Kompas Młodej Sztuki 2024: Najlepsi artyści XIV edycji

Rocznik 1990, absolwentka krakowskiego ASP

Karolina Jarzębak wygrała (ex aequo Edyta Hul i Adam Kozicki) Grand Prix 46. edycji Biennale Malarstwa Bielska Jesień 2023. Dla artystki stałym źródłem inspiracji jest internet. Narzędzie, które nieodwracalnie zrewolucjonizowało nasze życie. Uzależniło, wciągnęło w wirtualny świat. Pożywką dla jej prac wykonanych techniką intarsji są żyjące swoim życiem fora internetowe, gry, memy, te nawet najbardziej absurdalne. Niezmiennie punktem odniesienia dla malarki jest także jej rodzinna Kalwaria Zebrzydowskia. Dzieciństwo wspomina jako czas, w którym dominował smutek i osamotnienie, ale jak mówi, jest silnie uformowana negatywnymi bodźcami. Podobnie jak Tadeusz Kantor sięga po przedmioty niższej rangi (sznurek, kij, łańcuch itp.), które w nowym kontekście nabierają innego znaczenia.

Założycielka galerii Jak Zapomnieć. Tworzy obiekty, instalacje, wideo i performance.

Rocznik 1991, absolwentka krakowskiej ASP

Karolina Jabłońska lubi prowokować. Od zawsze. Jej charakterystyczne obrazy, gigantyczne, o neonowych kolorach, pokazują tę bardziej wstydliwą stronę naszej psychiki.

Artystka chętnie portretuje siebie. Czasem bezpardonowo, świdrującym wzrokiem przygląda się nam, widzom. Bez sentymentów i czułości. Jest głosem pokolenia i przede wszystkim rejestruje to, co dla niej najistotniejsze. Ostatnia wystawa „Przetwory. Prace z lat 2023–24” jest komentarzem do bezdusznych działań poprzedniej władzy, które ograniczyły prawa kobiet. Jej bohaterka jest ewidentnie przerażona, sfrustrowana, niepewna jutra. Obrazy Karoliny Jabłońskiej w założeniu o naiwnej, dziecięcej stylistyce malowane są silnymi emocjami. Artystka jest także wyczulona na los zwierząt, nadal umęczonych, zaniedbanych, zamęczanych.

Rocznik 1994, absolwentka warszawskiej ASP

Na jej obrazach spotykają się dzikie zwierzęce instynkty, mroczne pragnienia i cielesne popędy. Prace Agaty Słowak są odpowiedzią na opresyjne postawy patriarchalne, na krzywdzącą pozycję kobiet w świecie sztuki. Są sprzeciwem wobec tego, że nagość, seks, symbole LGBT, krytyka Kościoła i gender nadal wywołują zgorszenie. Jej sztuka to osobisty zapis emocji, przeżyć, lęków – to forma autoterapii. Stara się przełamywać utarte schematy postrzegania innych. Nawiązuje do prac przedstawiających ciała kobiece w renesansowych pozach, z doczepianymi członkami, co dowodzi, że problemy związane z płciowością znane są od dawna. Tworzy akty – najczęściej maluje siebie z perspektywy… kobiety. Pokazuje ciało takie, jakie jest, bez upiększeń. Unika dosłowności, jej prace owiane są pewną dozą tajemniczości.

Rocznik 1990, absolwentka ASP w Krakowie

Obecny w jej sztuce motyw zasłony i kurtyny jest wyraźnym odniesieniem do renesansowej koncepcji pojęcia obrazu Leona Albertiego jako okna na świat. Artystka nawiązuje też do starych fotografii portretowych, na których widać w tle udrapowany materiał. W jej sensualnej twórczości pojawia się też wątek feministyczny, inspiracją są historie niezwykłych kobiet.

Z czasem w jej pracach delikatne barwy zastąpiły mocne kolory – zieleń, czerwień, granat. W czasie pandemii pojawiła się seria „Spotlight”, zainspirowana tkaninami estradowymi, w której ważnym elementem jest światło. Emilia Kina nie uważa się za artystkę abstrakcyjną, jej prace są „wycinkiem rzeczywistości”, wykorzystuje różne konkretne wizerunki oraz różne media. Zajmuje się też fotografią oraz aranżacją wystaw.

Rocznik 1990, absolwentka katowickiej ASP

Martyna Czech konsekwentnie od lat porusza te same tematy. Trudne międzyludzkie relacje, nie tylko damsko-męskie. Każdy obraz to prawdziwa historia, w której dużo bólu i cierpienia. Najczęściej ich przesłanie jest brutalne i dosłowne. Spotęgowane ostrą, mocną kolorystyką. Przybierają one agresywną, ekspresyjną formę. Zdeformowane postacie mają niezwykłą siłę oddziaływania.

Artystka obnaża ciemne zakamarki naszej psychiki. Zawsze trafia w punkt. Na ogół uwiecznia tych, których zna, nie zawsze są to tylko przyjaciele.Martyna Czech jest także bardzo wyczulona na nieludzkie traktowanie zwierząt. Walczy o ich godność, przypomina, że stosunek do nich jest świadectwem naszego człowieczeństwa. Od lat prowadzi działalność charytatywną na rzecz bezdomnych królików.

Rocznik 1993, absolwentka katowickiej ASP

Miłość, bliskość dwojga ludzi – ujęcie tego dominującego od zawsze tematu malarskiego w twórczości Moniki Falkus jest wyjątkowo oryginalne. Intrygujące, niejednoznaczne. Nieraz bardzo subtelne, czasem dosłowne. Każdy obraz to oddzielna opowieść miłosna. Niekiedy bardzo osobista. Jej charakterystyczne prace łączy spójna kompozycja, wysmakowana kolorystyka, kolorystyka oddająca nastroje towarzyszące malowaniu.

Artystka podobnie jak malarki z jej pokolenia poprzez sztukę walczy o należne miejsce kobiet w świecie zdominowanym przez mężczyzn. Mówi też o pokonywaniu na pozór beznadziejnych sytuacji, poszukiwaniu własnej tożsamości i o nieokiełzanej kobiecej naturze. O problemach, dylematach nurtujących nas wszystkich. Tworzy też wideo, którym często towarzyszą teksty, także o uczuciach.

Rocznik 1995, absolwentka ASP w Krakowie

W figuratywnym świecie obok ludzkich postaci pojawiają się też różne stwory, które być może żyją gdzieś obok nas? Być może mają swój mikroświat, w którym jest miejsce na marzenia. Bez marzeń, także tych sennych, nasza egzystencja byłaby zdecydowanie uboższa. Jednym z najważniejszych jest marzenie o domu, które daje poczucie bezpieczeństwa. Trudno też przeżyć życie bez poczucia bliskości. Może dotyczyć różnych sfer, nie tylko relacji damsko-męskiej. Jej prace wciągają w intrygującą scenerię, nic nie jest oczywiste, nieraz wręcz przerażające. Podobnie jak nasza skomplikowana psychika, czasem nadwrażliwość przeradza się w melancholię, a nawet depresję. Obrazy oraz fragment jej pracy licencjackiej zostały wybrane na wątek przewodni ogólnopolskiej konferencji o depresji pt. ,,Trafna interwencja”. Tworzy także rzeźby ceramiczne.

Rocznik 1998, absolwent warszawskiej ASP

„Księga znaków” – zbiór różnych symboli miał swój początek już na studiach, które artysta ukończył w 2023 roku. Są punktem wyjścia do powstających na deskach i płótnach metafizycznych obrazów. Na ich odwrocie zapisuje tytuły utworów muzycznych, których słuchał podczas tworzenia. A słucha wszystkiego: i muzyki klasycznej, i sakralnej, i rapu… Niektóre są bezpośrednią inspiracją, jak np. średniowieczne kompozycje religijne. W swojej sztuce nawiązuje do surrealizmu, abstrakcjonizmu, drzeworytu japońskiego i kaligrafii.

To co najbardziej intryguje Huberta Dolinkiewicza, to sfera duchowa i znalezienie najodpowiedniejszej formy do oddania tej enigmatycznej strony naszej egzystencji. W jego pracach niekiedy w górnej części pojawia się pionowy znak – nić łącząca to, co ludzkie, z tym, co boskie. Tworzy też murale oraz książki artystyczne.

ocznik 1989, absolwent krakowskiej ASP

Kamil Kukla skupia się w swojej charakterystycznej twórczości na pokazaniu naszej przyszłości, która nie wygląda kolorowo. Artysta przyjaznymi pozornie barwami pisze czarny scenariusz, nad którym pracujemy bardzo nieodpowiedzialnie, ale skutecznie. Jest komentarzem do aktualnych światowych problemów – globalnego ocieplenia, które grozi totalną katastrofą klimatyczną, przerażających, pogłębiających się konfliktów nie tylko społecznych.

Surrealistyczna drapieżna biomorficzna sceneria pełna jest lęku i niepokoju. W jego sensualnej twórczości, czasem z mocnymi akcentami erotycznymi, nadal jest wiele niedomówień i abstrakcyjnych akcentów, ale także coraz więcej figuracji.

Zajmuje się malarstwem, grafiką̨ cyfrową̨ oraz muzyką̨ eksperymentalną.

Rocznik 1990, absolwent ASP w Krakowie

Przyroda to temat konsekwentnie od lat eksplorowany przez artystę – bacznego obserwatora natury. Za mało w naszym życiu uważności, skupienia na tym, co często determinuje nasz stosunek do świata. Warto choć na chwilę zatrzymać się i posłuchać szumu lasu, popatrzeć, jak wiatr malarsko układa kompozycję z traw. Zobaczyć, przyjrzeć się naturalnym dziełom – ich różnorodnym formom i wyrafinowanym kolorom.

Artysta podczas wędrówek po rodzinnym Tuchowie rejestruje aparatem fotograficznym to, co go zaintryguje. Czasem wchodzi w interakcje z przyrodą – wydeptuje ścieżki, gładzi mech, wspina się na drzewo, długością swojego ciała mierzy odległości pomiędzy drzewami. Niekiedy tworzy rzeźby z ziemi, stają się one sztucznym tworem z naturalnego budulca.

Kama Zboralska, ekspert rynku sztuki, niezależna kuratorka. Autorka Kompasu Młodej Sztuki oraz Kompasu Sztuki

Autorka m.in. cyklu książek „Sztuka inwestowania w Sztukę. Przewodnik po galeriach”, albumów: „Galeria (–1): Polski Komitet Olimpijski: wystawy sztuki współczesnej 2006–2016” (2016), „101 polskich artystów współczesnych. Wybitnych, uznanych, debiutujących” (2019) oraz „Kierunek – Sztuka” (2022). Wieloletnia kuratorka i inicjatorka powstania Galerii (–1) PKOl. Członkini Rady Programowej OmenaArt Foundation. Dyrektorka artystyczna Warszawskich Targów Sztuki (od 2012). Prowadzi wykłady m.in. na Wydziale Sztuki Mediów ASP w Warszawie. Członkini i stypendystka ZAiKS-u. Laureatka złotego i srebrnego medalu „Za zasługi dla polskiego ruchu olimpijskiego” przyznanych przez PKOl w dowód uznania za działalność w dziedzinie sport i sztuka, nagrody „Kolekcjonerstwo – nauka i upowszechnianie” im. Feliksa „Manggha” Jasieńskiego za rok 2021 w kategorii dziennikarz oraz nagrody Ambasador Promocji Sztuki przyznawanej przez Instytut Biznesu (2022).