Antoni Zdebiak - fotograf okładek kultowych płyt lat 80.

Fundacja Archeologii Fotografii w Warszawie przypomina utalentowanego fotografa Antoniego Zdebiaka. Wystawa „Muzyczne współprace” przywołuje jego sesje zdjęciowe i projekty okładek muzycznych albumów, które powstały w trudnych latach 80. i jak rock wyrażały bunt i niezgodę na otaczającą rzeczywistość.

Publikacja: 31.03.2022 13:35

Antoni Zdebiak - fotograf okładek kultowych płyt lat 80.

Foto: Antoni Zdebiak, zespół Republika, 1982/83 © J.,D.,E. Zdebiak / FAF

Antoni Zdebiak (1951-1991) pracował intensywnie i zajmował się różnymi odmianami fotografii, był także performerem, aktorem i operatorem. Debiutował na początku lat 70. jako fotoreporter w prasie lubelskiej, a potem przeniósł się do tygodnika „Perspektywy”.

W roku 1978 wyjechał do Paryża, gdzie fotografował modę. Po powrocie do kraju pracował dla tygodników i miesięczników, robiąc głównie zdjęcia na okładki, m.in. dla  „ITD. ”, „Razem”, „Sceny”, „Teatru”, a także włoskiej Agencja Prasowa ANSA. Równolegle zajmował się fotografią prasową i reklamową. W autorskich poszukiwaniach interesował się fotografią inscenizowaną, na pograniczu performansu (inspirując teatrem Jerzego Grotowskiego)  i filmu. Tworzył okładki płyt i robił zdjęcia ze spektakli, głównie w Teatrze Wielkim i Operze Kameralnej. Był członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików. Pod koniec lat. 80 wyjechał do Londynu, gdzie fotografował i studiował w szkole filmowej. Zginął w wypadku samochodowym w 1991 roku.

W latach 80. współpracował z bardzo różnorodnymi muzycznymi zespołami i wykonawcami, takimi jak: Republika, Osjan, Siekiera, Dezerter, Tilt, Brygada Kryzys, Lombard, Budka Suflera,  z Urszulą, Majką Jeżowską, Andrzejem Rosiewiczem.

Obecna wystawa koncentruje się na okładkach sześciu albumów, wyróżniających się eksperymentalnymi rozwiązaniami. Są to Budki Suflera „Ratujmy co się da!!” (1988); Republiki: „Nowe sytuacje” (1983), „Nieustanne Tango” (1984) i „82-85” (1993) Morawskiego, Waglewskiego, Nowickiego i Hołdysa  „Świnie” (1985) oraz projekt zbiorowy „I Ching” (1982/83).

Był znakomitym portrecistą. Na okładkę albumu „Świnie” wykorzystał własny ekspresyjny autoportret, wybrany z kilkuset wykonanych w latach 70. i 80, na którym stroi „witkacowskie” miny. A na okładkach płyt Republiki oglądamy efekty sesji portretowej z Grzegorzem Ciechowskim i muzykami grupy, wykonanej w zaaranżowanym w salonie Zdebiaków studiu fotograficznym, gdzie na białym tle z prześcieradła zawieszonego między piecem a drabiną, często pozowali artyści i przyjaciele (zdjęcia utrzymane są w różnych klimatach: filmowo pop-artowskich, pastiszowo reporterskich po witkacowskie grymasy).

Na okładce „I Ching”  ujawnia reżyserskie kreacyjne spojrzenie, komponując „filmową”  scenę, w której  mężczyzna celuje z pistoletu do własnego cienia, co jest nawiązaniem do chińskiej „Księgi przemian”, do której odwołuje się tytuł albumu.

Z kolei do „Ratujmy, co się da!!”  zainscenizował całą serię zdjęć z płonącym samochodem wykonanych w Mięćmierzu. (Kartonowa atrapa daje naturalistyczny efekt grozy.) Totalny obraz destrukcji sugestywnie współgra z frazą tytułowego przeboju: „Spalone mosty to najlepszy w życiu start/ Ratujmy co się da”.

Antoni Zdebiak był niezwykłym, nieustannie eksperymentującym artystą wizualnym. Jego ogromne archiwum, liczące ponad trzysta odbitek i pół tysiąca negatywów czeka na kolejne odkrycia i dużą retrospektywę.

Wystawa w galerii Fundacji  Archeologii Fotografii / Społecznym Centrum Fotografii przy ul. Chłodnej 20 jest czynna do 30 kwietnia; 12 kwietnia po wystawie oprowadza kuratorka Marta Szymańska.

W Fundacji Archeologia Fotografii można kupić plakaty oraz album Antoniego Zdebiaka. Zysk ze sprzedaży zostanie przekazany na wspierającą uchodźców Fundację Ocalenie.

Fotografia
Wielka monografia Zygmunta Rytki, wybitnego neoawangardowego fotografa
Fotografia
Ręczne dzieło Zofii Rydet, artystki z listy UNESCO
Fotografia
Stanisław Tym od kulis. Wystawa w Teatrze Polskim w Szczecinie
Fotografia
PRL w obiektywie Janusza Chlasty: Gniezno, Gierek i Czujkow, który zdobył Berlin
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Fotografia
18 sierpnia pierwsza Noc Fotografii w Warszawie