Program kulturalny polskiej prezydencji w Radzie UE 2025

Polska kultura przez sześć miesięcy 2025 roku będzie budować sieć współpracy kulturalnej i prowadzić dialog zarówno na arenie międzynarodowej, jak i w kraju

- Kultura jest dla nas wszystkich ważna. Jest także przestrzenią dialogu i do tego dialogu mamy teraz okazję zaprosić całą Europę. Jednym z priorytetów są młodzi artyści, z którymi wkraczamy w przyszłość. Są oni bardzo ważni, bo są tymi, którzy czują więcej, przewidują więcej, myślą więcej.

Kultura mówi o przyszłości, ale zawsze sięga po tradycję, po historię, operując teraźniejszością. Dziękuję artystom, dzięki którym polska kultura będzie widoczna i będziemy na nowo mogli mówić o sobie, kształtować naszą tożsamość, pokazując korzenie tradycji, ale też myśląc o wspólnej przyszłości. Nie chciałabym, żeby kultura była traktowana jako osobny segment. Kultura to nie są eventy, które mają wzbogacać i uprzyjemniać. Kultura to jest pewien system myślenia, który pozwoli nam się skomunikować miedzy nami, tu w Polsce, ale też w Europie. – mówiła Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, podczas prezentacji programu na konferencji prasowej w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie.

Program kulturalny zagranicą: muzyka, film, teatr, sztuka

Zagraniczny program kulturalny polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, realizowany przez Instytut Adama Mickiewicza, obejmie ponad 20 krajów Europy, w których odbędzie się blisko 100 różnorodnych wydarzeń artystycznych.

- Pod hasłem „Culture sparks unity” będzie promować współczesną polską scenę artystyczną. Koncerty, spektakle, wystawy, pokazy filmowe i spotkania literackie odbędą się w krajach UE, jak i państwach kandydujących: Serbii, Gruzji, Macedonii Północnej i Mołdawii. podkreślając idee solidarności i międzynarodowej współpracy – informowała Olga Brzezińska, wicedyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza.

Muzyka będzie mieć bardzo szeroką prezentację, od najwybitniejszych wykonawców muzyki klasycznej po polską scenę techno. W Brukseli w połowie lutego odbędzie się flagowy polski festiwal o międzynarodowej już renomie Unsound Festival, skupiający się na najnowszych zjawiskach w polskiej muzyce elektronicznej i eksperymentalnej. Na festiwalu „Peel Slowly and See” w Leiden w Holandii wystąpią trzy polskie zespoły i artystka sceny muzyki elektronicznej: Wacław Zimpel z Jamesem Holdenem, Zamilska, Trupa Trupa oraz Atol Atol Atol.

W brukselskim Flagey publiczność wysłucha premierowego wykonania koncertu „Unity” przygotowanego specjalnie z okazji prezydencji Polski w Radzie UE przez Aleksandra Dębicza, wybitnego pianistę i kompozytora. Na scenie wystąpi m.in. światowej sławy polski kontratenor Jakub Józef Orliński.

A w ramach projektu „Polska muzyka na Twojej playliście” przygotowano playlisty na Spotify poświęcone polskiej muzyce.

Program teatralny obejmuje na najważniejszych europejskich scenach ponad 30 spektakli polskich twórców, m.in. Krzysztofa Warlikowskiego, Łukasza Twarkowskiego, Gosi Wdowik, Marty Górnickiej, Agaty Siniarskiej. „Mapping” Krzysztofa Wodiczko będą mogli zobaczyć widzowie na festiwalu fotograficznym w Lille, a Agnieszka Polska zaprezentuje pierwszy w swoim dorobku spektakl w Printemps des Comédiens w Montpellier.

Program performatywno-taneczny, kuratorowany przez Joannę Leśnierowską i Martę Szymańską, zagości w ramach prezydencji w Niemczech i na Cyprze. Ważnym elementem projektu stworzonego we współpracy z Europejskim Centrum Sztuki HELLERAU w Dreźnie oraz Dance House Lemesos na Cyprze będzie też cykl warsztatów i laboratoriów, w który zostaną zaangażowane też lokalne społeczności. Na Festivalu Bazaar w Pradze pokazany zostanie performance „Rzeźbiary” Weroniki Pelczyńskiej i Magdy Fejdasz oraz spektakl Hany Umedy „Rapeflower”, łączący tradycję japońskiego tańca jiutamai z nowoczesnymi technikami choreograficznymi.

Program filmowy polskiej prezydencji nosić będzie tytuł „Solidarity on Screen" („Solidarność na ekranie"). Pokazy polskich filmów odbędą się w takich miastach, jak Belgrad, Bratysława, Bruksela, Wiedeń, Budapeszt, Dublin, Marsylia, Monachium, Paryż, Skopie, Wiedeń, Kluż-Napoka i będą na różne sposoby interpretować hasło „Solidarność".

W ramach projektu „Street Art solidarnościowy” czołowi artyści z Polski i Ukrainy stworzą wielkoformatowe murale i mozaiki, opowiadające o sile jedności i poprowadzą warsztaty dla młodzieży.

Pod koniec stycznia w Brukseli na Photo Brussels Festival zostanie otwarta wystawa indywidualna Ady Zielińskiej – jednej z najciekawszych polskich fotografek młodego pokolenia. W Budapeszcie pod hasłem „European Kinship. An Eastern European Perspective” w połowie lutego zaprezentowane zostaną prace polskich i węgierskich fotografek i fotografów, badające zjawisko wspólnotowości w Europie Środkowo-Wschodniej. W kwietniu w Mołdawii otwarta zostanie wystawa „Bujność. Sztuka kobiet XXI wieku”, prezentująca sztukę artystek młodego pokolenia z Polski.

W jednym z największych i najstarszych muzeów w Belgii nową pracę zaprezentuje Małgorzata Mirga-Tas. Na zaproszenie Królewskiego Muzeum Sztuki i Historii artystka stworzy wielkoformatową tapiserię inspirowaną kolekcją arrasów Muzeum.

Kluczowe spotkania: Warszawa i Łódź

W programie kulturalnym polskiej prezydencji są też konferencje, podejmujące ważne tematy, dotyczące systemowych zmian w UE . Pierwsza z nich odbędzie się w warszawskiej Zachęcie (9-10.04.2025). Jej uczestnicy będą rozmawiać o sytuacji młodych artystów – ich przyszłości i ścieżkach kariery zawodowej, miejscu na rynku pracy, możliwościach ich wsparcia.

Druga konferencja w Centrum Nauki i Techniki EC1 w Łodzi (24-25.04.2025) będzie dotyczyła sztucznej inteligencji w kontekście mediów, usług audiowizualnych, prawa autorskiego. Podejmie różnorodne problemy: m.in. walki z dezinformacją, egzekwowania praw własności intelektualnej, edukacji medialnej.

Polska Prezydencja to wyjątkowa okazja do zaprezentowania naszej kultury, pokazania, jak inspiruje i zbliża, odzwierciedlając ducha współczesnej Europy.

- Pracowaliśmy nad tym programem osiem miesięcy. Chcieliśmy, żeby prezydencja, hasła rezydencji i to, czym jest polska prezydencja trafiło do każdego miejsca w Polsce, ale i do każdego miejsca w Europie. Przygotowany przez nas program i założenia będą mieć swój wpływ na przyszłość pokoleń" – podkreśliła Marta Cienkowska, podsekretarz stanu w MKiDN.

Krajowy program kulturalny

Koordynatorem krajowego programu kulturalnego polskiej prezydencji jest Narodowe Centrum Kultury (NCK), działające w porozumieniu z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Robert Piaskowski, dyrektor NCK podkreśla, że muzyka jako uniwersalny środek wyrazu pełni w tej części programu przewodnią rolę. W kwietniu i maju w sześciu miastach (Szczecin, Olsztyn, Łódż, Zielona Góra, Katowice i Wrocław) odbędą się koncerty młodych twórców z muzykę klezmerską, klasyczną, altpopową, jazzową, jaki i kompozycjami z gier komputerowych. Wystąpią: Chopin University Big Band, Music Everywhere, Heroes Orchestra, Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus, Orkiestr Klezmerska Teatru Sejneńskiego oraz The Best of Polish Alt Pop (Santabarbara, Oxford Drama, Wczasy, Niemoc i Bluszcz).

A podczas muzycznego finału prezydencji – 20 czerwca obędzie się multikoncert równocześnie na plenerowych scenach w pięciu miastach.

Inne krajowe projekty artystyczne to festiwale, przeglądy, spektakle, wystawy z wielu dziedzin - filmu, teatru, literatury, sztuki, tańca, dizajnu, kultury ludowej i tradycyjnej oraz wydarzeń interdyscyplinarnych, które w okresie prezydencji będą odbywać się w piętnastu miastach Polski

W Europejskim Centrum Solidarności (ECS) w Gdańsku – na terenie dawnej Stoczni Gdańskiej 3-4 czerwca obędzie się XI Międzynarodowe Forum Europa z Widokiem na Przyszłość – Parlament Słowa.

W wydarzeniu tym, przygotowywanym wspólnie przez NCK i ECS, wezmą udział goście z kraju i zagranicy. Debatować będą na temat idei polskiej prezydencji: solidarności i bezpieczeństwa przyszłości kultury i demokracji, dialogu międzypokoleniowego i międzykulturowego, roli technologii i nowej ekonomii dla budowy demokratycznych społeczeństw. Wystąpi także Lech Wałęsa i odbędzie się spotkanie z Olgą Tokarczuk.

Na program grantowy Synergie, zainicjowany przez Narodowe Centrum Kultury, przyznano 5 mln zł