Grawitacja Ziemi — model o kształcie ziemniaka

Z punktu widzenia grawitacji nasza planeta wcale nie jest kulą. Model odwzorowujący siłę ziemskiego przyciągania przypomina raczej kształt... ziemniaka.

Aktualizacja: 31.03.2011 21:04 Publikacja: 31.03.2011 18:08

Model odwzorowujący siłę ziemskiego przyciągania

Model odwzorowujący siłę ziemskiego przyciągania

Foto: ROL

Na podstawie danych zebranych przez europejskiego satelitę GOCE naukowcy opracowali wizualizację pola grawitacyjnego naszej planety. Z tej perspektywy nie jest ona elegancką, nieco spłaszczoną przy biegunach kulą, ale nieregularnym, miejscami powgniatanym obiektem o kształcie zbliżonym do ziemniaka. Oznacza to, że odczuwane przez nas na powierzchni przyciąganie nie jest identyczne w każdym miejscu globu. Obszary pokolorowane na żółto pokazują najsilniejszą grawitację, a na niebiesko — najsłabszą.

W praktyce oznacza to, że „poziom morza” w różnych miejscach świata może się znacznie od siebie różnić, jeśli nałożymy go na idealną sferę otaczającą naszą planetę. Łódź cumująca u wybrzeży Europy (jasnożółty) będzie więc znajdowała się aż o 180 metrów „wyżej” niż statek na środku Oceanu Indyjskiego (ciemnoniebieski), mimo że każda z nich będzie usytuowana na poziomie morza. Przyczyną tego dziwnego zjawiska jest nierównomierne rozłożenie mas skalnych pod powierzchnią planety. Tam, gdzie jest ich więcej i są one gęstsze, istnieje też większe przyciąganie. Następstwem tego są różnice widoczne na modelu.

Wiedza o zróżnicowaniu siły ziemskiej grawitacji przydaje się w wielu dziedzinach nauki. Na przykład klimatolodzy dzięki temu lepiej rozumieją procesy stojące za poruszaniem się mas wody w oceanach i rozprowadzaniem przez nie ciepła na planecie. Również sejsmolodzy mogą wyciągnąć wiele wniosków z satelitarnych obserwacji przesunięć mas skalnych, które prowadzą do wstrząsów sejsmicznych.

Dane te są stale zbierane przez superczułe gradiometry (urządzenia do pomiaru gradientu pola magnetycznego), w które wyposażony jest satelita GOCE (Gravity field and steady-state Ocean Circulation Explorer) należący do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Jego zadaniem jest badanie pola grawitacyjnego Ziemi i cyrkulacji wody w oceanach. Od 2009 roku przemieszcza się on od bieguna do bieguna po orbicie na wysokości 254,9 km, najniżej ze wszystkich satelitów.

 

Na podstawie danych zebranych przez europejskiego satelitę GOCE naukowcy opracowali wizualizację pola grawitacyjnego naszej planety. Z tej perspektywy nie jest ona elegancką, nieco spłaszczoną przy biegunach kulą, ale nieregularnym, miejscami powgniatanym obiektem o kształcie zbliżonym do ziemniaka. Oznacza to, że odczuwane przez nas na powierzchni przyciąganie nie jest identyczne w każdym miejscu globu. Obszary pokolorowane na żółto pokazują najsilniejszą grawitację, a na niebiesko — najsłabszą.

W praktyce oznacza to, że „poziom morza” w różnych miejscach świata może się znacznie od siebie różnić, jeśli nałożymy go na idealną sferę otaczającą naszą planetę. Łódź cumująca u wybrzeży Europy (jasnożółty) będzie więc znajdowała się aż o 180 metrów „wyżej” niż statek na środku Oceanu Indyjskiego (ciemnoniebieski), mimo że każda z nich będzie usytuowana na poziomie morza. Przyczyną tego dziwnego zjawiska jest nierównomierne rozłożenie mas skalnych pod powierzchnią planety. Tam, gdzie jest ich więcej i są one gęstsze, istnieje też większe przyciąganie. Następstwem tego są różnice widoczne na modelu.

Kosmos
Na odległej planecie istnieje życie? Badacze mówią o przełomie: To najsilniejszy dowód
Kosmos
Nowa, „zielona” kometa na niebie. Wiadomo, kiedy będzie najlepiej widoczna
Kosmos
W Drodze Mlecznej odkryto układ dwóch białych karłów. Obiekty są skazane na zderzenie
Kosmos
Pochodzenie i kształt asteroidy, która miała uderzyć w Ziemię, zaskoczyły naukowców
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Kosmos
Doba na Uranie jest dłuższa niż sądzono. Nowe obliczenia naukowców