Artur Popko, prezes Budimeksu: Bardzo duże nadzieje wiążemy z wojskiem, nie tylko w Polsce

Prawie 18 mld zł to wartość portfela zleceń budowlanych Budimeksu na koniec 2024 r. To nowy rekord w historii spółki i branży. Trzon portfela to zlecenia drogowe w Polsce, a w grudniu rozpoczęła się realizacja na łotewskim odcinku megaprojektu Rail Baltica…

…którego nie wliczamy do portfela. Już wyjaśniam. Szacunkowa wartość ramowa kontraktu to 3,7 mld euro dla całego konsorcjum, w którym mamy 25 proc. udziału. Jednak prace są realizowane etapami, co jest związane z uzyskiwaniem przez zamawiającego pozwoleń na budowę. Łącznie jest to 67 etapów. Trudno jest określić, kiedy dokładnie zostaną one wydane, dlatego aby zachować transparentność, nie uwzględniamy Rail Baltica w naszym portfelu. Kontrakt będzie realizowany przez osiem lat i myślę, że z czasem proces formalny związany z inwestycją nabierze tempa. W 2025 r. spodziewamy się, że Rail Baltica przyniesie wzrost przychodów i ta dynamika będzie zwiększać się w kolejnych latach.

Co w takim razie złożyło się głównie na wzrost portfela do 18 mld zł z 13 mld rok wcześniej?

Nasz portfel to w 50 proc. kontrakty drogowe, 20 proc. kolejowe. Jedna dziesiąta wartości umów to zlecenia w segmencie hydrotechnicznym. Pozostałe projekty dotyczą budownictwa ogólnego, przemysłowego oraz mieszkaniowego. Kluczowe jest to, że nasz portfel wypełniają w większości nowe kontrakty, wszystkie objęte są waloryzacją.W 2024 r. podpisaliśmy zamówienia o wartości 12,6 mld zł. Na koniec 2023 roku wygraliśmy pięć z siedmiu ogłoszonych przez GDDKiA przetargów na odcinki S-10, a ich podpisanie nastąpiło właśnie w 2024 r. Inwestycje te stworzą największy plac budowy w Polsce, w ramach którego powstanie łącznie 77 km dróg za 2,5 mld zł.

Czytaj więcej

Tu i Teraz

Polskie firmy budujące drogi rozpychają się w Europie

Firma Budimex, która zatrudnia około 7 tys. osób rozpoczyna swoją pierwszą inwestycje autostradową w Czechach. To budowa odcinka ‎autostrady D35 na północy kraju z miejscowości z Džbánov do Litomyšl.

Wzrost portfela to także efekt przesunięcia terminu podpisania umów na inwestycje kolejowe. Przetargi zostały rozstrzygnięte wcześniej, ale kontraktacja realizowana była w 2024 r., w związku m.in. z odblokowaniem funduszy z KPO. Ponieważ zdajemy sobie sprawę z tego, że kolej będzie motorem napędowym budownictwa, w ciągu ostatnich pięciu lat zainwestowaliśmy w sprzęt 250 mln zł i jesteśmy w pełni gotowi do kompleksowej realizacji największych inwestycji kolejowych w Polsce.

Czy mechanizmy waloryzacji w umowach są optymalne, czy wymagają rewizji?

W zależności od zamawiającego waloryzacja zawiera limit wzrostu do 10–15 proc. wartości kontraktu, a ryzyko podzielone jest pół na pół na zlecającego i wykonawcę. Cały czas prowadzimy jako branża rozmowy na temat potrzeby zmiany proporcji ryzyka pomiędzy stronami, które w naszej ocenie powinno przechylać się w kierunku inwestora. Limit wzrostu jest jeszcze dla nas zrozumiały, chociaż na rynkach zagranicznych takich ograniczeń nie ma. Trudniej jest zgodzić się z podziałem 50:50. To zamawiający, planując inwestycję, powinien liczyć się z ryzykiem indeksacji cen. Optymalnym rozwiązaniem w naszej ocenie jest proporcja 70:30. W tej chwili, ponieważ produkcja budowlano-montażowa wyhamowała, mamy ustabilizowane ceny materiałów i wykonawstwa, więc temat waloryzacji nie jest podnoszony.

Ale rynek zaraz się rozkręci, wzrośnie popyt na materiały, na pracowników…

Dokładnie tak. Rynek nabiera rozpędu. Po trzech kwartałach spowolnienia koniec 2024 r. był naprawdę bardzo dobry. PKP PLK i GDDKiA uruchomiły nowe postępowania. Stopniowo wracamy do normalnego trybu, czyli stabilnego ogłaszania postępowań przetargowych. To bardzo ważne, bo może przynieść długo oczekiwane uspokojenie sytuacji na rynku oraz poprawę kondycji wielu firm z naszego sektora.

Cały czas potencjał wykonawców jest dużo większy niż liczba postępowań. Firmy dużo zainwestowały w rozwój swoich kompetencji, stąd bierze się niedosyt i mocna konkurencja. Myślę, że budownictwo drogowe jest w stanie zapewniać kilkanaście miliardów rocznie w skali roku, podobnie budownictwo kolejowe, które wraz z częścią kolejową CPK ma szansę przynieść kontrakty nawet o dwukrotnie większej wartości. Na sam CPK, zgodnie z zapowiedziami administracji publicznej, przeznaczonych ma zostać ponad 131 mld zł – zarówno na komponent lotniskowy, jak i koleje dużych prędkości. Do tego musimy dołożyć energetykę, która jest strategicznym elementem rozwoju kraju. To około 10 mld zł rocznie na same sieci przesyłowe. Dodatkowo w 2028 r. ma się rozpocząć budowa elektrowni atomowej, gdzie zakres prac, w których mogą uczestniczyć spółki budowlane, szacowany jest na blisko 80 mld zł. Do tego w ramach budżetów UE dostępne będą środki na modernizację budynków pod względem efektywności energetycznej.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Budimex ma nowe cele strategiczne. Wraca do WIG20 i na rynek mieszkaniowy

Fundamentem grupy będą kontrakty infrastrukturalne w Polsce i krajach ościennych. Czas również na powrót na deweloperski rynek mieszkaniowy.

Jestem optymistą, jeżeli chodzi o przyszłość. W dalszym ciągu będą nas napędzać potężne programy inwestycyjne, a nasz kraj ponownie będzie określany tytułem największego placu budowy w Europie.

Zabrakło mi w tej wyliczance wojska – a ten segment rynku określany jest jako bardzo perspektywiczny.

Cały czas są ogłaszane postępowania przetargowe, jednak plany inwestycyjne wojska z oczywistych względów pozostają nie do końca jawne. Z wojskiem wiążemy bardzo duże nadzieje, i to nie tylko w Polsce. Spodziewamy się dużej liczby zleceń dla rynku budowlanego z krajów bałtyckich. Litwa rusza z budową bazy dla niemieckich żołnierzy o wartości 1,5 mld euro. Równocześnie bariera wejścia na tamtejszy rynek jest wysoka, wymagane są właściwe certyfikaty. Na budowach pracować mogą także wyłącznie obywatele UE. Będziemy jednak przyglądać się tym postępowaniom i przygotowywać się do ich realizacji tak, jak robiliśmy to w przypadku wejścia w ten segment w Polsce.

Polska to mocno otwarty dla firm budowlanych rynek – zupełnie inaczej jest w innych krajach UE. Od lat narzekacie na nierówną konkurencję z firmami z Azji. Jesienią zapadł wyrok TSUE, zgodnie z którym zamawiający mają decydować o tym, w jaki sposób miałoby następować ograniczenie dostępu do zamówień graczom spoza UE. Zastanawialiśmy się wtedy, czy zamawiający w Polsce będą wprost stosować orzeczenie, czy potrzebne będzie jakieś wdrożenie. I faktycznie – PKP PLK uwzględniła to w ostatnim przetargu, blokując firmy z Azji. Z kolei GDDKiA czeka na wytyczne z „góry”.

Powstała pierwsza interpretacja wyroku TSUE przygotowana przez Urząd Zamówień Publicznych, która jest jednak bardzo ogólna. Pierwszą instytucją, która odważyła się na wprowadzenie ograniczenia w przetargu w Polsce, jest PKP PLK. Liczymy na to, że tą samą drogą pójdą inni zamawiający. Podobnie było z waloryzacją – dzięki temu, że strona publiczna i wykonawcy byli w ciągłym dialogu i znaleźli wspólne rozwiązanie, klauzula waloryzacyjna stała się standardem w umowach z PKP PLK i z GDDKiA. A to dało dobry przykład innym zamawiającym.

Wyrok TSUE wyposażył inwestorów w narzędzie, które pozwala im wymagać od firm spoza UE dodatkowych informacji lub dodatkowych wymogów związanych z przedstawioną ofertą. Nie można dopuścić do sytuacji, w której zamawiający jest pozbawiony prawa do różnicowania sytuacji wykonawców w zależności od tego, czy ich siedziby znajdują się na terenie Unii, czy poza nią. Nie od dzisiaj wiadomo, że względem wykonawców od lat działających na terenie UE standardy są znacznie bardziej wyśrubowane niż w przypadku wykonawców z głównym ośrodkiem prowadzenia działalności biznesowej na innych kontynentach.

Chciałbym ponownie podkreślić, że celem branży nie jest ograniczanie firmom spoza UE dostępu do rynku. Istnieje jednak zasadnicza różnica między Budimeksem – firmą zatrudniającą w Polsce 7,5 tys. osób, będącą jednym z największych płatników CIT, aktywnie współpracującą z uczelniami wyższymi – a spółkami z krajów, które nie są zobowiązane do spełniania wymagań UE, zasad ESG czy standardów środowiskowych. Jako branża oczekujemy równych zasad w postępowaniach przetargowych dla wszystkich uczestniczących w nich podmiotów.

W kraju jest dużo do zrobienia, ale wyszliście poza Polskę. Jakie są perspektywy rozwoju w ościennych krajach?

Jako lider branży w Polsce konsekwentnie realizujemy strategię szeroko rozumianej dywersyfikacji działalności. Ma to zwiększyć naszą odporność na wahania rynkowe związane m.in. z cyklicznością napływu środków unijnych.

Czytaj więcej

Budownictwo

Artur Popko, prezes Budimeksu: Optymizm mimo zawirowań

Są możliwości, by dalej rosnąć, wykraczamy poza klasyczny rynek budowlany – mówi Artur Popko, prezes Budimeksu.

Decyzja o wyjściu poza Polskę była słuszna. Już w tej chwili rynek niemiecki zapewnia nam przychody na poziomie około 300 mln zł, podobnie czeski. Słowacki to kolejne 200 mln zł. Są to poważne kwoty, a mówimy też o większej niż w Polsce rentowności, którą i tak – jak na polskie warunki – mamy ponadprzeciętną. Uważamy, że długoterminowo Czechy będą dla Grupy Budimex rynkiem numer dwa po Polsce. Od kwietnia realizujemy tam budowę odcinka autostrady D35. Jesteśmy w procesie przetargowym PPP na kontrakt D11, w którym finansowalibyśmy ten projekt w 10 proc. Wierzę, że docelowo PPP będzie modelem inwestowania w Polsce, kiedy skończą się dopłaty unijne. Dodatkowo jesteśmy w grze o odcinek Rail Baltica w Estonii – konsorcjum z naszym udziałem dostało najwięcej punktów. W przychodach Budimeksu za 2025 r. zagranica będzie już ważyć dużo. W ciągu ostatnich pięciu lat wykonaliśmy gigantyczny skok, by znaleźć się w miejscu, w którym jesteśmy dzisiaj.

Około 20 proc. wartości waszego portfela to budownictwo kubaturowe. Inwestycje prywatne przeżywają w tej chwili dużą zapaść. Jak oceniacie perspektywy?

W segmencie kubaturowym 80 proc. naszych inwestycji pochodzi od publicznych zamawiających. Selektywnie podchodzimy do inwestorów prywatnych. Takich projektów jest rzeczywiście mało, co wynika z jednej strony z wciąż drogiego finansowania, ale też z sytuacji geopolitycznej związanej z wojną w Ukrainie. Zachodnie podmioty mają obawy, czy jesteśmy bezpiecznym krajem, jeżeli chodzi o inwestowanie. Od dawna jako generalny wykonawca unikamy też mieszkaniówki – za dużo tam czynników ryzyka, za mała marża.