BHP: stanowisko komputerowe tylko w jasnym i przestronnym biurze

Oddzielną kategorią pomieszczeń pracy są te przeznaczone dla pracowników administracyjno-biurowych, którzy pracują przy monitorach ekranowych przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Szczegółowe wymagania dla takich stanowisk pracy określa rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU Nr 148, poz. 973).

W zakresie wysokości, kubatury, wolnej powierzchni podłogi pomieszczenia biurowe podlegają takim samym wymogom, jak inne pomieszczenia, w których usytuowane są stanowiska pracy (omówione wcześniej). Ze względu jednak na charakter pracy – umysłowa, siedząca, z użytkowaniem monitora ekranowego, niektóre wymogi nieco się różnią.

Zadbać o zdrowie i wygodę

Pomieszczenia biurowe, w których występują czynniki uciążliwe i szkodliwe dla zdrowia – a do takich zalicza się pomieszczenia, w których znajdują się stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe – powinny mieć wysokość co najmniej 3,3 m. Jeżeli pracuje w nim tylko jedna osoba, powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 6 m2.

Dobierając meble do biura (biurka, stoły, krzesła, fotele) należy mieć na uwadze nie tylko ich cenę i estetykę, ale przede wszystkim ich właściwości użytkowe i uwzględniać podstawowe antropometryczne wymiary przyszłych użytkowników (wzrost, waga). Znane są wypadki przy pracy, których przyczyną były uszkodzenia elementu krzesła komputerowego z powodu przeciążenia podczas użytkowania przez osobę o znacznej wadze.

Jeżeli w biurze stosowane są wysokie szafy czy regały, należy doposażyć biuro w przenośne drabinki lub podesty umożliwiające sięganie do wysoko usytuowanych półek.

Ściany i komunikacja

Kolorystyka biura powinna opierać się na ciepłych, jasnych barwach o małym nasyceniu kolorów, natomiast sufity powinny być białe. Biurka i szafy powinny mieć jasny kolor w wykończeniu matowym lub półmatowym, aby ich powierzchnie nie odbijały światła. Natomiast korytarze należy malować farbami kolorowymi o odcieniu nieco ciemniejszym niż pokoje biurowe.

Układ przestrzenny elementów wyposażenia biura powinien zapewniać bezkolizyjne dojście i przemieszczanie się pracowników w miejscu pracy. Podłoga biura powinna być równa, o powierzchni zabezpieczającej przed poślizgiem i dobrej izolacyjności cieplnej, bez luźno leżących przedmiotów, przewodów, przedłużaczy, wykładzin, chodników, itp. Przejścia między pomieszczeniami i korytarzem nie powinny mieć progów.

W biurach, w których przyjmowani są interesanci, wymiary powierzchni i przejść, a także układ zagospodarowania przestrzennego powinny uwzględniać miejsce na poczekalnię dla klientów.

Rozmieszczając materiały, urządzenia i sprzęty pomocnicze w przestrzeni pracy trzeba uwzględnić potrzebę ich dostępności według kategorii kolejności, ważności i częstości ich używania.

Odległość od sąsiada

Stanowisko biurowe powinno być tak usytuowane w pomieszczeniu, aby zapewniało pracownikowi swobodny do niego dostęp. Odległości między sąsiednimi monitorami powinny wynosić co najmniej 0,6 m, a między pracownikiem i tyłem sąsiedniego monitora – co najmniej 0,8 m. Odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosić 400 – 750 mm.

Odpowiedni mikroklimat

Temperatura dla pracy biurowej nie może być niższa niż 18o C. Natomiast ustalone temperatury obliczeniowe ogrzewanych pomieszczeń pracy biurowej wynoszą 20o C, co odpowiada w przybliżeniu temperaturom optymalnym.

Prawo nie reguluje szczegółowo kwestii sposobu realizacji obowiązku zapewnienia optymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy. Decyzja należy zatem do pracodawcy, który powinien, w miarę możliwości, sposób realizacji uzgadniać z pracownikami lub ich przedstawicielem. Zalecane temperatury dla pracy biurowej to: w okresie letnim od 23 do 260 C a w okresie zimowym od 20 do 240 C.

Właściwa wilgotność

Optymalne warunki wilgotności względnej powietrza, zależne w dużym stopniu od temperatury otoczenia, wynoszą 50–60 proc., a w przypadku pomieszczeń przeznaczonych do pracy z monitorami ekranowymi nie powinna być mniejsza niż 40 proc. (wysychanie spojówek oka, śluzówek i skóry).

Z punktu widzenia komfortu cieplnego optymalna prędkość przepływu powietrza w układach wentylacji nie powinna być większa niż 0,15 m/s. Taka prędkość nie wywołuje wrażenia przeciągu. Ruch powietrza powyżej 0,2 m/s przy siedzącej pracy biurowej może być już odczuwany jako dyskomfort.

Dla lokali biurowych zaleca się 0,5-krotną wymianę powietrza na godzinę. Można ją uzyskać przez zastosowanie wentylacji naturalnej lub mechanicznej albo obu naraz. Wymagania dla klimatyzacji w pomieszczeniach biurowych nie różnią się w odniesieniu do innych pomieszczeń pracy.

Żeby widzieć dokumenty

Poziom natężenia oświetlenia powinien wynosić co najmniej 500 lx – dla biurowej pracy ciągłej. Gdy praca oparta jest głównie na trudnym i długotrwałym pisaniu, zalecane natężenie światła powinno wynosić ponad 1000 lx. W pomieszczeniach, w których odbywają się długotrwałe prace korektorskie, rysowanie – natężenie oświetlenia powinno wynosić 500 – 1000 lx. Przy średnio trudnym i średnio długotrwałym pisaniu lub czytaniu wymagane natężenie powinno wynosić 300–750 lx. Współczynnik równomierności oświetlenia powinien być większy niż 0,65. Korytarze i klatki schodowe w biurowcach wymagają natężenia oświetlenia 200 lx.

Izolacja od nadmiernego hałasu

W pomieszczeniach przeznaczonych do pracy umysłowej, biurowej dopuszczalne natężenie hałasu zawiera się w granicach 55–65 dB, a w pomieszczeniach z maszynami do pisania, dalekopisami, urządzeniami liczącymi – 75 dB. Przy intensywnej pracy umysłowej zasadą powinno być maksymalne unikanie dźwięków niepożądanych, nawet o najniższym poziomie natężenia, gdyż rozpraszają one uwagę, nie pozwalają się skupić. Należy stonować sygnały telefonów i radio, wyłączać zbędne urządzenia, dbać o sprawność lamp jarzeniowych.

Hałas emitowany przez wentylatory komputerów, kserokopiarki, niszczarki dokumentów, telefony, faksy, niesprawne lampy jarzeniowe, a także głośno nastawione radio – mimo że nie występuje w natężeniach, które powodowałoby uszkodzenia narządu słuchu – ma jednak charakter uciążliwy, często stresujący, a przebywanie człowieka przez dłuższy czas w hałasie o poziomie ustalonym w granicach 60÷70 dB może doprowadzić nawet do pogorszenia słyszenia, co potwierdzają badania naukowe.

Obowiązująca w Polsce norma przeciwdźwiękowa budynków ustala średnią dopuszczalną intensywność hałasu dla gabinetów pracy umysłowej – 15 dB, dla biur o małym ruchu – 35 dB, dla biur zwykłych – 40 dB, a dla sal interesantów w urzędach, bankach, itp. – 50 dB.

Oddzielną sprawą jest hałas pochodzący z zewnątrz i z instalacji wewnętrznych budynku.

Nierzadko zdarza się, że mimo podjęcia całego szeregu działań nie można zapobiec hałasowi pochodzącemu z ulicy, terenu zakładu czy sąsiadującej z biurem hali produkcyjnej. Z tego względu budynki (pomieszczenia) biurowe powinny być izolowane od hałasu zewnętrznego przez dobór odpowiedniej konstrukcji okien, stosowanie klimatyzacji, wyłożenie ścian i sufitów materiałami dźwiękochłonnymi.

Odpowiedni kąt widzenia i podnóżek

Szczegóły dotyczące minimalnych wymagań bhp oraz ergonomii, jakie powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe, precyzyjnie określa załącznik do powołanego wcześniej rozporządzenia.

Stanowiska pracy biurowej w wielkoprzestrzennych pomieszczeniach dla prac biurowych (open space) z dużą liczbą stanowisk powinny spełniać te same wymagania bhp, co biura zorganizowane w wydzielonych pomieszczeniach.

Groźna samowolka

Każdy pracodawca powinien okresowo kontrolować stan biura, jego wyposażenie i organizację stanowisk pracy (na takich samych zasadach jak nadzorowane są stanowiska robotnicze). Nie należą bowiem do rzadkości sytuacje, że mimo prawidłowego zorganizowania stanowisk pracy sami pracownicy, wprowadzając zmiany w biurze, mogą pogorszyć sobie lub współpracownikom warunki pracy. Takimi typowymi sytuacjami są:

- stale zasłonięte zasłony czy żaluzje w oknach,

- wyłączanie oświetlenia ogólnego i korzystanie tylko z oświetlenia stanowiskowego,

- niewłączanie wentylacji odciągowej podczas pracy kserokopiarek,

- ustawianie monitora wysoko na komputerze,

- niekorzystanie z krzesła obrotowego,

- niekorzystanie (z dostarczonego na życzenie) podnóżka,

- przestawianie monitorów bez zachowania wymaganych odległości między stanowiskami,

- przestawianie biurek w taki sposób, że ograniczone jest dojście do sąsiedniego stanowiska,