Zagraniczny wykonawca a rozliczanie VAT

W ostatnich latach dochodzi do zacieśniania kontaktów polskich i zagranicznych firm już nie tylko na poziomie dużych przedsiębiorstw – obecnie także średnie i małe firmy  decydują się na współpracę z usługodawcami z całego świata. Ponadto Polska dzięki skutecznemu usuwaniu barier biurokratycznych stanowi dla takich firm coraz bardziej popularny rynek sprzedaży ich towarów i usług. Dotyczy to nie tylko rynku usług niematerialnych czy też transakcji towarowych. W Polsce aktywni są także wykonawcy świadczący usługi budowlane i budowlano-montażowe, a także dostawcy skomplikowanych systemów, np. biogazowni, elektrowni oraz ich elementów składowych.

Coraz częściej więc polscy inwestorzy decydują się na powierzenie realizacji projektu generalnemu wykonawcy z innego kraju UE. W takim scenariuszu zagraniczny generalny wykonawca, mając doświadczenie we współpracy z innymi firmami ze swojego kraju, nierzadko postanawia, że to właśnie razem z nimi będzie realizował projekt w Polsce, w związku z czym powierza im prace podwykonawcze.

Dwa scenariusze

Takie rozłożenie zadań na placu budowy położonym w Polsce prowadzi do powstania skomplikowanych konstelacji, które mogą rodzić wiele pytań podatkowych, w szczególności z punktu widzenia rozliczeń VAT.

Przeanalizujmy zatem skutki opodatkowania VAT projektu budowlanego realizowanego w Polsce dla polskiego inwestora. W naszej hipotetycznej sytuacji inwestor powierza realizację projektu niemieckiemu generalnemu wykonawcy, który z kolei angażuje podwykonawców zarówno z Polski, jak i z innych krajów UE. Rozliczenia na gruncie VAT takiego projektu należy przeanalizować pod kątem dwóch różnych scenariuszy.

W pierwszym zagraniczny generalny wykonawca działać będzie w Polsce bez rejestracji dla celów VAT oraz bez posiadania tutaj stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Nie będąc zarejestrowanym dla celów VAT w Polsce, wykonawca projektu wystawiać będzie na polskiego inwestora faktury w kwocie netto. Jego usługi bowiem podlegać będą mechanizmowi odwróconego obciążenia (reverse-charge).

W scenariuszu drugim natomiast generalny wykonawca będzie nie tylko zarejestrowany jako czynny podatnik polskiego VAT, ale będzie także miał w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej – w tym wypadku rejestracja dla celów VAT wykluczać będzie możliwość dokonywania rozliczeń z zastosowaniem mechanizmu odwróconego obciążenia, a swoje faktury generalny wykonawca będzie musiał powiększyć o kwoty polskiego VAT.

Minusy...

W pierwszej przytoczonej sytuacji skutki w VAT będą mało korzystne nie tylko dla generalnego wykonawcy, ale również dla jego zagranicznych podwykonawców. Wystarczy się bliżej przyjrzeć następującym konsekwencjom:

- ?za wszelkie nabyte usługi podlegające opodatkowaniu w Polsce, a także za towary tutaj zakupione, generalny wykonawca będzie musiał uiścić kwotę powiększoną o zawarty w ich cenie VAT – w przypadku braku rejestracji dla celów VAT w Polsce tenże VAT naliczony generalny wykonawca będzie mógł odzyskać jedynie w ramach tzw. procedury zwrotu VAT dla podatników zagranicznych na podstawie przepisów rozporządzenia ministra finansów w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom. Należy pamiętać, że procedura taka co do zasady trwa kilka miesięcy, a w skrajnych przypadkach może się przeciągnąć nawet do ośmiu miesięcy od dnia złożenia wniosku o zwrot podatku;

- ?nawet jeśli generalny wykonawca zarejestruje się dla celów VAT w Polsce, to nie posiadając w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, nie będzie mógł przejąć obowiązku opodatkowania usług nabytych od swoich podwykonawców z UE na zasadzie odwróconego obciążenia. Będzie to skutkowało koniecznością rejestracji dla celów VAT w Polsce przez każdego z jego zagranicznych podwykonawców i wystawiania przez nich faktur z polskim VAT.

... i plusy

W przypadku jednak, gdy nasz generalny wykonawca z Niemiec nie tylko dokona rejestracji dla celów VAT w Polsce, ale także doprowadzi tutaj do utworzenia stałego miejsca prowadzenia działalności (fakt ten powinien być potwierdzony w drodze interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego), opodatkowanie VAT rozliczeń dokonywanych w ramach opisywanego projektu będzie znacznie ułatwione i bardziej opłacalne ekonomicznie, gdyż:

- ?naliczony VAT z faktur od dostawców i podwykonawców generalny wykonawca będzie mógł wykazywać w składanych miesięcznie deklaracjach i odzyskiwać go na bieżąco;