Czym jest regulamin studiów?

Regulamin studiów to normatywny akt prawa wewnętrznego przyjmowany przez kolegialny organ uczelni, którym jest senat.

Na czym polega specyfika tego aktu normatywnego?

Specyfika regulaminu studiów wynika z tego, że z jednej strony jest to akt normatywny określający ustrój zakładu administracyjnego jakim jest uczelnia, a z drugiej strony określa on prawa i obowiązki użytkowników tego zakładu, tj. pracowników, studentów i doktorantów.

Na jakiej podstawie wydawany jest regulamin studiów?

Regulamin studiów wydawany jest na podstawie dość wąsko określonej delegacji ustawowej, w której przewidziany jest tryb uchwalania tego aktu oraz jego zmiany. Brak jest natomiast precyzyjnego wskazania treści, które regulowane są tego rodzaju aktem. Tradycyjnie przyjmuje się, że regulamin studiów zawiera w sobie trzy podstawowe rodzaje norm: o charakterze organizacyjnym, materialnym i proceduralnym.

Czy regulamin studiów jest aktem prawnym zapewniającym uczelni dużą autonomię?

Z tego punktu widzenia wydaje się, że regulamin studiów jest aktem, który daje uczelni stosunkowo dużą autonomię, tzn. że uczelnia może określić różne kwestie, które powinny zostać uregulowane tego rodzaju aktem wewnątrzzakładowym. Nie ulega jednak wątpliwości, że tego rodzaju autonomia jest jednak ograniczona.

Na czym polega ograniczenie tej autonomii?

Ograniczenia wynikają z faktu, że regulamin musi być zgodny z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, poza tym jego postanowienia nie mogą powielać regulacji, które zawarte są np. w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Z tego punktu widzenia warto podkreślić, że wszelkie decyzje, które wydawane są na podstawie regulaminu studiów podlegają kontroli pod kątem ich przestrzegania i zgodności z prawem powszechnie obowiązującym.

Jakie formy przybiera ta kontrola?

W zależności od tego na jakiej podstawie dana decyzja jest wydawana możemy mówić o różnych formach kontroli: jeżeli decyzja dotycząca konkretnego studenta czy doktoranta wydawana jest na podstawie prawa powszechnie obowiązującego, tj. na podstawie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce to właściwy jest Wojewódzki Sąd Administracyjny. Natomiast, w przypadku decyzji wydawanych przez organy uczelni wyłącznie na podstawie postanowień regulaminowych student nie ma możliwości wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Należy tutaj odwołać się do treści art. 427 ust. 2 pkt. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, który to przepis pozwala Ministrowi Edukacji i Nauki  na stwierdzenie nieważności regulaminu lub aktu organu uczelni, który jest sprzeczny z przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Na takie rozstrzygnięcie nadzorcze przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od daty doręczenia studentowi lub doktorantowi tego typu rozstrzygnięcia.

Czy tego rodzaju ingerencja  ministra nie stanowi naruszenia zasady autonomii uczelni?

Moim zdaniem nie, przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze w art. 427 ust. 2 pkt. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce mowa jest o stwierdzeniu nieważności aktu organu uczelni, który jest sprzeczny z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, jedynie z dwoma wyjątkamidotyczącymi procedury nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego. Jeśli ustawodawca nie zdecydował się na dodanie jeszcze jednego wyjątku w postaci regulaminu studiów to znaczy, że chciał żeby minister miał możliwość wpływu na postanowienia regulaminu studiów w sytuacji, gdy jest on sprzeczny z przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Drugi argument wiąże się z relacją przytoczonego już przeze mnie art. 427 ust. 2 pkt. 1  do art. 9 ust. 2 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, który stanowi, że uczelnia jest autonomiczna na zasadach określonych w ustawie. Mamy tutaj ewidentną relację kolizyjną dwóch przepisów, która może zostać rozstrzygnięta zgodnie z zasadą, że przepis szczegółowy uchyla stosowanie przepisu ogólnego. Art. 9 ust. 2 jest w tym przypadku przepisem ogólnym, a art. 427 ust. 2 pkt. 1  przepisem szczegółowym. Jest to tym bardziej zasadne, że art. 9 ust. 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, formułujący zasadę autonomii uczelni wskazuje, że jest ona autonomiczna na zasadach określonych przez ustawę, czyli również na zasadach określonych przez  art. 427 ust. 2 pkt. 1.

Czy studenci i doktoranci mają możliwość kwestionowania decyzji wydawanych na podstawie regulaminu studiów?

Podstawowi adresaci regulaminu studiów, którymi są studenci i doktoranci mają możliwość kwestionowania wszelkich decyzji, które są wydawane na podstawie tego dokumentu, i które mogą naruszać konkretne prawa tych osób. W sytuacji, gdy decyzja wydawana jest na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego, tj. na podstawie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce mamy do czynienia z kognicją sądownictwa administracyjnego, czyli student czy doktorant może wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, natomiast w sytuacji gdy decyzja została wydana wyłącznie na podstawie regulaminu studiów, przysługuje wniosek do ministra o stwierdzenie nieważności całego regulaminu studiów lub konkretnego jego przepisu, który jest sprzeczny z przepisem prawa powszechnie obowiązującego, zaś na ewentualne rozstrzygnięcie nadzorcze czy brak tego rozstrzygnięcia ze strony ministra przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Materiał Promocyjny