Koronawirus: opieka nad dzieckiem bez prawa do kosztów w PIT

Sytuacja związaną z COVID-19 dla niektórych pracodawców może oznaczać, że pobierając jako płatnicy zaliczkę na PIT od wypłacanych pracownikom świadczeń w ogóle nie zastosują przy ustalaniu przychodów kosztów uzyskania przychodów ze stosunku pracy.

Zgodnie z art. 31 ustawy o PIT zakłady pracy pobierają, jako płatnicy, zaliczki na PIT od osób, które uzyskują od tych zakładów:

- przychody ze stosunku pracy i pokrewnych, oraz

- zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy.

Są to odrębne źródła przychodów, tj. odpowiednio:

- przychody ze stosunku pracy, stosunku służbowego, stosunku pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy (zob. art. 10 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 1–6 ustawy o PIT), oraz

- przychody z innych źródeł (zob. art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 i ust. 2 ustawy o PIT).

Czytaj także: Roczne rozliczenie PIT: opieka naprzemienna z podwójną premią

Zamknięte szkoły, przedszkola i żłobki

Ustawa o COVID-19 wprowadziła dodatkowy zasiłek opiekuńczy wypłacany, co do zasady, w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem (zob. art. 4 ustawy o COVID-19).

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przyznawany jest w trybie i na zasadach określonych w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zob. art. 4 ust. 2 ustawy o COVID-19).

Świadczenia otrzymane z tytułu dodatkowego zasiłku opiekuńczego przez okres na jaki zostały zamknięte żłobki, kluby dziecięce, przedszkola, szkoły, placówki pobytu dziennego oraz inne placówki lub w związku z niemożnością sprawowania opieki przez nianie lub opiekunów dziennych z powodu COVID-19 są zatem zasiłkami pieniężnymi z ubezpieczenia społecznego i należy je traktować jako przychody z tzw. innych źródeł. W sytuacji, gdy wypłaca je zakład pracy, powinien pobrać od nich zaliczkę na PIT.

Czas odosobnienia

Ustawa o COVID-19 wprowadziła zmiany w ustawie z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (DzU z 2019 r. poz. 1239 ze zm.), wprowadzając obowiązek kwarantanny dla osób zdrowych, które pozostawały w styczności z osobami chorymi na choroby zakaźne.

Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa obejmują m.in. zasiłek chorobowy. Od 31 marca 2020 r. zasiłek chorobowy przysługuje także osobom niewykonującym pracy z uwagi na konieczność poddania się kwarantannie (zob. art. 2 pkt 1, art. 6 ust. 1 i ust. 2 pkt 1a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, dodany ustawą antykryzysową). Dotyczy to także osób poddanych kwarantannie po 14 marca 2020 r.

Jeżeli więc pracodawca wypłaca zasiłek chorobowy dla osób objętych kwarantanną z powodu COVID-19, to od tego zasiłku powinien pobrać zaliczkę na PIT.

Obowiązki zakładu pracy

Za dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki przez zakład pracy uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody w rozumieniu art. 12 ustawy o PIT (tj. przychody ze stosunku pracy i pokrewne) oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika, po odliczeniu kosztów uzyskania w wysokości określonej w art. 22 ust. 2 pkt 1 albo 3 lub w ust. 9 pkt 1-3 ustawy o PIT oraz po odliczeniu potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenie społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b lub pkt 2a ustawy o PIT >patrz ramka.

Należy jednak pamiętać, że o zastosowaniu pracowniczych kosztów uzyskania przychodów decyduje fakt osiągnięcia przychodu pracowniczego w danym miesiącu.

Pracownikowi nie przysługują pracownicze koszty uzyskania, jeśli za pełny miesiąc kalendarzowy nie otrzymał żadnego przychodu pracowniczego, a otrzymał wyłącznie świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tj.: zasiłek chorobowy; świadczenie rehabilitacyjne; zasiłek wyrównawczy; zasiłek macierzyński; zasiłek opiekuńczy. Dotyczy to także przypadku, gdy pracownik otrzymuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy na podstawie ustawy o COVID-19 albo zasiłek chorobowy z uwagi na przebywanie na kwarantannie.

Przykład:

Przez cały kwiecień pracownica pobierała dodatkowy zasiłek opiekuńczy na dziecko w wieku pięciu lat w związku z zamknięciem z powodu COVID-19 przedszkola, do którego uczęszcza jej dziecko. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy był wypłacany przez zakład pracy. Pobierając zaliczkę na PIT za kwiecień 2020 r. od wypłaconego tej pracownicy zasiłku pracodawca nie zastosował kosztów uzyskania przychodów ze stosunku pracy, o których mowa w 22 ust. 2 pkt 1 albo 3 lub w ust. 9 pkt 1-3 ustawy o PIT.

Jeżeli tylko przez część miesiąca pracownik pobierał zasiłki z ubezpieczenia społecznego (m.in. z powodu COVID-19), to – pobierając zaliczkę na PIT od przychodów ze stosunku pracy – pracodawca jako płatnik stosuje koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy, o których mowa w 22 ust. 2 pkt 1 albo 3 lub w ust. 9 pkt 1–3 ustawy o PIT na zasadach ogólnych.

Przykład:

W maju 2020 r. pracownik przez 14 dni przebywał na kwarantannie w związku z COVID-19. Za okres tych 14 dni pracodawca wypłacił mu zasiłek chorobowy.

Za pozostałą część maja wypłacił pracownikowi wynagrodzenie ze stosunku pracy. Pobierając zaliczkę na PIT za maj od wynagrodzenia za pracę pracodawca stosuje koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy, o których mowa w 22 ust. 2 pkt 1 albo 3 lub w ust. 9 pkt 1-3 ustawy o PIT na zasadach ogólnych.

Praca zdalna

Od 8 marca 2020 r., w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna) (art. 3 ustawy o COVID-19). W sytuacji, gdyby pracownik (wobec którego stosuje się podwyższone koszty uzyskania przychodów) zaczął z powodu COVID-19 pracować zdalnie i pracowałby w ten sposób przez cały dany miesiąc, to wydaje się, że przy obliczaniu zaliczki za ten miesiąc pracodawca (a następnie pracownik w zeznaniu rocznym) nie ma prawa stosować podwyższonych kosztów uzyskana przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT.

Dotyczy to także pracowników, którzy przez część miesiąca pobierali zasiłek z ubezpieczenia społecznego, a przez resztę miesiąca pracowali wyłącznie zdalnie, jak w przypadku pracownika z ostatniego przykładu. Wykonywanie pracy zdalnej na podstawie ustawy o COVID-19 nie stoi natomiast na przeszkodzie stosowaniu 50-proc. kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 9 pkt 1–3 ustawy o PIT.

Autor jest doradcą podatkowym

Podstawa prawna: art. 10 ust. 1, art. 22 ust. 2 i art. 31 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 1387 ze zm.)

art. 2 pkt 1, art. 6 ust. 1 i ust. 2 pkt 1a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 645)