Opłaty od zarzutów nie można odzyskać

Zobowiązuje do tego sąd art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3513735E1AB62C2A2F2AA6CE8C4544BE?id=179014]ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych[/link].

[b]Sąd Najwyższy w uchwale z 20 maja 2010 r. (sygn. IIII CZP 22/10) stwierdził, że przepis ten nie dotyczy uiszczonej przez pozwanego opłaty od zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.[/b]

SN wyjaśnił w uchwale wątpliwość prawną powstałą na tle sprawy wytoczonej Krzysztofowi i Marii S. przez firmę leasingową spółkę z o.o. Sąd na wniosek spółki zasądził od nich należność w postępowaniu nakazowym, wydając w grudniu 2006 r. nakaz zapłaty. Wskutek zarzutów małżonków S. sąd wyznaczył rozprawę, która toczyła się w zwykłym trybie. Zakończyła się 6 marca 2008 r. zawarciem ugody sądowej. Sąd w związku z tym uchylił nakaz zapłaty i umorzył postępowanie oraz nakazał zwrócić spółce z o.o. do kasy sądu połowę opłaty od pozwu, czyli 872 zł.

Po tym orzeczeniu pozwani złożyli wniosek o uzupełnienie tego postanowienia poprzez orzeczenie o zwrocie także im połowy opłaty sądowej od zarzutów od nakazu zapłaty (2615,50 zł).

Sąd długo się namyślał i postanowieniem z września 2009 r. odmówił uwzględnienia tego wniosku.

Wskutek zażalenia małżonków S. sprawa znalazła się w sądzie II instancji. Ten uznał, że w sprawie występuje wątpliwość prawna i zwrócił się o jej rozstrzygnięcie do SN.

Chodziło o interpretację wskazanego art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy o kosztach sądowych. W art. 79 przewidziano cały katalog sytuacji, w których strona otrzymać musi zwrot opłaty – całej albo jej części. Jednym z tych wypadków, przewidzianym w ust. 1 pkt 3 lit. c, jest zakończenie sprawy zawarciem ugody.

Zwrot opłaty jest wyjątkiem od zasady, że sąd nie podejmuje żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona opłata (art. 1262 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F4FCEEEF4494771874EC96CF2706ECCF?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link]).

Sąd II instancji w uzasadnieniu pytania prawnego stwierdził, że wykładnia art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c przemawia za uznaniem, iż zwrot nie obejmuje opłaty od sprzeciwu od nakazu zapłaty. Zapisano w nim, że sąd zwraca połowę opłaty "od pisma wszczynającego postępowanie w instancji, w której sprawa zakończyła się zawarciem ugody". Takim pismem jest w tym wypadku pozew.

Jednakże w uzasadnieniu pytania prawnego sąd opowiedział się za przyjęciem, że zwrot przewidziany w tym przepisie obejmuje też opłatę od zarzutów od nakazu zapłaty. Przemawia za tym zasada słuszności i sprawiedliwości, jak również wykładnia celowościowa (zwrot ma zachęcać do ugody) oraz systemowa (zarzuty wszczynają postępowanie, w którym możliwe jest zawarcie ugody).

Sąd podkreślił, że od pozwu w postępowaniu nakazowym powód wnosi tylko 1/4 opłaty sądowej stosunkowej (wnosi ona 5 proc. wartości przedmiotu sporu), pozwany zaś od zarzutów od nakazu zapłaty obowiązany jest uiścić trzy czwarte tej opłaty.