Rzeczpospolita
Ekonomia

Historia bankructw państw

Kry­zy­sy za­dłu­że­nio­we z udzia­łem państw są rów­nie sta­re jak na­sza cy­wi­li­za­cja. Pierw­szy od­no­to­wa­ny przez hi­sto­ry­ków wy­da­rzył się w IV w. przed narodzinami Chry­stu­sa

Publikacja: 16.03.2012 02:20

Historia bankructw państw

Foto: Bloomberg

Hubert Kozieł

Już wów­czas Gre­cja zna­la­zła się w cen­trum za­in­te­re­so­wa­nia. 13 miast-państw z Ateń­skie­go Związku Mor­skie­go zban­kru­to­wa­ło wtedy, nie będąc w stanie spłacić po­życzek za­cią­gnię­tych w świą­ty­ni w De­los. Więk­szość kry­zy­sów za­dłu­że­nio­wych świa­ta an­tycz­ne­go zo­sta­ła jed­nak roz­wią­za­na nie przez re­struk­tu­ry­za­cję dłu­gów, ale przez de­wa­lu­ację.

W cza­sach no­wo­żyt­nych pań­stwo­we ban­kruc­twa sta­ły się częst­sze. Od po­cząt­ku XVI w. do koń­ca XVIII w. li­de­ra­mi w tej nie­chlub­nej sta­ty­sty­ce by­ły Fran­cja (osiem ban­kructw) oraz Hisz­pa­nia (sześć ban­kructw, z te­go trzy za pa­no­wa­nia kró­la Fi­li­pa II na prze­ło­mie XVI i XVII w.).

Od po­cząt­ku XIX w. wraz z roz­wo­jem mię­dzy­na­ro­do­wych po­wią­zań fi­nan­so­wych świat na­wie­dza­ją kolejne fa­le ban­kructw państw na­stę­pu­ją­ce po okre­sach bo­omu kre­dy­to­we­go. Nie­kie­dy kraje wstrzy­my­wa­ły spła­tę swo­ich zo­bo­wią­zań z po­wo­du wy­bu­chu woj­ny (np. Wło­chy w 1940 r.) lub po re­wo­lu­cji (Ro­sja po zdo­by­ciu wła­dzy przez bol­sze­wi­ków).

Spo­so­by re­struk­tu­ry­za­cji za­dłu­że­nia ewo­lu­owa­ły i są obec­nie du­żo mniej „gwał­tow­ne" niż jesz­cze 100 lat te­mu. Gdy w 1863 r. Mek­syk miał kło­po­ty ze spła­tą za­dłu­że­nia, Ce­sar­stwo Fran­cu­skie wy­sła­ło tam Le­gię Cu­dzo­ziem­ską, by ode­brać dług. Ban­kruc­two Egip­tu w 1882 r. skut­ko­wa­ło za­ję­ciem tej for­mal­nie tu­rec­kiej pro­win­cji przez Wiel­ką Bry­ta­nię. USA na po­cząt­ku XX w. kil­ka­krot­nie wy­sy­ła­ły swo­ich ma­ri­nes, by „re­struk­tu­ry­zo­wać" dłu­gi ka­ra­ib­skich re­pu­blik i zmie­niać ich rzą­dy.

Naj­czę­ściej po­życz­ko­daw­cy two­rzy­li ko­mi­te­ty ad hoc ne­go­cju­ją­ce z dłuż­ni­ka­mi re­struk­tu­ry­za­cję. W 1868 r. po­wsta­ła Bry­tyj­ska Kor­po­ra­cja Wła­ści­cie­li Za­gra­nicz­nych Ob­li­ga­cji (CFB), pierw­sza or­ga­ni­za­cja zrze­sza­ją­ca wie­rzy­cie­li pań­stwo­wych (póź­niej wy­ewo­lu­ował z niej Klub Lon­dyń­ski). Ko­rzy­sta­jąc ze wspar­cia bry­tyj­skie­go rzą­du, ne­go­cjo­wa­ła ona z ban­kru­ta­mi wa­run­ki spłaty.

CFB cza­sem się­ga­ła po ar­gu­ment si­ły (np. w 1903 r. na­ci­ska­ła na bry­tyj­ski rząd, by nie uzna­wał nie­pod­le­gło­ści Pa­na­my), cza­sem przej­mo­wa­ła część ak­ty­wów pań­stwa­-dłuż­ni­ka (na­wet np. je­go do­cho­dy z ceł), za­zwy­czaj jed­nak by­ła ra­czej ugo­do­wa. Cza­sem mię­dzy­na­ro­do­wi wie­rzy­cie­le zga­dza­li się na bar­dzo nie­kon­wen­cjo­nal­ne for­my spła­ty za­dłu­że­nia. Np. w 1889 r. CFB przy­sta­ła, by pe­ru­wiań­ski rząd w za­mian za anu­lo­wa­nie 53 mln dol. dłu­gu (wraz z od­set­ka­mi) prze­ka­zał wie­rzy­cie­lom kon­ce­sję na za­rzą­dza­nie ko­le­ja­mi pań­stwo­wy­mi, pro­wa­dze­nie li­nii że­glu­gi pa­ro­wej na je­zio­rze Ti­ti­ca­ca oraz 2 mi­lio­ny ton... gu­ana, czyli ptasiego nawozu.

© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita

Grecja Historia

Już wów­czas Gre­cja zna­la­zła się w cen­trum za­in­te­re­so­wa­nia. 13 miast-państw z Ateń­skie­go Związku Mor­skie­go zban­kru­to­wa­ło wtedy, nie będąc w stanie spłacić po­życzek za­cią­gnię­tych w świą­ty­ni w De­los. Więk­szość kry­zy­sów za­dłu­że­nio­wych świa­ta an­tycz­ne­go zo­sta­ła jed­nak roz­wią­za­na nie przez re­struk­tu­ry­za­cję dłu­gów, ale przez de­wa­lu­ację.

Pozostało 86% artykułu
Maciej Trybuchowski, prezes Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych i izby KDPW_CCP
Finanse
Jeśli chcemy się liczyć, musimy mieć pełną gamę usług
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Jak rynki finansowe reagują na wyniki wyborów w USA? Relacja na żywo
Finanse
Jak rynki finansowe reagują na wyniki wyborów w USA? Relacja na żywo
Książę Andrzej wycofał się z życia publicznego po skandalu związanym z amerykańskim finansistą Jeffr
Finanse
Spór o pieniądze w rodzinie królewskiej? Media: Król Karol odciął brata od funduszy
Na czyje zwycięstwo wyborcze w USA szykują się rynki?
Finanse
Na czyje zwycięstwo wyborcze w USA szykują się rynki?
Najszybszy internet domowy, ale także mobilny
Materiał Promocyjny
Najszybszy internet domowy, ale także mobilny
Szwajcarzy zarabiają na praniu rosyjskich pieniędzy. USA ma dość
Finanse
Szwajcarzy zarabiają na praniu rosyjskich pieniędzy. USA ma dość
Polscy przedsiębiorcy coraz częściej ubezpieczeni
Materiał Promocyjny
Polscy przedsiębiorcy coraz częściej ubezpieczeni
e-Wydanie