Maya Ozbayoglu: Europa nie jest „kontynentem ludzi naiwnych” – apel aktywistki klimatycznej do Donalda Tuska

Od 1 stycznia 2025 roku Polska objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Jest to kluczowa rola w istotnym momencie dla naszej wspólnoty. Hasło przewodnie tegorocznej prezydencji brzmi „Bezpieczeństwo, Europo!”. Jednak przemówienie Donalda Tuska w Parlamencie Europejskim z 22 stycznia wskazuje na rozumienie bezpieczeństwa w kategoriach… XX wieku.

W XXI wieku, w 2025 roku, który przywitał nas śmiercionośnymi pożarami w Los Angeles; w którym po raz kolejny pobiliśmy rekord najgorętszego roku i tym samym przekroczyliśmy punkt krytyczny 1,5 st. C ocieplenia, potrzebujemy przywództwa, który rozumie bezpieczeństwo w kategoriach bezpieczeństwa klimatycznego. A to się nierozerwalnie łączy z bezpieczeństwem energetycznym, żywnościowym i zdrowotnym. Potrzebujemy przywództwa na miarę naszych czasów, które będzie traktowało postulaty młodego pokolenia na poważnie, a nie nazywało ich: „ludźmi i ideami naiwnymi”.

Co o klimacie mówił Donald Tusk w Parlamencie Europejskim? 

Premier Tusk w swoim przemówieniu przedstawiającym priorytety na następne pół roku trwania polskiego przewodnictwa w Radzie UE odniósł się do wysokich cen energii i konkurencyjności naszego kontynentu. Można odnieść wrażenie, że te złożone problemy w łatwy sposób tłumaczył jakby „wrogim” Europejskim Zielonym Ładem i szerzej unijną polityką klimatyczną. Mówił: „Jeśli zbankrutujemy, to nikt już nie będzie dbał o środowisko naturalne na świecie”. Jednak stanowisko oparte na tym, że nie da się pogodzić rozwoju gospodarczego z wartościami opartymi na sprawiedliwości klimatycznej i społecznej jest po prostu nieprawdą.

Czytaj więcej

Polityka

Donalda Tuska wizja wielkiej Europy

Donald Tusk wygłosił w Parlamencie Europejskim hymn o wielkości Europy. Prawica wytykała mu hipokryzję, lewica pytała o prawa kobiet i migrantów.

Po pierwsze, nasze rozumienie rozwoju gospodarczego nie może się opierać na ciągłym wzroście PKB. Większa produkcja z roku na rok, nie ważne jakiego towaru czy usługi, jest widziana jako progres. Oznacza to, że w obecnym systemie gospodarczym tak samo wartościowe jest to, że byliśmy w stanie wyprodukować więcej żywności, jak to, że mamy więcej pacjentów w szpitalu na skutek epidemii. Jak mowa o bezpieczeństwie żywnościowym, to premierowi pewnie zależy na tym pierwszym wzroście, ale tego niestety z tak ogólnych wskaźników, jakim jest PKB, się nie dowiemy.

Dlaczego energia w Europie jest droższa niż w USA i Chinach?

Po drugie, prawdą jest, że nie da się konkurować „z gospodarką amerykańską czy chińską, jeśli będziemy mieli trzykrotnie droższą energię”. Nieprawdą jest natomiast to, że dalej idąc ścieżką biznes-jak-zwykle i trwając przy paliwach kopalnych, jakkolwiek dorównamy tym krajom. Bowiem w skali europejskiej wpływ na wzrost cen energii w ostatnich latach miało wiele czynników, m.in. pandemia, kryzys energetyczny wywołany pełnoskalową wojną w Ukrainie, wrażliwość rynku unijnego na bodźce związane z funkcjonowaniem infrastruktury gazowej.

Jeżeli chodzi o ceny uprawnień do emisji, to od końca 2021 roku do początku 2024 pozostawały one we względnie stabilnym, choć wysokim przedziale 80–100 euro za tonę. W tym samym okresie unijna cena energii elektrycznej potrafiła wzrosnąć 8–10-krotnie, co wyraźnie pokazuje, że to w gruncie rzeczy nie wina tej „złej polityki klimatycznej”. Oprócz tego, w kwestii surowców energetycznych, Europa nie ma możliwości skutecznej konkurencji z USA ze względu na samowystarczalność tego kraju i wydobycie złóż jak ropa i gaz. Europa nie ma własnych złóż surowców o takim potencjale, jest w dużej mierze uzależniona od importu paliw kopalnych i nie może eksploatować pokładów tych nośników energii, bo są często zbyt drogie z przyczyn geologicznych.

Węgiel – na pewno „czarne złoto”?

Oprócz ropy i gazu jest też węgiel, który mimo malejącej roli w europejskim miksie energetycznym wciąż przez polskich polityków jest widziany jako „czarne złoto”. A to właśnie ta zacofana perspektywa sprawia, że mamy jedne z najwyższych cen energii elektrycznej w Europie i nie jest temu winny Europejski Zielony Ład, tylko opieszałość poprzednich i obecnego rządu. Krajowe kopalnie mają już dawno za sobą złote czasy i obecnie przegrywają walkę z zagraniczną konkurencją, produkując węgiel, który jest nawet dziesięć razy droższy niż ten z Australii czy Indonezji. Wynika to głównie z trudnych warunków geologicznych, niskiej wydajności produkcji i dużego udziału wynagrodzeń w ogólnych wydatkach. Tańsze w eksploatacji złoża mają np. wcześniej wspomniane Chiny, z którymi w tym aspekcie również konkurować po prostu nie jesteśmy w stanie.

Czytaj więcej

Klęski żywiołowe

Kolejny pożar w rejonie Los Angeles. Straty już większe niż roczny budżet Polski

Na północ od Los Angeles w środę wybuchł kolejny pożar, który zaczął się błyskawicznie rozszerzać, obejmując obszar o powierzchni 38 kilometrów kwadratowych.

Dodatkowo dochodzą do tego astronomiczne kwoty wsparcia sektora węglowego (nawet 42 mld zł w ciągu następnej dekady) i absurdy w postaci wprowadzenia zakazu kupowania paliwa z importu przez państwowe elektrownie, mimo istnienia tańszych zagranicznych opcji. Ministerstwo Przemysłu twierdzi, że ma to pomóc w zagospodarowaniu nadwyżek surowca, które piętrzą się przy kopalniach. W ramach zobrazowania skali problemu: w październiku 2024 roku ilość niesprzedanego węgla przy kopalniach wynosiła 5,861 mln ton – rekord ostatnich lat – i w listopadzie 5,743 mln ton. Warto dodać, że wbrew temu, co myślą niektórzy politycy partii rządzącej, ładowanie się w gaz również nie jest dobrym rozwiązaniem, patrząc chociażby po cenach we Włoszech (95–98 euro za MWh), których system energetyczny w 45 proc. bazuje na paliwie gazowym. O zagrożeniach związanych ze zmniejszającą się konkurencyjnością polskiej gospodarki piszą sami przedstawiciele przemysłu, którzy alarmują, że ze względu na wysokie ceny energii coraz więcej firm zagranicznych zamyka produkcję w Polsce, przenosząc się do tańszych lokalizacji.