CSRD, CSDDD, Atestacja. Na jakim etapie jesteśmy?

Materiał powstał we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem ESG   

Atestacja ESG

Krajowa Rada Biegłych Rewidentów, jako rozwiązanie obowiązujące w okresie przejściowym, przygotowała własny standard atestacji. Standard zawiera wymogi związane z realizacją procesu atestacji uwzględniając niedawno opublikowane wytyczne KEONA. Dawid Napierała, członek Krajowej Rady Biegłych Rewidentów oraz Komisji ds. standaryzacji usług świadczonych przez biegłych rewidentów, przybliżył uczestnikom FORUM INNOWATORÓW ESG najważniejsze założenia standardu atestacji, a także zwrócił szczególną uwagę na ocenę analizy podwójnej istotności.

Obowiązek atestacji sprawozdań ESG opartych o ESRSy wprowadzają nowe regulacje prawne. W Polsce atestacji będą mogli dokonywać wyłącznie biegli rewidenci wykonujący usługi w imieniu firm audytorskich.

Proces atestacji obejmie analizę kilku głównych obszarów:

• zgodność sprawozdawczości ESG z przepisami prawa, w tym standardami ESRS

• zgodność procesu oceny podwójnej istotności ze standardami

• zgodność z art. 8 rozporządzenia o taksonomii

• zgodność tagowania Raportu z wymogami

Prace nad standardem cały czas trwają. Obecnie jest w trakcie prekonsultacji społecznych, ale cały czas ramy wyznacza prawodawstwo. „Niestety, jesteśmy zobowiązani terminem wejścia w życie ustawy. Dopóki jej nie będzie, nie jesteśmy pewni, co ostatecznie znajdzie się w standardzie i nie możemy go definitywnie ukończyć”. - powiedział Dawid Napierała

Dawid Napierała, członek Krajowej Rady Biegłych Rewidentów oraz Komisji ds. standaryzacji usług świadczonych przez biegłych rewidentów

Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju – co nowego?

Od pytania o proces atestacji dyskusję zaczęła również dyskusja „CSRD, CSDDD, Atestacja. Na jakim etapie jesteśmy?”. Kamil Jesionowski, Prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów wskazał, że podstawą do stworzenia nowego standardu atestacji był Krajowy Standard Usług Atestacyjnych innych niż badani i przegląd 3000 (KSUA 3000). „Bardzo intensywnie pracowaliśmy nad standardem atestacji. Nie chcieliśmy wprowadzać rewolucji. Biegli rewidenci doskonale znają standard 3000, dzięki temu będą mogli łatwiej przejść do nowej usługi i ją wykonywać” - powiedział. „Nowy standard o numerze 3002 do 30 listopada jest jeszcze w fazie prekonsultacji. Zapraszamy na naszą stronę internetową (www.pibr.org.pl) - tam będą mogli Państwo zapoznać się ze standardem i przesłać nam swoje uwagi” - dodał Jesionowski.

Finalne brzmienie projektu będzie poddane odrębnym konsultacjom publicznym, projekt został przekazany także do Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, do dalszych roboczych uzgodnień. Po przyjęciu przez Polską Agencję Nadzoru Audytowego i po uzgodnieniach krajowych standard musi zostać notyfikowany w Komisji Europejskiej minimum na 3 miesiące przed terminem obowiązywania.

Prace nad projektem standardu atestacji prowadzone są równolegle do trwającego procesu legislacyjnego związanego z implementacją dyrektywy CSRD. Joanna Róg-Dyrda, Counsel, Praktyka Rynków Kapitałowych i Instytucji Finansowych, Kancelaria DZP, prowadząca dyskusję wskazała jednak, że opóźnienie implementacji dyrektywy CSRD do polskiego porządku prawnego nie uchroni firm przed obowiązkiem raportowania.

Od lewej: Klara Zamłyńska-Turek, Kierowniczka ds. ESG, Grupa ERBUD, dr Joanna Róg-Dyrda, Counsel, Praktyka Rynków Kapitałowych i Instytucji Finansowych, Kancelaria DZP, Kamil Jesionowski, Prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, Rafał Półtorak, Naczelnik Wydziału, Wydział Współdziałania I DKP6, Departament Kluczowych Podmiotów, Ministerstwo Finansów

„Mówi się, że prawo nie działa wstecz, ale są szczególne sytuacje, kiedy może obowiązywać z datą wsteczną - tak będzie w przypadku implementacji dyrektywy CSRD. Dużo spółek zastanawia się jeszcze, czy nowe przepisy będą je obowiązywać. Odpowiadam więc: będą. Pierwsze firmy objęte obowiązkiem sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju złożą raporty zgodne ze standardami ESRS za rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2023” - powiedziała Róg-Dyrda.

W pierwszej kolejności raportowanie zgodnie z nowymi standardami obejmie największe podmioty notowane na giełdzie, podlegające dyrektywie o raportowaniu niefinansowym - NFRD. Jedną z takim firm jest Grupa ERBUD. Klara Zamłyńska-Turek, Kierowniczka ds. ESG w Grupie ERBUD wskazała, że nie warto czekać z procesem atestacji na ostatnią chwilę. „Od paru lat raportujemy zgodnie ze standardem GRI, a od 3 lat swoje raporty poddajemy dobrowolnemu audytowi. Ostatnio do audytu wybraliśmy 20 ujawnień z 80 raportowanych. Teraz atestacji musimy poddać całe sprawozdanie, które zgodnie ze standardami ESRS jest dużo bardziej szczegółowe” - powiedziała.

Dobrą praktyką jest zaangażowanie audytora na wczesnym etapie procesu raportowania. Z pewnością jak najwcześniej należy zadbać również o zebranie właściwych, kompletnych i poprawnych danych - to proces, w który najczęściej zaangażowane są praktycznie wszystkie działy w firmie.

Atestacja nie jest jednym nowym wymogiem, do którego przygotowują się raportujące przedsiębiorstwa. Dyrektywa w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD) również weszła w życie w tym roku. Państwa członkowskie mają jeszcze dwa lata na transpozycję przepisów do porządku krajowego, jednak już w tym momencie należy przynajmniej poznać nowe przepisy.

CSDDD zakłada wprowadzenie obowiązku należytej staranności dla największych przedsiębiorstw w celu przeciwdziałania negatywnym oddziaływaniom działalności gospodarczej na prawa człowieka i środowisko. Borys D. Sawicki, radca prawny kierujący Zespołem ESG w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak, wskazał, że wdrożenie procedury należytej staranności opartej na ryzyku (risk-based due diligence) przewidują już dzisiaj kluczowe regulacje w zakresie zrównoważonego rozwoju – dyrektywa CSRD i unijna „zielona” taksonomia, a przedsiębiorcy powinni spojrzeć na nią przede wszystkim przez pryzmat korzyści. „Procedura należytej staranności opartej na ryzyku znacząco usprawnia m.in. badanie własnego łańcucha wartości. Pomoże nam znaleźć obszary potencjalnych problemów i ustalić priorytet działań.” - powiedział.

Nie do końca na pierwszy rzut oka oczywistym, jednak bardzo ważnym obszarem ESG są kwestie podatkowe. Rafał Półtorak, Naczelnik Wydziału w Ministerstwie Finansów,  wskazał, że podatki włączone są w cały obszar ESG. „Podatki są niezwykle istotnym narzędziem pozytywnego wpływu na lokalne wspólnoty - tam gdzie organizacja realnie prowadzi swoją działalność gospodarczą. Ale ich znaczenie odnajdujemy w każdej z trzech liter ESG – środowisku, społeczeństwie i ładu korporacyjnym. Choć samo raportowanie kwestii podatkowych wciąż pozostaje dobrowolne, coraz większy nacisk społeczny i presja interesariuszy sprawiają, że przedsiębiorstwa zaczynają zwracać na to uwagę. Co więcej, największe firmy już teraz mają obowiązek informowania o swojej strategii podatkowej, co stanowi krok w kierunku większej transparentności i odpowiedzialności." - powiedział.

Klara Zamłyńska-Turek, Kierowniczka ds. ESG, Grupa ERBUD

Czego nauczyliśmy się przygotowując się do CSRD? Doświadczenia ERBUD Group

Po dyskusji teoretycznej przyszedł czas przedstawienie jak przygotowania do raportowania wyglądają w praktyce. Klara Zamłyńska-Turek zaprezentowała case study Grupy ERBUD skupiając się na najważniejszych elementach procesu.

Jako pierwszy z nich wskazała na czas. Wszystkie działania związane z wdrożeniem nowego procesu w organizacji muszą być odpowiednio zaplanowane, przemyślane, nierzadko - przetestowane i usprawnione. Zaangażowanie pracowników, dialog z interesariuszami, analiza ogromnej ilości materiału, wewnętrze szkolenia i budowanie świadomości na temat ESG w firmie - to tylko niektóre z elementów, które muszą być wzięte pod uwagę planując prace nad sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju w organizacji.

Zamłyńska-Turek wskazała, że raport jest końcowym elementem całego procesu i nie należy traktować go jako celu. ESG jest raczej zarządzaniem zmianą w organizacji, dostosowaniem schematów i działań, by przejść z biznesem na zrównoważoną stronę. „Jeśli myślimy o ESG jak o procesie, to mamy więcej wyrozumiałości, że wymaga czasu i zaangażowania. - dodała.

^{Rozmowa z Klarą Zamłyńska-Turek, kierowniczką ds. ESG, Grupa ERBUD} 

W tym procesie najważniejsi są ludzie: zarówno pracownicy organizacji, których otwartość i wsparcie jest bardzo istotnym elementem wdrażania ESG, jak i zarząd. To zarząd jest kluczowym ambasadorem zmiany, wskazuje na istotność tematu wśród pracowników i bez wątpienia stanowi wsparcie w działaniach w obszarze zrównoważonego rozwoju.

Czy istnieją działania „step-by-step”, które mogą skopiować inne organizacje w drodze do CSRD? Klara Zamłyńska-Turek wskazała, że „w ESG nie ma uniwersalnego schematu. Każda organizacja musi samodzielnie odrobić pracę domową, dokładnie przemyśleć, jak chce podejść do tego tematu i zaprojektować proces w sposób optymalny dla siebie. Nie ma możliwości, by ktoś z zewnątrz przyszedł i wskazał gotowe rozwiązanie, które zadziała w każdej organizacji. To ogromne wyzwanie wymagające zaangażowania i pracy wewnątrz każdej firmy, aby odpowiednio dostosować i wdrożyć odpowiednie podejście”.

Materiał powstał we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem ESG