Bezrobotni: formy aktywizacji i świadczenia z urzędu pracy

Raczej nie liczmy na to, że zaraz po rejestracji urząd zaoferuje nam pracę odpowiadającą naszym oczekiwaniom (choć oczywiście i takie przypadki się zdarzają). Nie znaczy to, że bezrobotny ma czekać i nic nie robić. Poniżej omawiamy formy aktywizacji i świadczenia, które zaproponuje, lub o które bezrobotny sam może się upomnieć większość urzędów.

Poradnictwo i informacja

Poradnictwo zawodowe świadczone jest w formie indywidualnych i grupowych porad. Doradca zawodowy pomoże bezrobotnemu ustalić jego potencjał zawodowy, zainteresowania, zdolności, umiejętności oraz zaplanować karierę. Wybierze też formy przekwalifikowania, nauczy radzić ze stresem.

W ramach poradnictwa urząd może skierować bezrobotnego na specjalistyczne i bezpłatne badania, po których wydana zostanie opinia o przydatności do określonego zawodu czy stanowiska.

Doradca zawodowy może przygotować dla bezrobotnego indywidualny plan działania, który pomoże mu znaleźć wymarzoną pracę. Plan to harmonogram konkretnych działań (np. szkoleń), jakie trzeba podjąć w określonych terminach. Jeśli status bezrobotnego będzie utrzymywany nieprzerwanie przez 6 miesięcy, to sporządzenie takiego planu dla niego będzie obowiązkowe.

Centra Informacji i Planowania Kariery

Działają przy wojewódzkich urzędach pracy. Z usług CIiPKZ mogą korzystać osoby bezrobotne, poszukujące pracy, absolwenci szkół i młodzież szkolna. CIiPKZ to placówki gromadzące informacje o zawodach, o krajowym i europejskim rynku pracy, informatory o szkołach, uczelniach i instytucjach. Można tam otrzymać bezpłatnie pomoc psychologa, doradcy zawodowego lub edukacyjnego, by znaleźć wymarzoną szkołę lub posadę. Wiele CIiPKZ współpracuje z lokalnymi pracodawcami, mają też dostęp do zagranicznych ofert pracy. Na miejscu można korzystać z programów komputerowych służących planowaniu kariery zawodowej.

Klub pracy

To miejsce, w którym osoby bezrobotne i poszukujące pracy mogą uzyskać kompleksową pomoc w znalezieniu zatrudnienia. Pomoc ta przybiera formę warsztatów i szkoleń, które są dobrowolne i bezpłatne. Uczestnicy mają również dostęp do informacji i elektronicznych baz danych służących uzyskaniu umiejętności poszukiwania pracy i samozatrudnienia.

Czego można się nauczyć w klubie pracy? Zasad pisania dokumentów aplikacyjnych (CV, list motywacyjny), sztuki autoprezentacji, aktywnych metody poszukiwania pracy. Warsztaty uczą pokonywania barier zawodowych, rozwiązywania sytuacji konfliktowych, kształtowania umiejętności nawiązywania kontaktów.

Zajęcia pozwolą także poznać podstawowe zagadnienia rynku pracy i mechanizmy, które nim rządzą, dokonać analizy rynku pracy pod swoim kątem, określić mocne i słabe strony, a także kwalifikacje, umiejętności i kompetencje odpowiadające potrzebom rynku. W klubie pracy można też nawiązać kontakty pomocne w poszukiwaniu pracy.

Szkolenie do sześciu miesięcy

Celem szkoleń, na które może skierować bezrobotnego urząd pracy, jest uzupełnienie lub nabycie nowych kwalifikacji zawodowych albo umiejętności aktywnego poszukiwania pracy. Mogą to być szkolenia grupowe lub indywidualne. Pierwsze są bezpłatne i zaplanowane przez PUP. Drugie można sobie znaleźć samemu i ubiegać się o ich częściowe sfinansowanie – nawet do 300 proc. przeciętnego wynagrodzenia za pracę (aktualnie 10 530,66 zł).

O skierowanie na szkolenie warto się ubiegać, gdyż przysługuje wtedy stypendium w wysokości 120 proc. podstawowej kwoty zasiłku dla bezrobotnych (953,10 zł) oraz refundacja kosztów przejazdu na szkolenie. Można też ubiegać się o zwrot kosztów zakwaterowania i wyżywienia podczas szkolenia w innej miejscowości

Szkolenie może trwać do 6 miesięcy, a w sytuacjach uzasadnionych programem szkolenia w danym zawodzie – nie dłużej niż 12 miesięcy. Osoba, która z własnej winy nie ukończy szkolenia, będzie musiała zwrócić jego koszty, chyba że powodem było podjęcie pracy. Z tym, że podjęcie w trakcie szkolenia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej nie przekreśla prawa do ukończenia szkolenia bez konieczności ponoszenia jego kosztów.

Pożyczka szkoleniowa

Bezrobotny może również starać się o pożyczkę na sfinansowanie kosztów szkolenia, jeśli dzięki temu będzie mógł podjąć lub – w przypadku poszukujących pracy – utrzymać zatrudnienie. Jest nieoprocentowana, a okres spłaty pożyczki to nawet 18 miesięcy od ustalonego w umowie dnia zakończenia szkolenia. Pożyczka nie może przekroczyć wysokości 400 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Wykorzystanie pożyczki na cele inne niż określone w umowie lub przerwanie szkolenia może być bolesne, bo urząd każe ją zwrócić natychmiast w całości, z odsetkami ustawowymi.

Dofinansowanie nauki

To rzadko spotykana z powodu kosztów forma pomocy, ale niektóre urzędy mogą ją mieć w ofercie: dofinansowanie kosztów studiów podyplomowych. Urząd pracy może sfinansować do 100 proc. kosztów studiów podyplomowych, nie więcej jednak niż 300 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Dofinansowanie obejmuje cały okres trwania studiów. Za czas uczestnictwa w zajęciach przewidzianych programem studiów bezrobotnemu przysługuje stypendium w wysokości 20 proc. zasiłku dla bezrobotnych (158,90 zł). Zanim urząd przyzna dofinansowanie, zapewne poprosi o uprawdopodobnienie, że dzięki ukończeniu studiów bezrobotny uzyska odpowiednią pracę. Może to być oświadczenie przyszłego pracodawcy albo deklaracja, że rozkręcisz własną firmę.

Na podobnych zasadach można otrzymać finansowanie kosztów egzaminów i licencji niezbędnych do wykonywania danego zawodu. Kwota dofinansowania nie może jednak przekraczać przeciętnego wynagrodzenia za pracę.

Dodatek aktywizacyjny

Jeśli w okresie pobierania zasiłku bezrobotny sam znajdzie sobie jakieś źródło zarobkowania albo do pracy na niepełny etat skieruje go urząd, może wnioskować w PUP o przyznanie dodatku aktywizacyjnego.

Ile urząd wypłaci? Jeśli bezrobotny podjął zatrudnienie z własnej inicjatywy, dodatek aktywizacyjny wyniesie do 50 proc. zasiłku dla bezrobotnych (397,10 zł). Jeśli zacznie pracować w niepełnym wymiarze w wyniku skierowania przez PUP i będzie otrzymywać mniej, niż wynosi wynagrodzenie minimalne, to dostanie co miesiąc różnicę między wynagrodzeniem otrzymywanym a minimalnym, nie więcej jednak niż 50 proc. zasiłku dla bezrobotnych.

Niestety, samodzielne znalezienie zatrudnienia gwarantuje dodatek aktywizacyjny tylko przez połowę okresu, w jakim przysługiwałby jeszcze zasiłek. W przypadku skierowania przez PUP wypłata dodatku trwa tyle, ile trwałaby wypłata zasiłku.

Dodatku nie można otrzymać w przypadku:

- zatrudnienia u pracodawcy, u którego bezrobotny pracował lub wykonywał inną pracę zarobkową bezpośrednio przed zarejestrowaniem w PUP,

- gdy urząd skierował bezrobotnego do prac interwencyjnych, robót publicznych lub na stanowisko pracy, którego koszty wyposażenia lub doposażenia zostały zrefundowane z Funduszu Pracy,

- gdy bezrobotny wyjedzie do pracy za granicę.

Przejazd, zakwaterowanie

Zwrot kosztów przejazdów lub zakwaterowania można otrzymać, gdy po skierowaniu przez urząd pracy bezrobotny podejmuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, rozpocznie staż, przygotowanie zawodowe dorosłych czy prace społecznie użyteczne.

Refundacja przysługuje także skierowanym na badania lekarskie lub psychologiczne, zajęcia z zakresu poradnictwa zawodowego lub pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy poza miejscem zamieszkania.

Nie dostanie refundacji osoba, która uzyskuje wynagrodzenie lub inny przychód w wysokości przekraczającej 200 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę (3 200 zł).

Koszty na dojazd i zakwaterowanie mogą być zwracane przez maksymalnie 12 miesięcy. Urzędy określają też dodatkowe warunki np. odległość lub czas dojazdu do miejsca skierowania i powrotu do miejsca zamieszkania.