Amerykańska rakieta zniszczyła budynek? Właścicielowi nieruchomości należy się odszkodowanie

Sprawę rakiety Falcon 9, której fragmenty spadły na teren Polski, komentuje się głównie w kontekście problemów komunikacyjnych na linii Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) – Ministerstwo Obrony Narodowej. Choć uderzenie szczątków nie wywołało większych szkód, skutki mogły być różne. Eksperci są jednak zgodni: mimo że w polskim prawie nie ma regulacji o działalności kosmicznej, ewentualni poszkodowani mogliby ubiegać się o odszkodowania na mocy przepisów międzynarodowych.

Czytaj więcej

Polityka

Szczątki rakiety Falcon 9 spadły na Polskę. Wicepremier: Wysłano mail na nieaktualny adres

Był problem komunikacyjny z Polską Agencją Kosmiczną, która nie przekazała nam tych informacji wcześniej - mówił w rozmowie z TVN24 wicepremier i minister obrony Władysław Kosiniak-Kamysz.

Sprawa rakiety Falcon 9 i odszkodowania na mocy prawa kosmicznego. Jeśli obejdzie się bez szkód, trzeba tylko „posprzątać”

Jak tłumaczy Maciej Blacha, prawnik z Kancelarii JCJK, konwencja o międzynarodowej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne stanowi, że odpowiedzialność tę ponosi państwo wynoszące dany obiekt. Podobnie jak w przypadku, kiedy skutkuje to czyjąś śmiercią lub kalectwem, choć wtedy w grę wchodzić mogą też przepisy międzynarodowego prawa karnego.

– Moim zdaniem MON nie zareagował prawidłowo na informację o upadku Falcona. Choć oczywiście szkody mogły być duże, to w zasadzie nie ma możliwości, aby przewidzieć, czy i kiedy szczątki takiego obiektu spadną na nasz kraj – ocenia specjalista.

Doktor Mariusz T. Kłoda z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, ekspert ze Stowarzyszenia Polskich Profesjonalistów Sektora Kosmicznego (PSPA), podkreśla, że w przypadku upadku takiego jak ten Falcona 9, działania ograniczają się do zwrócenia części. Tak stanowią międzynarodowe umowy podpisane przez Polskę i USA.

Według dr Kłody, polska ustawa jednak mogłaby realnie poprawić sytuację.

– Ma ona między innymi regulować powołanie komisji – w przypadku powstania zagrożenia, bądź naruszenia bezpieczeństwa działalności kosmicznej – której zadaniem będzie ustalenie okoliczności, przyczyn i skutków zdarzenia oraz sformułowanie wniosków i wydanie zaleceń mających na celu zapobieżenie podobnym zdarzeniom w przyszłości – wyjaśnia ekspert UMK.

Czytaj więcej

Kosmos

SpaceX ostrzega: Nie należy dotykać szczątków rakiety kosmicznej

SpaceX wydał ważny komunikat w sprawie szczątków rakiety Falcon 9. "Nie próbuj ich bezpośrednio podnosić ani zbierać” - przestrzegła firma.

Zdaniem Macieja Blachy, nie jest pewne, czy przyjęcie ustawy usprawniłoby procedury.

– Ustawa ta mogłaby o tyle pomóc np. polskim przedsiębiorcom, że mieliby oni pewność co do swojej odpowiedzialności za prowadzoną przez siebie działalność – precyzuje.

Odpowiedzialność za zniszczenie lub śmierć ponosi państwo, które wysyła rakietę

Dr Kłoda zauważa jednak, że dziś już konwencja o międzynarodowej odpowiedzialności przewiduje szeroką definicję poniesionej „szkody”.

– Należy przez nią rozumieć utratę życia, zranienie lub inne zagrożenie zdrowia albo utratę, uszkodzenie mienia lub majątku państw lub osób fizycznych lub prawnych albo majątku międzynarodowych organizacji międzyrządowych – precyzuje.

I wyraźnie zaznacza, że państwo wypuszczające obiekt jest bezwzględnie zobowiązane do zapłacenia odszkodowania za tę szkodę. Roszczenia zaś przedstawiane mu są w drodze dyplomatycznej – nie później niż po roku od dnia jej powstania lub ustalenia, kto jest za nią odpowiedzialny.

Prawo kosmiczne jest przestarzałe? Rynek się sprywatyzował i skomercjalizował 

Skąd wiadomo, do kogo należy obiekt? Mec. Barbara Skardzińska, doktor nauk prawnych ze specjalnością prawo kosmiczne, wyjaśnia, że główny rejestr obiektów prowadzi sekretarz generalny ONZ. 

Państwa odpowiadają też za to, co w sektorze kosmicznym robią podmioty prywatne, mimo że od czasu formowania się tej dziedziny prawa – w latach 60. i 70. ubiegłego wieku – zdążył się on skomercjalizować i sprywatyzować.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Polska będzie miała własne prawo kosmiczne

Polscy prawnicy pomagają innym krajom pisać prawo kosmiczne, choć Polska nie doczekała się jeszcze własnego. Ale to ma się zmienić, o czym z prof. Grzegorzem Wrochną, szefem Polskiej Agencji Kosmicznej rozmawia Małgorzata Kaliszewska.

– Już w czasach, gdy tworzono zręby międzynarodowego prawa kosmicznego, kwestie odpowiedzialności za szkody powstałe w związku z taką działalność, były regulowane na zasadach ogólnych prawa wewnętrznego państwa, w którym do niej doszło – tłumaczy specjalistka.