akt sądowych prowadzonych w formie elektronicznej są zamieszczone stronie internetowej: www.e-sad.gov.pl, a dalej: informacje o portalu/EPU – Informacja dla pozwanych i ich pełnomocników. Dostęp ten umożliwia kod znajdujący się na wydruku nakazu zapłaty.

Pismo zawierające sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty, a gdy wydał go referendarz sądowy – do sądu, do którego wniesiony został pozew. W piśmie tym trzeba wskazać, czy zaskarża się nakaz w całości, czy też w części, i przedstawić wszystkie swe zarzuty, a także wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na potwierdzenie ich słuszności.

Jeśli nakaz zapłaty wydał e-sąd, sprzeciwu nie trzeba uzasadniać ani przedstawiać dowodów. Trzeba jednak jasno wskazać zarzuty. Co ważne, od sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, w tym przez e-sąd, nie ma opłaty sądowej.

[srodtytul]Sprzeciw na formularzu[/srodtytul]

Jeśli pozew skierowany do postępowania upominawczego został wniesiony na urzędowym formularzu, to również sprzeciw od wydanego w nim nakazu zapłaty musi być wniesiony na urzędowym formularzu. Sprawy, w których pozew musi być wniesiony na formularzu urzędowym, zostały wskazane na stronie poprzedniej.

Obowiązek ten dotyczy wszystkich pozwów napływających do lubelskiego e-sądu. Do tego sądu można wnieść sprzeciw na formularzu papierowym albo w formie elektronicznej, czyli przez Internet – pod warunkiem posiadania podpisu elektronicznego.

Formularz można ściągnąć ze stron internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości: www.ms.gov.pl/Formularze/Formularze pism procesowych w postępowaniu cywilnym/Sprzeciw od wyroku zaocznego – Zarzuty od nakazu zapłaty – Sprzeciw od nakazu zapłaty – formularz „SP” albo otrzymać nieodpłatnie w budynkach wszystkich sądów rejonowych, ich wydziałów zamiejscowych oraz wszystkich sądów okręgowych, a także w gminach (za opłatą nie wyższą niż 25 gr od jednej strony).

[ramka][b]UWAGA![/b] Jeśli formularz ze sprzeciwem wypełnimy nieprawidłowo, sąd ma obowiązek wezwać do uzupełnienia braków i wskazać wszystkie błędy. Jeśli nie poprawimy go w terminie tygodniowym (od doręczenia), zostanie odrzucony. To zaś oznacza, że nakaz się uprawomocni i nasz przeciwnik może wszcząć egzekucję komorniczą.[/ramka]

[srodtytul]Sprawa w zwykłym trybie[/srodtytul]

Prawidłowe pod względem formalnym wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty powoduje, że nakaz ten automatycznie traci moc (dotyczy to także spraw gospodarczych). Sąd wyznacza rozprawę. Sprzeciw doręcza się pozwanemu, wraz z wezwaniem na rozprawę. Jeśli sprzeciw dotyczy tylko części nakazu, pozostała jego część staje się prawomocna.

Gdy nakaz wydał e-sąd, przekazuje sprawę do sądu właściwego miejscowo. Tym jest właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego. Sąd ten wzywa powoda do uzupełnienia pozwu w sposób odpowiedni do postępowania, w którym sprawa ma być następnie rozpoznawana. Jeśli pozwany uzupełni pozew w dwutygodniowym terminie, to wówczas z kolei sąd wzywa pozwanego do takiego samego odpowiedniego uzupełnienia sprzeciwu.

W razie skutecznego pod względem formalnym wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, sąd, rozpoznając sprawę, na rozprawie nie bada zasadności tego sprzeciwu. Sprawa toczy się po prostu od początku, tak jakby nakaz nigdy nie został wydany.

Od wyroku wydanego w wyniku sprzeciwu od nakazu zapłaty obie strony mogą wnieść apelację do sądu II instancji.

[srodtytul]2. NAKAZ NA WNIOSEK POWODA [/srodtytul]

Nakaz zapłaty wydawany jest także w postępowaniu nakazowym. Jedyny środek odwoławczy pozwalający na jego podważenie to zarzuty od nakazu zapłaty.

Taki nakaz sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym. O tym, że mamy płacić jakąś należność i na czyją rzecz, dowiadujemy się jako pozwani dopiero po doręczeniu nam nakazu przez sąd.

[srodtytul]Różne sprawy, różna wartość[/srodtytul]

W postępowaniu nakazowym może się toczyć zarówno sprawa należąca do postępowania zwykłego, np. o zasądzenie zwrotu prywatnej pożyczki, o zasądzenie należności za wykonanie podłogi w prywatnym mieszkaniu, jak i sprawa gospodarcza, a nawet sprawa z zakresu prawa pracy, a także sprawa należąca do postępowania uproszczonego.

Dla rozstrzygnięcia sprawy w tym trybie bez znaczenia jest wysokość dochodzonej należności. Jej wysokość decyduje o tym, czy sprawa należy do sądu rejonowego czy też okręgowego.

Jednakże postępowanie nakazowe dotyczy tylko i wyłącznie spraw, w których przedmiotem żądania jest określona kwota pieniędzy albo pewna ilość rzeczy zamiennych (np. zboża, węgla, drewna), i to odpowiednio udowodnionych. Nie można w takim postępowaniu domagać się np. wydania wynajętego traktora, zobowiązania do zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży nieruchomości.

Nakaz zapłaty wydany w tym postępowaniu ma takie znaczenie, jak wyrok wydany w procesie w innym trybie.

[srodtytul]Roszczenie odpowiednio udokumentowane[/srodtytul]

[ramka][b]W tym trybie nakazowym sąd może rozpatrzyć sprawę, jeśli żądanie wnoszącego pozew jest udowodnione m.in.:[/b]

- dokumentem urzędowym;

- rachunkiem (fakturą) zaakceptowanym przez pozwanego dłużnika;

- wezwaniem dłużnika do zapłaty i jego pisemnym oświadczeniem, że uznaje swój dług;

- zaakceptowanym przez pozwanego żądaniem zapłaty, które bank zwrócił i nie zapłacił z powodu braku środków na rachunku bankowym dłużnika.[/ramka]

Sąd wyda nakaz zapłaty także m.in. wówczas, gdy dochodzona należność wynika z weksla, czeku, należycie wypełnionego, którego prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości.

Możliwe jest także wydanie nakazu zapłaty na wniosek banku na podstawie dokumentów bankowych, choć banki korzystają częściej w dochodzeniu swych należność ze szczególnego przywileju w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego pozwalającego im na ściągnięcie swych należności „na skróty”, bez wdawania się w proces.

[srodtytul]Na żądanie powoda[/srodtytul]

Powód musi w pozwie zgłosić wniosek o rozstrzygnięcie sprawy w trybie nakazowym. Dochodzący swych roszczeń, zwłaszcza przedsiębiorcy, chętnie z niego korzystają ze względu na łatwość uzyskania wyroku zasądzającego, który w tym postępowaniu nazywa się nakazem, i niskie koszty. Opłata sądowa od pozwu wynosi w nim 1/4 „zwykłej” opłaty stosunkowej.

Jeśli więc powód domaga się zapłaty 6 tys. zł, to w razie rozpoznawania sprawy w zwykłym trybie należałaby się od tej kwoty opłata sądowa w wysokości 300 zł (5 proc. od 6 tys. zł). 1/4 od tej kwoty to 75 zł.

Co ważne, żądanie powoda sąd rozpatruje jednoosobowo na posiedzeniu niejawnym, a więc bez zapoznania się z kontrargumentami pozwanego. Pozwu wcześniej mu się nie doręcza. Pozwany dowiaduje się o sprawie z chwilą doręczenia mu nakazu zapłaty. Do nakazu dołączony jest pozew. Ów element zaskoczenia daje przewagę powodowi i stawia w zasadniczo gorszej sytuacji pozwanego. Nie jest on oczywiście bezbronny.

Jeśli nie ma podstaw do rozstrzygnięcia sprawy nakazem zapłaty, bo np. powód nie dołączył stosownych dokumentów, sprawa rozpatrywana jest w zwykłym trybie, chyba że może być rozpatrzona na posiedzeniu niejawnym, bo np. kwalifikuje się do postępowania upominawczego.

[srodtytul]Z nakazem bezpośrednio do komornika[/srodtytul]

Po otrzymaniu nakazu zapłaty pozwany musi w ciągu dwóch tygodni od dnia jego doręczenia:

- zapłacić zasądzoną należność (wraz z kosztami) albo

- wnieść w tym czasie zarzuty od nakazu zapłaty.

Jeśli zarzuty zostaną wniesione prawidłowo, sprawa będzie rozpatrzona w zwykłym trybie.

Wprawdzie nakaz ten nie jest natychmiast wykonalny, ale na jego podstawie może uzyskać zabezpieczenie swojego roszczenia. Co to oznacza?

Otóż z nakazem uwzględniającym nasze roszczenie możemy udać się bezpośrednio do komornika, by ten tytułem zabezpieczenia, np. zajął rachunek bankowy pozwanego. Możemy też ustanowić hipotekę przymusową na nieruchomości pozwanego.

[ramka]W sposób szczególny traktowane są nakazy zapłaty wydane na podstawie np. weksla i czeku. Te stają się natychmiast wykonalne po upływie dwutygodniowego terminu do zapłaty. Słowem, na ich podstawie powodowi (wierzycielowi) wolno oddać sprawę do komornika. Jednakże sąd na wniosek pozwanego może wstrzymać wykonanie takiego nakazu.[/ramka]

Nakaz zaś, przeciwko któremu pozwany nie wniósł skutecznie zarzutów w całości lub części, ma takie znaczenie, jak prawomocny wyrok wydany w zwykłym trybie.

[srodtytul]Jak się bronić – zarzuty od nakazu[/srodtytul]

Na zakwestionowanie nakazu zapłaty mamy tylko dwa tygodnie od dnia doręczenia. Pismo zawierające te zarzuty wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty. W piśmie trzeba wskazać, czy zaskarża się nakaz w całości, czy też w części i przedstawić wszystkie swe zarzuty.

[ramka]Trzeba wiedzieć, że nieprzytoczenie w zarzutach określonych faktów i dowodów wyłącza co do zasady możliwość późniejszego ich powołania. Zaniedbanie w tym zakresie może więc być bardzo kosztowne. Może oznaczać utratę szansy na wygraną.

Późniejsze niż w zarzutach od nakazu zapłaty powołanie przemawiających za nami dowodów jest dopuszczalne tylko w razie wykazania, że:

- nie można było z nich skorzystać wcześniej albo

- potrzeba ich powołania wynikła później.[/ramka]

Jeśli sąd uzna, że wniesienie zarzutów było skuteczne, wyznaczy rozprawę i zawiadomi o niej powoda. Sprawę rozpatruje ten sam sąd, który wydał nakaz zapłaty.

[srodtytul]Sprzeciw na formularzu[/srodtytul]

Jeśli pozew wszczynający postępowanie nakazowe został wniesiony na urzędowym formularzu, to również zarzuty od nakazu uwzględniającego ten pozew muszą i być wniesione na takim formularzu. Rodzaje spraw, w których pozew musi być wniesiony na formularzu, także gdy sprawa należy do postępowania nakazowego, wymieniłam.

Chodzi o sprawy należące jednocześnie do postępowania uproszczonego oraz upominawczego sprawy przedsiębiorców świadczących tzw. usługi masowe, kwalifikujące się zresztą z reguły jednocześnie do postępowania uproszczonego.

Do kwestionowania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, a także w upominawczym oraz wyroku zaocznego służy ten sam formularz o symbolu „SP” dostępny na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości: www.ms.gov.pl. Szukamy ich tak: Formularze>Formularze pism procesowych w postępowaniu cywilnym>Sprzeciw od wyroku zaocznego – Zarzuty od nakazu zapłaty – Sprzeciw od nakazu zapłaty – formularz „SP”.

[ramka]Otrzymując nakaz zapłaty, nie musimy się szczególnie martwić tym, czy zarzut ma być złożony na urzędowym formularzu, czy nie, w tym sensie, że jeśli jest to konieczne, to sąd wezwie do wniesienia go na formularzu. Musimy to zrobić w ciągu tygodnia, licząc od dnia doręczenia nam tego wezwania.[/ramka]

Od wyroku wydanego po rozpatrzeniu sprawy wskutek zarzutów od nakazu zapłaty zarówno powód, jak i pozwany mogą wnieść apelację do sądu II instancji.

[srodtytul]3. NA ROZPRAWIE, ALE W TRYBIE UPROSZCZONYM [/srodtytul]

Inaczej niż w postępowaniu upominawczym i nakazowym, wyrok nie może tu zapaść na posiedzeniu niejawnym. Sąd musi wyznaczyć rozprawę i zawiadomić o jej terminie strony. Pozwanemu doręcza się pozew.

Może od razu, po jego otrzymaniu ustosunkować się do niego i przeciwstawić mu własne fakty i dowody. Odpowiedź tę możemy wnieść nie później niż przed pierwszą rozprawą.

[srodtytul]W jakich sprawach[/srodtytul]

W tym trybie, nakładającym się po części na postępowanie upominawcze i nakazowe, zwłaszcza co do obowiązku wnoszenia pozwu na urzędowym formularzu, rozpatrywane są dwa rodzaje sporów należących do właściwości sądów rejonowych:

- o należności wynikające z wszelkich umów, jeśli wartość przedmiotu sporu, czyli dochodzonej należności, nie przekracza 10 tys. zł,

- a w sprawach o należności wynikające z rękojmi, gwarancji lub niezgodności towaru z umową sprzedaży konsumenckiej, gdy wartość przedmiotu umowy nie przekracza 10 tys. zł,

- sprawy o zapłatę czynszu za mieszkania i o opłaty za korzystanie z mieszkań spółdzielczych, bez względu na wysokość dochodzonej należności.

Jeśli jednak razem ze wskazanymi należnościami powód chce dochodzić innych jeszcze roszczeń, np. pozew o zapłatę zaległego czynszu połączony jest z żądaniem orzeczenia eksmisji, rozpoznanie sprawy wedle przepisów o postępowaniu uproszczonym w rachubę nie wchodzi. Ta sprawa będzie się toczyć w zwykłym trybie. W postępowaniu uproszczonym powód nie może zmienić roszczenia, co jest dopuszczalne w zwykłym trybie.

Poza tym sąd zobligowany jest zrezygnować z trybu uproszczonego, gdy sprawa jest szczególnie zawiła albo wymaga powołania biegłego.

[srodtytul]Na urzędowych formularzach[/srodtytul]

W tych sprawach pozew jest wnoszony obowiązkowo na urzędowym formularzu. Wzór tego formularza możemy ściągnąć z Internetu, ze stron Ministerstwa Sprawiedliwości: www.ms.gov.pl. Dalej szukamy: Formularze>Formularze pism procesowych w postępowaniu cywilnym>Pozew – formularz „P” oraz ewentualnie formularz z wnioskami dowodowymi – „WD”, który składa się tylko wtedy, gdy w formularzu pozwu zabrakło miejsca na wymienienie wszystkich tych wniosków.

Formularze są udostępniane nieodpłatnie w budynku każdego z sądów rejonowych, ich wydziałów zamiejscowych oraz w budynku każdego sądu okręgowego. Do rozpowszechniania urzędowych formularzy pism procesowych (sądowych) uprawnione są także zarządy gmin. Tym wolno pobierać od nich opłatę.

Więcej, na urzędowym formularzu musi też być wniesiona odpowiedź pozwanego na pozew, sprzeciw od wyroku zaocznego, jeśli w takiej sprawie zapadnie taki wyrok zaoczny.

[srodtytul]Z wnioskami dowodowymi[/srodtytul]

Na formularzu musimy pomieścić także wnioski dowodowe, tj. wskazać, jakie dowody mają być przeprowadzone, np. z zeznań świadków, z dokumentów (np. pisemnego zobowiązania pozwanego, że ureguluje należność w określonym terminie).

Również te formularze można znaleźć na wskazanych wyżej stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości obok formularza pozwu. Mają one symbole: odpowiedź na pozew – „OP”, pozew wzajemny (zgłaszany, gdy pozwany przeciwstawia żądaniom powoda swe roszczenia wobec niego) – „PW”, a formularz wniosków dowodowych – „WD”, który dołącza się do odpowiedzi na pozew, gdy w formularzu „P” zabrakło miejsca na wymienienie wszystkich tych wniosków.

[ramka]Wszystkie urzędowe formularze zawierają pouczenia, które ułatwią prawidłowe wypełnienie ich, co nie oznacza, że pomoc prawnika jest zbędna. Jeśli pismo wniesione na formularzu ma braki, sąd obowiązany jest wezwać pozwanego czy powoda do jego uzupełnienia lub poprawienia w terminie tygodniowym, licząc od dnia doręczenia tego wezwania.

W wezwaniu tym sąd musi wskazać wszystkie braki pisma i pouczyć o skutkach jego nieuzupełnienia lub złożenia ponownie formularza wypełnionego błędnie. Ten skutek to zwrot pisma, to zaś oznacza sytuację, jakby nigdy go nie było.[/ramka]

Co bardzo ważne, obowiązuje tzw. koncentracja materiału sprawy. Wszystkie fakty, zarzuty i wnioski co do dowodów powód musi podać w pozwie, a pozwany – w odpowiedzi na pozew lub na pierwszej rozprawie. Jeśli w tym postępowaniu (uproszczonym) zapadł wyrok zaoczny, wszystkie fakty, zarzuty i wnioski co do dowodów pozwany musi podać w sprzeciwie od tego wyroku.

[ramka]W razie późniejszego ich zgłoszenia, sąd uwzględni je tylko:

- w razie wykazania, że nie można ich było powołać wcześniej lub gdy potrzeba ich powołania wynikła później. Słowem, zwlekając, sami pozbawiamy się argumentów. Powód, czyli wszczynający sprawę, ma szansę ustosunkować się do odpowiedzi na pozew i przytoczyć nowe fakty oraz wskazać nowe dowody nie późnej niż w terminie tygodnia od doręczenia mu odpowiedzi na pozew. [/ramka]

[srodtytul]Jak się bronić[/srodtytul]

W sposób szczególny została unormowana również kwestia prawomocności i apelacji od wyroków wydanych w trybie uproszczonym. Tak więc przede wszystkim wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku można zgłosić ustnie, do protokołu już na tej rozprawie, na której zapadł wyrok, bezpośrednio po jego ogłoszeniu.

Można zrzec się uzasadnienia i wtedy dwutygodniowy termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia ogłoszenia wyroku. Dotyczy to obu stron, tj. powoda i pozwanego. Bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku można zrzec się wniesienia apelacji. Jeśli zrzekną się tego obie strony, wyrok staje się prawomocny.

Apelacja od wyroku wydanego w postępowaniu uproszczonym przysługuje, oczywiście, obu stronom: powodowi i pozwanemu. Apelację można oprzeć tylko na zarzutach naruszenia przepisów przez sąd, z tym że w odniesieniu do naruszenia przepisów proceduralnych – tylko gdy naruszenie ich miało wpływ na wynik sprawy. Po wniesieniu apelacji przytaczanie dalszych zarzutów jest niedopuszczalne.

[srodtytul]Apelacja w trybie uproszczonym[/srodtytul]

Apelację rozpatruje sąd okręgowy jednoosobowo, i to na posiedzeniu niejawnym, chyba że wnoszący apelację lub jego przeciwnik w odpowiedzi na nią zażąda przeprowadzenia rozprawy. Sąd II instancji nie rozpatruje całej sprawy na nowo. Jedyny dopuszczalny dowód, to dowód z dokumentu, chyba że apelacja oparta została na późniejszym wykryciu nowych faktów i dowodów.

Zasadniczo sprawa powinna się skończyć w II instancji. Sąd ten uchyla wyrok i przekazuję sprawę do ponownego rozpatrzenia tylko, gdy stwierdzi, że sąd I instancji naruszył prawo decydujące o sposobie rozstrzygnięcia istoty sporu albo zgromadzone dowody są niewystarczające do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd II instancji nie uzasadnia swych wyroków na piśmie, chyba że przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji.

A w sprawach rozpatrywanych w postępowaniu uproszczonym możliwość wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego została jednoznacznie wyłączona.

[srodtytul]Sprawy z zakresu prawa pracy[/srodtytul]

W trybie uproszczonym rozpatrywane są także sprawy z zakresu prawa pracy, gdy należność dochodzona przez pracownika od pracodawcy albo przez pracodawcę od pracownika nie przekracza 10 tys. zł. W innych sprawach, np. o przywrócenie do pracy albo ustalenie istnienia stosunku pracy, ten tryb nie wchodzi w rachubę.

Jeśli sprawa z zakresu prawa pracy należy do trybu uproszczonego, nie ma zastosowania przepis zwalniający pracownika od składnia na piśmie pozwu i innych pism procesowych. Pozew bowiem, odpowiedź na pozew itp. muszą być złożone na urzędowych formularzach.

Sąd pracy nie ma obowiązku wstępnego badania sprawy i przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego; od razu przystępuje do rozpoznawania. Nie jest też obowiązany zasądzania innego roszczenia, jeśli to żądanie, które pracownik zgłosił, okazało się nieuzasadnione, ale inne przysługujące mu alternatywnie – uzasadnione.

[ramka] [b] CO MÓWIĄ STATYSTKI[/b]

Na 2 mln 146 tys. spraw załatwionych w 2009 r. w wydziałach cywilnych sądów rejonowych w całym kraju, aż 1 mln 349 tys. załatwionych zostało w postępowaniu nakazowym i upominawczym, a 101 tys. – w uproszczonym. Zwykłych spraw procesowych było 156 tys., a nieprocesowych – 416 tys.

W sądach okręgowych orzekających w I instancji proporcje były odmienne. Na 275 tys. w postępowaniu procesowym zwykłym załatwiono 134 tys. spraw, w nakazowym i upominawczym tylko 8,3 tys., a w nieprocesowym (bez spraw rejestrowych) – 12,8 tys. spraw. Z 821 tys. spraw gospodarczych załatwionych w ubiegłym roku w sądach rejonowych 261 tys. trafiło do postępowania nakazowego i upominawczego – 31,5 tys. do zwykłego postępowania procesowego, 25 tys. do uproszczonego.[/ramka]

[srodtytul]4. W RAZIE ABSENCJI LUB ZANIECHANIA OBRONY - WYROK ZAOCZNY [/srodtytul]

Jeśli zignorujemy otrzymany pozew i po zawiadomieniu o terminie rozprawy nie stawimy się w sądzie albo mimo obecności na rozprawie będziemy zachowywać się biernie, nie próbując bronić swych racji, sąd wyda wyrok zaoczny.

Dotyczy to wszystkich rodzajów spraw, bez względu na to, czego dotyczą, w tym rozpatrywanych w trybie uproszczonym.

Musimy przy tym wiedzieć, że sąd, wydając wyrok zaoczny, przyjmuje za prawdziwe twierdzenia naszego przeciwnika – powoda. Pominie tylko te jego twierdzenia, które budzą poważne wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Już choćby z tych powodów wyrok zaoczny jest z reguły dla pozwanego niekorzystny.

[srodtytul]Dla pozwanego sprzeciw[/srodtytul]

Od wyroku tego niezadowolonemu powodowi przysługuje apelacja. Wiążą go terminy co do żądania uzasadnienia i wniesienia apelacji.

Natomiast pozwany może podważyć wyrok zaoczny, wnosząc od niego sprzeciw. Ma na to tylko tydzień, licząc od dnia doręczenia mu wyroku. Wyrok musi być doręczony obu stronom, i to z pouczeniem o przysługujących środkach zaskarżenia. W sprzeciwie trzeba wskazać zarzuty wobec żądań przeciwnika oraz fakty i dowody na ich udowodnienie. Sprzeciw niespełniający tych wymagań i nie uzupełniony mimo wezwania, a także złożony po terminie, sąd odrzuca bez merytorycznego rozpatrzenia.

Jeśli jednak sprzeciw został złożony prawidłowo, sąd musi wyznaczyć rozprawę w celu rozpatrzenia sprawy od nowa co do meritum.

Jeśli wyrok został wydany w sprawie należącej do postępowania uproszczonego, w którym pozew wnosi się na urzędowym formularzu, to sprzeciw od wyroku zaocznego też musi być wniesiony na formularzu urzędowym. Służy temu formularz o symbolu „SP”.

[srodtytul]Natychmiast wykonalny[/srodtytul]

Co ważne, wyrok zaoczny uwzględniający żądania powoda jest zawsze natychmiast wykonalny. Powód po uzyskaniu klauzuli wykonalności może, nie czekając na ostateczny wynik, wszcząć egzekucję komorniczą. Złożenie sprzeciwu przez pozwanego tego nie zmienia.

Sąd musi jednak zawiesić rygor natychmiastowej wykonalności na wniosek pozwanego, m.in. gdy ten uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo na rozprawie nie było niezawinione.

[ramka][b]UWAGA! [/b]Trzeba zaznaczyć, że wyrok nie będzie zaoczny, jeśli pozwany zażądał przeprowadzenia rozprawy pod swą nieobecność albo wcześniej składał już wyjaśnienia ustnie lub na piśmie.

Takie wyjaśniana mogą się znaleźć przede wszystkim w odpowiedzi na pozew. Jeśli sprawa na wstępnym etapie była rozpoznana w postępowaniu nakazowym albo upominawczym i został wydany nakaz zapłaty, wyjaśnieniami tymi będą twierdzenia i zarzuty zawarte w zarzutach lub sprzeciwie od nakazu zapłaty.[/ramka]

Od wyroku wydanego wskutek uwzględnienia sprzeciwu od wyroku zaocznego obu stronom, powodowi i pozwanemu, przysługuje apelacja do sądu II instancji. Jeśli sprawa była rozpoznawana w trybie uproszczonym, to apelacja jest „uproszczona”.

[ramka]

[i][b]Podstawa prawna:[/b]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=174592] Ustawa z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, m.in. w postępowaniu sądowym (DzU nr 179, poz. 1843 ze zm.)[/link]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167044]Rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. dotyczących opłat za czynności adwokatów i radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z urzędu (DzU nr 163, poz. 1348[/link] i poz. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167045]1349[/link] ze zmianami)

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]Kodeks pracy[/link]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]Kodeks cywilny[/link]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]Kodeks postępowania cywilnego[/link][/i][/ramka]

[ramka][b]Zobacz cały poradnik [link=http://www.rp.pl/temat/564084.html]"Jak radzić sobie w sądzie"[/link][/b][/ramka]

To postępowania: upominawcze, nakazowe i uproszczone. W trybie tych postępowań, zwłaszcza upominawczego i nakazowego, jest większość spraw spornych rozpatrywanych przez sądy rejonowe.

Postępowania te krzyżują się przy tym i zazębiają także z innymi postępowaniami. Dwa z nich: upominawcze i nakazowe, charakteryzują się tym, że wyrok zapada bez udziału i wiedzy pozwanego.

Pozostało jeszcze 99% artykułu
Prawo w Polsce
Będzie żałoba narodowa po śmierci papieża Franciszka. Podano termin
Materiał Promocyjny
Między elastycznością a bezpieczeństwem
Zawody prawnicze
Jeden na trzech aplikantów nie zdał egzaminu sędziowskiego. „Zabrakło czasu”
Praca, Emerytury i renty
Zmiany w płacy minimalnej. Wiemy, co wejdzie w skład wynagrodzenia pracowników
Matura i egzamin ósmoklasisty
Szef CKE: W tym roku egzamin ósmoklasisty i matura będą łatwiejsze
Prawo rodzinne
Zmuszony do ojcostwa chce pozwać klinikę in vitro. Pierwsza sprawa w Polsce