Klauzula sumienia dzieli lekarzy i prawników

Część ekspertów mówi, że musi być wykaz lecznic wykonujących aborcję. Inni mówią, że lepiej nic nie zmieniać.

Aktualizacja: 13.06.2014 09:48 Publikacja: 13.06.2014 08:48

Klauzula sumienia dzieli lekarzy i prawników

Foto: Fotorzepa, Piotr Nowak

Rzecznik praw obywatelskich uważa, że art. 39 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty trzeba zmienić. W kontekście toczącej się dyskusji o zachowaniu prof. Bogdana Chazana prof. Irena Lipowicz proponuje, by to nie lekarz, ale administracja placówki miała obowiązek informować pacjenta o tym, gdzie ma uzyskać świadczenie, którego nie chcą wykonać jej lekarze.

Europa za lekarzami

Zdania lekarzy i prawników co do tej propozycji są podzielone. Ci pierwsi popierają stanowisko RPO.

– Lekarz, który ma określone wartości i przekonania, nie może być zmuszony do działań wbrew sobie. To gwarantuje art. 53 konstytucji i do innego postępowania nie może go zmusić żaden przepis – mówi Konstanty Radziwiłł, wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej. Samorząd lekarski uważa ponadto, że obowiązek wynikający z art. 39, który nakazuje lekarzowi wskazać inną placówkę, jest też niezgodny z rezolucją nr 1763 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w sprawie prawa do klauzuli sumienia w ramach legalnej opieki medycznej.

Skarga do Trybunału

W tych rekomendacjach RE akcentuje, że jeśli lekarz odmawia świadczenia ze względów sumienia, ewentualny obowiązek wskazania pacjentowi legalnych możliwości uzyskania świadczenia powinien ciążyć na instytucjach odpowiedzialnych za organizację ochrony zdrowia. Z tych powodów NRL zaskarżyła w marcu przepisy ustawy o zawodzie lekarza do Trybunału Konstytucyjnego. Sprawa czeka na rozpoznanie.

Pod postulatem zmiany kontrowersyjnego przepisu podpisują się też karniści.

– Skoro klauzula sumienia wywołuje tyle niejasności, trzeba ja doprecyzować. To są zbyt ważne sprawy, dotyczące życia i zdrowia, i rozwiązania powinny być jasne. Tak aby i profesor, i pani w kiosku zrozumieli, kiedy lekarz może odmówić świadczenia i co wtedy się dzieje – mówi prof. Marian Filar z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Nie wskazuje jednak, jak ma brzmieć przepis. Odmienne zdanie mają konstytucjonaliści.

– Lekarz, powołując się na klauzulę sumienia i odmawiając wskazania innej placówki, narusza prawo pacjenta do ochrony zdrowia wynikające z art. 68 konstytucji. Wskazuje on, że warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa. Czyli m.in. art. 39 ustawy o zawodzie lekarza – mówi Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego.

Nie jest też przekonany, czy trzeba zmieniać art. 39, bo i tak zawiera on rozwiązanie kompromisowe między prawami pacjenta a troską o sumienie lekarza.

W podobnym duchu wypowiada się Katarzyna Przyborowska, radca prawny, specjalista od prawa medycznego.

– Nie wiem, czy ustawodawca, zmieniając przepis, znajdzie lepsze rozwiązanie. Funkcjonuje on 20 lat i do tej pory nie było problemu – zauważa. Jej zdaniem każdy szpital kontraktujący usługi z zakresu położnictwa czy ginekologii powinien wykonywać zabieg legalnego przerwania ciąży. Jeśli lekarz powołuje się na klauzulę sumienia, musi wskazać innego wykonującego tę usługę.