Marek Isański: Jakie są granice sądowych absurdów w podatkach

Na podstawie ogólnie dostępnej bazy orzeczeń sądów administracyjnych można pokazać tzw. polską specjalność czyli wyjątkowo długi okres odchodzenia od błędnej linii orzeczniczej. Zazwyczaj trwa to dużo dłużej niż 5 lat. Wielu podatników tracąc niesłusznie majątek traci również zdrowie. Znane są przypadki depresji kończących się samobójstwami. Dobrze by było, aby sędziowie o tym wiedzieli i mieli to na uwadze, gdy analizują akta rozpoznawanych spraw.

Ponad 2 lata temu - na tych łamach – postawiłem tezę, że ponad połowa wyroków w sprawach podatkowych jest niezgodna z prawem. Starałem się ją wykazać na podstawie powszechnie dostępnej bazy orzeczeń posługując się przykładami prostych spraw, dotyczących zwykłych podatników, których do sądu wpływa tysiące. Teza o połowie niezgodnych z prawem wyroków była tezą optymistyczną. Była wynikiem, niczym nie uzasadnionego założenia, że skomplikowane sprawy dużych podatników co do zasady rozstrzygane są poprawnie.

Nikt się nie zainteresował. Albo nikt nie przeczytał albo wygodniej dla tych którzy przeczytali było nie uwierzyć, bo to świadczy, nie tyle o sytuacji dramatycznej, co tragicznej. Lepiej więc uznać, że autorowi coś się pomyliło. Trudno było oczekiwać reakcji sędziów, bo te błędne wyroki wydawali wszyscy sędziowie z wszystkich sądów administracyjnych. (Kto bez winy niech pierwszy rzuci kamieniem).

Prawie 2 lata temu na tych łamach opisałem „wybryk" orzeczniczy jakim było wydanie przez ten sam sąd w zasadzie w tym samym składzie krańcowo sprzecznych wyroków w sprawie małżonków. Żona dostała korzystny wyrok, a taka sama sprawa męża była rozpoznawana po kilku miesiącach i wyrok był zupełnie inny. To mniej więcej tak jakby sąd orzekł rozwód do jednego małżonka a do drugiego nie.

Czytaj więcej:

Podatki

Marek Isański: Fiskusowi trzeba stale patrzeć na ręce

Standardem jest, że zwracając bezprawnie pobrany podatek, urzędnicy skarbówki sami z siebie nie oddają związanych z nim kosztów egzekucyjnych.

Pro

Reakcja sądu była niezwłoczna. W ramach autokontroli, przyznał się do błędu i uchylił niekorzystny wyrok. Błądzenie jest rzeczą ludzką. Fatalne jest trwanie w błędzie. Dlatego ogromna władza jaką nad losem/majątkiem obywateli mają sędziowie sądów administracyjnych wymaga od nich wielkiego zaangażowania i odwagi, również w umiejętności przyznania się do błędu.

Natomiast w tym roku ta sama sędzia WSA w Warszawie, jako sprawozdawca w 2 takich samych sprawach dotyczących opodatkowania podatkiem dochodowym odpłatnego zbycia mieszkania nabytego w spadku, a więc w sprawie, która nie może być skomplikowana, czyli w sprawie rutynowej i prostej, wydała całkowicie sprzeczne wyroki.

W pierwszym sygnatura III SA/Wa 31/21 sąd wyszedł ze słusznego założenia, że aby w ogóle można było nakładać podatek dochodowy to podatnik musi uzyskać dochód, rozumiany jako przysporzenie majątkowe. W uzasadnieniu pisze wprost, że „aby można było mówić o powstaniu przychodu w sytuacji wskazanej w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) u.p.d.o.f., należałoby wykazać, że zdarzenie polegające na odpłatnym zbyciu nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości spowodowało przyrost w majątku podatnika".

W drugim o sygnaturze III SA/Wa 1651/20 sąd w ogóle nie interesował się czy w wyniku odpłatnego zbycia mieszkania nabytego w spadku doszło do przysporzenia majątkowego u spadkobiercy. Sąd poprzestał na stwierdzeniu, że „Zgodnie z art. 30e ust. 1 i 2 u.p.d.o.f., od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku. Z kolei podstawą obliczenia podatku, o której mowa w ust. 1, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d.".

Czyli od takiej samej transakcji w pierwszym orzeczeniu podatnik nie uzyskał przychodu ze źródła wskazanego w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., a w drugim i trzecim wg tej samej sędzi przychód uzyskał. Sprawy te różnił nieistotny drobiazg. W pierwszym przypadku odpłatne zbycie polegało na zniesieniu współwłasności, a w drugim odpłatne zbycie polegało na sprzedaży. Nie ma to jednak absolutnie żadnego znaczenia od strony opodatkowania podatkiem dochodowym, gdyż wszystkie formy odpłatnego zbycia podlegają takim samym zasadom opodatkowania.

Ten „drobiazg" jest jednak wskazówką/poszlaką. Okazuje się bowiem, że jak wpisze się do wyszukiwarki w bazie orzeczeń sądów administracyjnych hasło: „zniesienie współwłasności nieruchomości w wyniku którego otrzymuje spłatę" to otrzymamy dorobek orzeczniczy w tym zakresie. Wyrok III SA/Wa 31/21 w uzasadnieniu dosłownie cytuje całe akapity z uzasadnień tych orzeczeń.