Pomóżcie biedniejszym ogrzać się w zimie. UE nie rozwiąże tego kryzysu

Od kilku miesięcy rosną ceny energii, co wywołuje panikę wśród rządzących, bo grozi niepokojami społecznymi. Część państw członkowskich uważa, że powinna interweniować Komisja Europejska. Niektóre, jak Polska, wskazują, że zwyżka cen to efekt pakietu klimatycznego i UE powinna ograniczyć swoje ambicje w tym zakresie. Inne, jak Hiszpania, apelują o wspólne zakupy gazu. A Francja z kolei uważa, że konieczna jest reforma rynku energii.

Polityka klimatyczna bez zmian

Komisja Europejska nie widzi potrzeby zmiany długoterminowych założeń polityki energetycznej. A państwom członkowskim mówi, że to one mają narzędzia, żeby pomagać najbardziej wrażliwym gospodarstwom domowym. – Obecna sytuacja jest wyjątkowa, a wewnętrzny rynek energii dobrze nam służył przez ostatnie 20 lat. Musimy jednak mieć pewność, że nadal będzie to robić w przyszłości, realizując Europejski Zielony Ład, zwiększając naszą niezależność energetyczną i realizując nasze cele klimatyczne – powiedziała w środę Kadri Simson, unijna komisarz ds. energii.

To odpowiedź na apele krajów takich jak Polska czy Francja. Natomiast tym, którzy – jak Hiszpania – chcą wspólnych zakupów gazu, czy budowania unijnych rezerw tego surowca, KE odpowiada, że przeanalizuje sytuację. Problem jednak w tym, że to wymagałoby zgody wszystkich państw Unii, a wiele z nich bardzo zazdrośnie strzeże suwerenności energetycznej.

Czytaj więcej

Biznes

Francja składa Polsce atomową ofertę

Francuski EDF jako pierwszy przygotował ofertę dla polskiego rządu. Atutem Paryża jest dobrze rozpoznany rynek dostawców.

W tej chwili jednak ani te analizy, ani zapowiedź zbadania, czy nie dochodzi do manipulacji rynkowych, nie rozwiążą sytuacji. Ewentualna wspólna polityka zakupowa czy unijne rezerwy to miałby być pomysł na łagodzenie takich kryzysów w przyszłości. KE ocenia, podobnie jak wszyscy właściwie eksperci, że obecna sytuacja jest tymczasowa i potrwa do wiosny 2022 r. Spowodowało ją globalne ożywienie gospodarcze po pandemii w połączeniu z ciężką zimą 2020–2021, która doprowadziła do redukcji zapasów gazu w UE. Dodatkowo w Europie, coraz bardziej opartej na energii ze źródeł odnawialnych, wyjątkowo rzadko w tym roku wiało. Pewien wpływ – KE szacuje go na 20 proc. udziału w zwyżce cen – ma także wzrost cen praw do emisji CO2, wynikający z realizacji ambicji klimatycznych UE, ale też spekulacji na rynku.

Wreszcie dochodzą czynniki polityczne: uważa się, że Moskwa wykorzystuje tę rynkową sytuację, odmawiając dodatkowych dostaw surowca do Europy. Pokazuje, że UE jest od niej zależna, i chce wymóc też zgodę na Nord Stream 2.

Pomoc ze środków krajowych

W krótkim terminie jedynymi instrumentami łagodzenia sytuacji dysponują poszczególne państwa członkowskie. Według Brukseli kluczowa jest ochrona najwrażliwszych – czyli gospodarstw domowych zagrożonych ubóstwem energetycznym. Chodzi przede wszystkim o niemożność odpowiedniego ogrzania się w zimie w obliczu zbyt wysokich cen ciepła. Państwa powinny wspomagać biednych dotacjami pochodzącymi z dochodów ze sprzedaży praw do emisji CO2, bonami energetycznymi, dawać im możliwość odroczenia płatności za rachunki energetyczne itp. Można też wspomagać firmy, ale w ramach unijnych zasad udzielania pomocy publicznej.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Iwona Trusewicz: Jak magister Sasin został ekspertem gazowym

W wyniku wieloletniego obserwowania płonących palników kuchenek gazowych w swoich mieszkaniach, magister historii Jacek Sasin zdobył tak dużą wiedzę na temat rynku gazu w Europie, że chętnie dzieli się nią publicznie.

Wszystkie te środki muszą być tak skonstruowane, żeby łatwo je było wycofać, gdy sytuacja rynkowa ulegnie poprawie. Chodzi o to, żeby nie zakłócać działania rynku i nie blokować zachęt do transformacji energetycznej. Bo – zdaniem KE – w długim terminie jedynym sposobem unikania takich kryzysów jest zwiększanie niezależności energetycznej UE poprzez przechodzenie na źródła odnawialne oraz zwiększanie efektywności energetycznej.

Uwaga na dotacje

Georg Zachmann, ekspert think tanku Bruegel, ocenia, że niektóre rządy obecnymi działaniami mogą pogarszać sytuację na rynku. – Państwa członkowskie zaczynają płacić wysokie dotacje odbiorcom energii (zwłaszcza przemysłowi), a tym samym utrzymują wysokie zużycie energii w UE, kradną energię państwom członkowskim, które mogą sobie pozwolić tylko na mniejsze dotacje, i wzbogacają dostawców – powiedział "Rzeczpospolitej" Zachmann.

Czytaj więcej

Biznes

Tani prąd z Polski pomógł Europie

W sierpniu Polska pierwszy od czterech lat była eksportem energii elektrycznej netto. Sierpniowy trend pogłębił się także we wrześniu. To wyjątek od reguły.