Wytyk tylko od sądu odwoławczego - uchwała SN

Sądowi niższej instancji uchybienia może wytknąć tylko ten skład orzekający, który rozpoznał sprawę merytorycznie.

Publikacja: 21.12.2021 07:45

Sąd Najwyższy

Sąd Najwyższy

Foto: Fotorzepa / Jerzy Dudek

Nie może być to inny skład powołany do rozstrzygnięcia tylko tej kwestii, rzutującej na opinię i karierę sędziego – to sedno dwóch najnowszych uchwał poszerzonego składu Sądu Najwyższego.

Jedni badali sprawę, a krytykowali inni

Kwestia ta wynikła w sprawie Mariusza W., sędziego Sądu Rejonowego w Siemianowicach Śląskich, obecnie delegowanego do Sądu Okręgowego w Katowicach, swego czasu ubiegającego się o członkostwo w KRS.

SO wytknął mu obrazę procedury w sprawie o zwolnienie spod egzekucji zajętego przedmiotu, którą to sprawę przekazano sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania jako wadliwie rozstrzygniętej. Wytyk jednak orzekli inni sędziowie niż badający merytorycznie sprawę. W odwołaniu od ich postanowienia do Sądu Najwyższego (taki jest tryb w tych sprawach) sędzia zarzucił, że nie doszło do oczywistej obrazy przepisów i brak było jakichkolwiek podstaw do orzeczenia wytyku. Poza tym w jego ocenie na udzielenie go miało wpływ rozpoznanie sprawy w SO przez sędziów należących do Iustitii, które to stowarzyszenie mocno krytykuje sędziów zabiegających o członkostwo w nowej KRS – ale ten wątek nie był tutaj badany.

Co mówią przepisy art. 40 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych? Sąd odwoławczy w razie stwierdzenia przy rozpoznawaniu sprawy oczywistej obrazy przepisów niezależnie od innych uprawnień wytyka uchybienie właściwemu sądowi.

Czytaj więcej

Sąd Najwyższy: przed wytykiem pouczenie

SN pyta i rozstrzyga

Rozpoznając odwołanie sędziego, SN powziął wątpliwości i skierował je w pytaniu prawnym do rozpatrzenia przez poszerzony skład, czy wytknięcia uchybienia sądowi na podstawie art. 40 usp dokonuje sąd w składzie, w którym rozpoznawał sprawę.

W uzasadnieniu pytania SN wyraził wątpliwości co do stanowiska SO, że chodzi w tej procedurze o sąd w rozumieniu ustrojowo-organizacyjnym. Wytyk rodzi bowiem negatywne konsekwencje odnoszące się osobiście do sędziów uczestniczących w składzie sądu upomnianego wytykiem. Odpis prawomocnego wytknięcia dołącza się do akt osobowych sędziego (lub asesora). Chociaż udzielenie wytyku wymaga dokonania przez sąd odwoławczy z urzędu dodatkowych czynności, to prowadzone są one na skutek wniesienia odwołania i są ściśle z tym postępowaniem związane.

Poszerzony skład SN (pod przewodnictwem sędziego SN Dariusza Dończyka) przychylił się do tych zastrzeżeń i orzekł, że sąd apelacyjny lub okręgowy jako sąd odwoławczy wytyka uchybienie na podstawie art. 40 § 1 usp w tym samym składzie, w którym rozpoznał sprawę.

Dodajmy, że tego samego dnia SN, rozpatrując podobne odwołanie innego sędziego, uchwalił, że stwierdzając przy rozpoznaniu sprawy oczywistą obrazę przepisów, SO lub SA poucza sędziego (asesora) wchodzących w skład sądu orzekającego o możliwości złożenia na piśmie wyjaśnień w dniu wydania orzeczenia, a postanowienie zawierające wytknięcie uchybienia powinno być wydane niezwłocznie po złożeniu wyjaśnień lub upływie terminu do ich złożenia.

Tego nie wie nikt inny

A oto komentarz dr. Artura Rycaka, adwokata z Rycak, kancelaria prawa pracy i HR:

– Podzielam stanowisko SN, że sąd odwoławczy wytyka uchybienie oczywistej obrazy przepisów sądowi w tym samym składzie, w którym rozpoznał sprawę. Wytknięcie uchybienia wymaga bowiem dokładnej znajomości sprawy i nikt poza sędziami, którzy orzekali jako sąd odwoławczy, nie ma ani wiedzy, ani też kompetencji do wydania postanowienia o wytknięciu uchybienia sędziemu niższej instancji.

Sygn. akt: III CZP 98/20 i III CZP 99/20

Opinia dla „Rzeczpospolitej"

Kamila Spalińska, sędzia, była wizytator ds. cywilnych SO w Warszawie

Dla sędziego, który brał udział w rozpoznaniu sprawy, w której stwierdzono uchybienie, wytyk ma daleko idące skutki. Jest o nim zawiadamiany prezes, a w poważniejszych sytuacjach minister sprawiedliwości. Informacja o wytyku znajduje się w aktach osobowych sędziego, a trzykrotne wytknięcie uchybienia wydłuża o trzy lata pięcioletnie okres niezbędny do uzyskania kolejnej stawki awansowej, a choćby jednorazowe wytknięcie uchybień podlega ocenie w procedurze awansowej do sądu wyższego rzędu. Z powyższych względów tak ważne jest, aby o zastosowaniu wytyku decydował skład sądu, który zapoznał się ze sprawą przy rozpoznawaniu środka odwoławczego i może na tle wszystkich aspektów konkretnej sprawy dokonać najbardziej miarodajnej oceny „oczywistości" obrazy prawa.

Nie może być to inny skład powołany do rozstrzygnięcia tylko tej kwestii, rzutującej na opinię i karierę sędziego – to sedno dwóch najnowszych uchwał poszerzonego składu Sądu Najwyższego.

Jedni badali sprawę, a krytykowali inni

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Edukacja i wychowanie
Jedna lekcja religii w szkołach, dwie w przedszkolach i grupy międzyszkolne. Jest projekt zmian
Prawo dla Ciebie
Nowy obowiązek dla właścicieli psów i kotów. Znamy szacowany koszt
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw