Czyje jest życie: Boga czy człowieka? Odejście Viviane Lambert przypomniało Francji o dylemacie

To jest śmierć symboliczna. Tuż przed świętami Bożego Narodzenia zmarła w wieku 77 lat Viviane Lambert, której syn, Vincent Lambert, postawił kraj przed fundamentalnym pytaniem: czy człowiek może decydować, kiedy położyć kres tak dniom własnym, jak i swoich najbliższych.

Ofiara wypadku samochodowego w 2008 roku, przez 11 lat żył już tylko w stanie wegetatywnym. Jego matka, głęboko wierząca katoliczka, rozwinęła szeroką kampanię, aby utrzymać za wszelką cenę funkcje życiowe syna. Ale inaczej chciała jego żona, brat i siostra. Wskazywali na opinie lekarzy, że Vincent nigdy już nie wróci do przytomności. To na ich korzyść ostatecznie zdecydował sąd. Większość Francuzów wówczas uznała, że sprawę powinno uregulować państwo. Odejście Viviane Lambert przypomniało im o tamtym dylemacie.

Spotkanie z Franciszkiem

Bo też przypadek Vincenta Lamberta, choć wyjątkowo dramatyczny i nagłośniony, w żadnym wypadku nie jest odosobniony. Przeciwnie.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Anna Nowacka-Isaksson: Gdy pacjent prosi o śmierć

Lekarz, który pomógł w samobójstwie, jest gotów iść do unijnego Trybunału.

– Postęp medycyny jest dziś taki, że w około 40 proc. zgonów, przede wszystkim osób o zaawansowanych chorobach nowotworowych i krążenia, o momencie śmierci decyduje lekarz – mówi „Rz” Yvon Englert, były rektor Universite Libre de Bruxelles (ULB), jeden z autorów ustawy o legalizacji eutanazji w Belgii, który sam wielokrotnie uczestniczył w operacjach zakończenia życia pacjentów.

Francja na razie wolała poprzestać na niedopowiedzeniach. Od 2016 roku obowiązuje tu ustawa Claeys-Leonetti, która w przypadku osób dotkniętych nieuleczalną i powodującą głębokie cierpienie chorobą pozwala lekarzowi na wprowadzenie pacjenta w „głębokie uśpienie”. Jego efektem jest śmierć najdalej w ciągu tygodnia, bo organizm jest pozbawiony podstawowego pokarmu, a akumulacja potasu w niefunkcjonującym systemie moczowym często prowadzi do zawału serca. Jednak przepisy są rzadko stosowane, bo nie wiadomo, czy w tym czasie chory nie podlega głębokim cierpieniom. Problemem jest też dostęp do leków paliatywnych. Te, drogie, są poza zasięgiem dwóch trzecich Francuzów.

W kampanii przed wyborami prezydenckimi wiosną tego roku Macron obiecał więc, że jeśli zostanie wybrany, państwo zmierzy się z tym niezwykle trudnym problemem z otwartą przyłbicą. Sięgnął po formułę konwencji obywatelskiej. 9 grudnia 150 osób wybranych losowo, choć – aby oddać strukturę francuskiego społeczeństwa – na podstawie precyzyjnych kryteriów wykształcenia, miejsca zamieszkania, płci czy zamożności przystąpiło do debat, które potrwają trzy miesiące. Mają odpowiedzieć na pytanie, czy obecne przepisy są dostosowane do warunków, w jakich kończą życie Francuzi. Wnioski, jakie przedstawią w marcu, będą miały duże znaczenie polityczne, jednak prezydent i rząd nie muszą wprowadzić ich w życie.

Sam Macron się waha. W październiku w samolocie, którym wracał ze spotkania z Franciszkiem w Watykanie, mówił dziennikarzom: „Podjąłem z własnej inicjatywy temat końca życia w rozmowie z papieżem, mówiąc mu, że nie podoba mi się słowo „eutanazja”. Śmierć to jest etap życia, a nie akt techniczny. Nie chcę ubiec debaty, upraszczać jej. Jednak pytanie, czy życie należy do każdego z nas, onieśmiela mnie. Nie wiem, jaka jest na nie odpowiedź”.

Francuzi odpowiedź jednak znają. Dla 58 proc. z nich, w tym 61 proc. praktykujących katolików, eutanazja lub pomoc lekarza przy samobójstwie powinna zostać zalegalizowana. Przy tak przytłaczającym poparciu trudno oczekiwać, że Pałac Elizejski nie wysunie propozycji idącej w tym kierunku, jeśli taki będzie wniosek z prac konwentu obywatelskiego. Nie jest jasne, czy ostateczną decyzję podejmie Zgromadzenie Narodowe (gdzie ugrupowania popierające prezydenta nie mają większości) czy też Emmanuel Macron zdecyduje się na rozpisanie referendum.

Względy psychiczne

Legalizacja we Francji eutanazji lub pomocy lekarza w przeprowadzeniu samobójstwa byłaby częścią szerszej tendencji w Europie, w szczególności w krajach rządzonych przez lewicę.

– To jest akt wiary. Wiary w zdolność człowieka do samodzielnego kierowania swoim życiem. Do końca – przekonuje „Rz” senator Philippe Mahoux, który również odegrał kluczową rolę w legalizacji eutanazji w Belgii w 2002 roku.

Eutanazja jest legalna również w pozostałych krajach Beneluksu: Holandii i Luksemburgu. Belgia jako jedyna dopuszcza jednak jej przeprowadzenie także wśród nieletnich. Zakończenie życia jest zresztą możliwe w królestwie nie tylko z powodu nieuleczalnej choroby, także z powodów psychicznych.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Hiszpania: Przestępca został poddany eutanazji, zanim stanął przed sądem

46-letni Hiszpan, który został postrzelony w kręgosłup podczas akcji policyjnej, został poddany eutanazji, zanim stanął przed sądem. Mężczyzna otworzył wcześniej ogień do swoich byłych kolegów z pracy.

W maju Belgia przeżyła szok, gdy uśmiercono 23-letnią Shanti de Corte. Dziewczyna od dawna cierpiała na bardzo głęboką i trwała depresję. To jednak rzadki przypadek: z powodów psychicznych przeprowadza się w Belgii tylko co setną operację zakończenia życia.

Większym problemem jest „banalizacja” eutanazji: liczba przypadków w minionych dwóch dekadach wzrosła dziesięciokrotnie do około trzech tysięcy rocznie. Zwolennicy obecnych rozwiązań uważają, że to zjawisko normalne: im bardziej wiedza o eutanazji się rozpowszechnia, tym więcej osób się na taki krok decyduje.

Żywe są jednak też obawy, czy nie dochodzi do nadużyć, gdy członkowie rodziny pchają chorą lub chorego do czynu ostatecznego, licząc na pozostawiony przez niego majątek.