Materiał powstał we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem ESG
Polskie Stowarzyszenie ESG wspólnie z Instytutem Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS oraz firmą badawczą Quality Watch już po raz trzeci opublikowało Ogólnopolski Raport ESG. Od 2022 roku badacze śledzą i diagnozują polski rynek pod kątem świadomości firm i ich gotowości na zmiany, jakie niesie ze sobą zrównoważona transformacja. Tegoroczna publikacja jest wyjątkowa, ankiety zostały przeprowadzone w rekordowej liczbie 189 firm zatrudniających powyżej 50 osób, a wywiady pogłębione przeprowadzono z kadrą zarządzającą 10 czołowych przedsiębiorstw w Polsce.
Poniżej prezentujemy najważniejsze wnioski z raportu:
● W 2022 roku ponad połowa badanych nie wiedziała, czym jest ESG, w 2023 roku jedna czwarta ankietowanych, obecnie tylko 13 proc. firm nie zna tego pojęcia.
● Rośnie wiedza i zaangażowanie przedsiębiorstw w obszarze ESG. Blisko 47% firm zamierza wdrożyć lub już wdrożyło elementy ESG, z czego najwięcej - w sektorze przemysłowym (56 proc.) oraz handlowym (52 proc.).
● Firmy mają już świadomość, że ESG nie jest jedynie wyzwaniem raportowym, ale pełną transformacją organizacyjną, której fundamentem jest edukacja i zaangażowanie wszystkich struktur przedsiębiorstwa.
● ESG to podstawa konkurencyjności na rynku dla wielu dużych przedsiębiorstw. Firmy, które ignorują standardy zrównoważonego rozwoju, narażają się na liczne ryzyka operacyjne i reputacyjne.
● Choć zarządy coraz częściej uznają konieczność transformacji przedsiębiorstw pod kątem ESG, realizacja nowych procedur na niższych poziomach pozostaje wyzwaniem, stąd ponad 70 proc. firm wzięło udział w szkoleniach dotyczących ESG lub zamierza to zrobić.
● Rośnie liczba firm, w których jest już osoba/zespół zajmujący się tematyką zrównoważonego rozwoju (52 proc.).
● Realizacja strategii ESG w przedsiębiorstwach ma głównie wymiar środowiskowy. Firmy inwestują znaczne środki w transformację energetyczną, co wiąże się z wysokimi kosztami, ale także z szybkim i wymiernym zwrotem z inwestycji dla tych, które traktują ten proces priorytetowo. Element społeczny z kolei jest często pomijany lub traktowany jako mniej istotny.
● Firmy decydują się na wdrożenie ESG, w dużej mierze ze względu na wymóg przy pozyskiwaniu dofinansowania oraz wymagania regulacyjne. Brak wsparcia finansowego z zewnątrz może stanowić istotną przeszkodę w realizacji strategii ESG.
● Zdaniem firm koszty dostosowania do wymogów ESG mogą wynosić nawet około 10% przychodów firm.
● Wzrasta odpowiedzialność członków zarządu i doradców za raportowanie ESG. Nie ma na rynku oferty ubezpieczenia dedykowanego odpowiedzialności zawodowej w obszarze raportowania ESG.
● Europa nie jest konkurencyjna. Istnieje konieczność wzmacniania konkurencyjności Europy na tle innych gospodarek światowych.
● Zagrożeniem dla ESG są idee populistyczne.
● Prezydentura Donalda Trumpa niesie obawy, co do transformacji klimatycznej na świecie.
Tak współautorzy raportu podsumowali badanie:
- ESG przestało być abstrakcyjną koncepcją i stało się integralną częścią biznesu. W ciągu roku firmy musiały przełożyć te zasady na konkretne działania - podkreśliła Anna Dyjas - Pokorska z Instytutu Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS.
- Transformacja energetyczna jest obecnie dominującym elementem ESG, a jej wysokie koszty przyćmiewają inne aspekty. Firmy po raz pierwszy oszacowały wydatki związane z ESG na poziomie 10% przychodów, choć naszym zdaniem dane te mogą być niedokładne, szczególnie w przypadku mniejszych podmiotów - zaznaczył Piotr Szawiec, dyrektor zarządzający Quality Watch.
Od lewej: Sebastian Ogórek, Szef serwisu Wyborcza.biz oraz działu ekonomicznego Gazety Wyborczej, Marta Biernacka - Miernik, członkini zarządu Polskiego Stowarzyszenia ESG, Kamil Sobolewski, główny ekonomista Pracodawców RP, Joanna Dargiewicz - Rożek, członkini zarządu Polskiego Stowarzyszenia ESG, Arkadiusz Pączka, wiceprezes FPP, Ludwik Kotecki, członek Rady Polityki Pieniężnej, Jan Szyszko, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.
Zielona transformacja jako klucz do rozwoju gospodarczego Polski
O wnioskach z raportu dyskutowali uczestnicy panelu otwarcia III Forum Innowatorów ESG 2023 pt.: “Zrównoważona transformacja a konkurencyjność polskiej i europejskiej gospodarki”. Ocenili oni stopień przygotowania polskich firm i gospodarki na nadchodzące wyzwania.
Marta Biernacka-Miernik, członkini zarządu Polskiego Stowarzyszenia ESG wskazała na istotne różnice w podejściu do transformacji między dużymi a mniejszymi przedsiębiorstwami. Zaznaczyła, że duże firmy postrzegają działania na rzecz zrównoważonego rozwoju jako inwestycję w długoterminową konkurencyjność. Natomiast małe i średnie przedsiębiorstwa nadal obawiają się kosztów, regulacji i wyzwań organizacyjnych związanych z procesami transformacyjnymi. Z kolei Joanna Dargiewicz-Rożek, członkini zarządu Polskiego Stowarzyszenia ESG, zwróciła uwagę na braki w komunikacji dotyczącej Zielonego Ładu i zasad ESG. Jej zdaniem zaniedbania te wpłynęły na niski poziom zrozumienia oraz akceptacji tych zmian wśród mniejszych podmiotów.
Jan Szyszko, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, podkreślił, że zielona transformacja jest najlepszą drogą rozwoju polskiej gospodarki, ale nie może być celem samym w sobie. - Realizujemy ją, aby zmniejszyć nierówności między regionami kraju, podnieść poziom życia polskich rodzin, pomóc mikro i małym przedsiębiorstwom w zwiększeniu ich konkurencyjności, a także w obronie interesów gospodarczych Polski i Europy na rynkach globalnych - powiedział Jan Szyszko.
Szyszko krytycznie odniósł się do planowanego systemu ETS 2: - Musi on zostać zrewidowany. Nie może wejść w życie w obecnym kształcie. Jego wprowadzenie niesie za sobą ogromne ryzyko pogłębienia ubóstwa w Polsce, zwiększając wykluczenie transportowe i utrudniając polskim firmom rywalizację z zagranicznymi konkurentami. Nowy system opłat nie rozwiąże problemów, przed którymi stoi europejska i polska gospodarka – podkreślił.
Od lewej: Sebastian Ogórek, Szef serwisu Wyborcza.biz oraz działu ekonomicznego Gazety Wyborczej, Marta Biernacka - Miernik, członkini zarządu Polskiego Stowarzyszenia ESG, Kamil Sobolewski, główny ekonomista Pracodawców RP, Joanna Dargiewicz - Rożek, członkini zarządu Polskiego Stowarzyszenia ESG, Arkadiusz Pączka, wiceprezes FPP, Ludwik Kotecki, członek Rady Polityki Pieniężnej, Jan Szyszko, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.
Brak spójnej strategii jako główne wyzwanie
Ludwik Kotecki, członek Rady Polityki Pieniężnej, wskazał, że głównym wyzwaniem transformacji nie jest finansowanie, lecz brak kompleksowej i akceptowanej społecznie strategii. Zwrócił uwagę, że dopiero długoterminowy plan pozwoli instytucjom finansowym odpowiednio zaplanować i dostosować swoje działania do wymagań rynku. Kotecki podkreślił również, że zasady ESG powinny być standardem, a nie opcjonalną inicjatywą.
Kamil Sobolewski, główny ekonomista Pracodawców RP, zaapelował o stworzenie strategii uwzględniającej kluczowe priorytety, takie jak analiza kapitału, pracy i technologii oraz przyczyn niskiego poziomu inwestycji w Polsce. Zaznaczył, że polskie przedsiębiorstwa, zwłaszcza małe i średnie, potrzebują klarownych regulacji oraz wsparcia w dostosowywaniu się do wymogów zielonej transformacji.
Potrzeba dialogu i odpowiedzialnych działań
Eksperci zgodzili się, że dialog społeczny oraz lepsza komunikacja są kluczowe dla sukcesu transformacji. W dyskusji odniesiono się również do globalnych trendów. Zauważono, że podejście Chin, USA i Europy do polityki zrównoważonego rozwoju różni się, co wymaga elastyczności w budowaniu strategii uwzględniającej zarówno lokalne potrzeby, jak i globalne wyzwania.
Podkreślono, że zielona transformacja musi być realizowana w sposób zrównoważony i odpowiedzialny, wspierając konkurencyjność gospodarki oraz minimalizując ryzyko wykluczenia społecznego. Jej fundamentem powinny być dialog społeczny oraz wyważone podejście do regulacji. Kluczowe jest także opracowanie spójnej, długoterminowej strategii transformacji oraz jej skuteczna komunikacja.
Rozmowa z Janem Szyszko, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.
Z drugiej strony badani podkreślają, że realizacja strategii ESG napotyka istotne wyzwania związane z kosztem transformacji, który często nie jest akceptowany tak przez konsumentów, jak i biznes. Ich wybory są zdominowane przez kryterium ceny, co ogranicza gotowość do podejmowania bardziej świadomych, ekologicznych decyzji zakupowych. Często wybierane są rozwiązania bardziej ekonomiczne w krótkim terminie, nawet jeśli oznacza to rezygnację z długoterminowych korzyści wynikających z implementacji ESG.
W kontekście strategicznym pojawia się postulat wzmacniania konkurencyjności Europy na tle innych gospodarek, w tym rozważanie „zielonego protekcjonizmu”. Podkreślany jest fakt, że Europa nie będzie w stanie konkurować z krajami o niższych kosztach energii, jak Chiny czy Rosja, co nasuwa potrzebę lepszego nadzoru nad importem i wspierania lokalnych firm w sposób regulacyjny.
Aby ESG stało się powszechnie akceptowane, konieczne jest zwiększenie świadomości konsumentów na temat korzyści zrównoważonych produktów oraz rozwój technologii, które umożliwią produkcję wysokiej jakości przy zachowaniu konkurencyjnych cen.
Wpływ polityki na realizację ESG
Polityczne zmiany w Europie, w tym rosnący populizm, stanowią zagrożenie dla tempa realizacji ESG. Choć proces transformacji ekologicznej wydaje się nieodwracalny, może zostać spowolniony z tego powodu. Ruchy populistyczne często utrudniają implementację polityk proekologicznych, co może opóźniać konieczne zmiany, na co wyraźnie zwracają uwagę badani.
Negatywny wizerunek Zielonego Ładu, umacniany przez poprzednie władze naszego kraju, stanowi kolejne wyzwanie. Dystans wobec ESG widoczny jest szczególnie w małych przedsiębiorstwach, co wpływa na powolną adaptację zrównoważonych praktyk. Niezbędna jest poprawa komunikacji i podejście, które zachęci do pozytywnego postrzegania tych zmian.
Również wybór Donalda Trumpa na prezydenta może stanowić istotne zagrożenie dla realizacji ESG. Wcześniej jego administracja koncentrowała się na deregulacji i wspieraniu przemysłu paliw kopalnych, co kontrastowało z europejskimi i globalnymi wysiłkami na rzecz ograniczenia emisji i promowania zrównoważonych praktyk. Powrót Trumpa do polityki może oznaczać odwrót od ambitnych programów klimatycznych i potencjalne wyzwanie dla wdrażania standardów ESG na rynku amerykańskim.
Potrzebne wsparcie
Współcześnie firmy mierzą się z różnorodnymi wyzwaniami związanymi ze zrównoważonym rozwojem, takimi jak zmiany klimatyczne, ograniczenia zasobów naturalnych czy odpowiedzialność społeczna. Wprowadzenie CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) wprowadza surowsze wymogi dotyczące raportowania działań ESG, co ma na celu poprawę przejrzystości oraz porównywalności raportów o zrównoważonym rozwoju. Dodatkowo, światowe dążenia do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku podkreślają pilność podejmowania działań w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych i inwestycji w odnawialne źródła energii. Firmy, które już teraz integrują zasady ESG w swoich strategiach, są lepiej przygotowane na przyszłe zmiany regulacyjne oraz rosnące oczekiwania rynku.
Regulacje wokół ESG stają się coraz bardziej wymagające, zmuszając firmy do transparentności i dopasowania swoich działań do nowych standardów.
Wyraźnie widoczna jest gotowość do inwestycji w te obszary, zwłaszcza wśród dużych przedsiębiorstw, które dysponują zasobami do samodzielnego finansowania projektów. Jednak dla wielu mniejszych firm kluczowe pozostaje pozyskanie dofinansowania, na co szczególnie zwracali uwagę ankietowani. W tym kontekście istotne stają się różnorodne źródła wsparcia finansowego.
Pełną wersję raportu można pobrać na stronie internetowej: Polskie stowarzyszenie ESG | Strona główna
Materiał powstał we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem ESG
