Polska gospodarka wciąż handlem stoi

Lista 2000 to najpełniejsze zestawienie firm polskiego biznesu (nie obejmuje sektora finansowego), które prezentuje szereg danych finansowych największych przedsiębiorstw za 2023 r. Rok ten najlepiej zakończyły firmy z sektora paliwowego, ze średnim wzrostem przychodów o ponad 34 proc., co – jak pamiętamy – było pochodną rekordowo wysokich cen surowców na świecie w związku z wydarzeniami geopolitycznymi. Kolejnym pod względem dynamiki sektorem jest energetyka ze wzrostem o 29 proc. W przypadku ochrony zdrowia i farmacji wzrost r./r. wyniósł 16 proc., co pokazuje, w jaką stronę Polacy przesuwają wydatki, a zmiana jest wywołana choćby pandemią. Przeżywająca obecnie problemy motoryzacja urosła średnio o 15 proc., a usługi o 13 proc.

Z kolei niższe niż rok wcześniej przychody zanotowało kilka sektorów, a największy, bo 39-proc. spadek, dotyczył branży chemicznej. Górnictwo i hutnictwo miały niższą sprzedaż o 9 proc., produkcja o 7 proc., a handel hurtowy skurczył się o 2 proc.

Wyzwania dla firm

Dane pokazują, jak wciąż trudna i skomplikowana jest sytuacja polskich przedsiębiorstw, które nadal odczuwają mocne spowolnienie, na przykład jeśli chodzi o popyt konsumencki. Widać to także po danych makro: według skorygowanego szacunku GUS produkt krajowy brutto (PKB) w 2023 r. wzrósł realnie o 0,1 proc. w porównaniu z 2022 r. Wynik uległ zmianie w stosunku do opublikowanego 18 kwietnia 2024 r. o -0,1 pkt proc.

Ten rok to wciąż obserwowana niepewność w wielu sektorach, więc kolejna edycja Listy 2000 również może pokazać bardzo zróżnicowaną sytuację w zależności od sektora.

Jeśli chodzi o liczbę reprezentowanych firm, to w obecnej edycji zdecydowanie przoduje sektor handlu – firm detalicznych jest na liście 127, ale hurtowych ponad 400. Oznacza to zdecydowaną dominację, choć jeśli chodzi o przychody, ich przewaga nie jest taka oczywista. Firmy z tych sektorów odpowiadają za ponad 26 proc. przychodów firm wygenerowanych przez firmy ujęte w zestawieniu.

Pod względem reprezentacji wyróżnia się też produkcja, takich firm jest 323, ale ich przychody to jedynie 9,7 proc. ogółu z zestawienia. Z kolei motoryzacja z 244 reprezentantami to 11,2 proc. ogółu przychodów. Za to paliwa, które mają jedynie 13 reprezentantów, generują aż 9,9 proc. sumy sprzedaży wszystkich firm ujętych w zestawieniu. Również energetyka, choć ma relatywnie na tle innych branż mniej liczną reprezentację – firm tego typu jest na Liście 2000 tylko i aż 60 – generuje 9,3 proc. sumy przychodów.

Eksport daje radę

Według danych Ministerstwa Finansów wartość polskiego eksportu ogółem w 2023 r. wyniosła 351 mld euro, czyli 1604 mld zł. Główna kategoria, czyli artykuły rolno-spożywcze, odpowiada za zagraniczną sprzedaż w wysokości 51,8 mld euro, czyli 236,4 mld zł, co oznaczało wzrost o 8,1 proc. w stosunku do 2022 roku. W 2023 r. odnotowano dodatni bilans w polskim handlu zagranicznym ogółem, który wyniósł 10,6 mld euro, czyli 48,6 mld zł.

W przypadku eksporterów reprezentowanych na Liście 2000 sytuacja wygląda nieco inaczej, choć suma przychodów ze sprzedaży zagranicznej zbliża się do 1 bln zł. Czołowym sektorem z przychodami rzędu 267,8 mld zł jest motoryzacja. W przypadku produkcji zagraniczna sprzedaż warta jest 231,4 mld zł i tylko te dwa sektory wygenerowały eksport na poziomie przekraczającym 200 mld zł. Wspomniana żywność odpowiada w przypadku firm ujętych w liście za 86,7 mld zł.

Handel detaliczny generuje z kolei ponad 33 mld zł przychodu z eksportu, co pokazuje skalę działalności na tym polu sieci handlowych. Wiele tych międzynarodowych, zamawiając w Polsce towary pod marką własną, później wysyła je na wiele rynków zagranicznych, a eksport generowany w ten sposób także liczony jest już w miliardach złotych.

Miejsca pracy w cenie

Firmy ujęte w naszym zestawieniu w sumie zatrudniają niemal 2,8 mln osób. Co pocieszające, z perspektywy pracowników to fakt, że mimo nie najlepszej koniunktury zdecydowana większość sektorów zanotowała także wzrost zatrudnienia. Spadek miał miejsce w przypadku firm chemicznych, które w 2023 r. zatrudniały 42,4 tys. osób, czyli 0,4 proc. mniej niż rok wcześniej. Z kolei o 0,4 proc. spadła liczba etatów w sektorze górnictwo i hutnictwo, które w sumie nadal odpowiadają za 135,1 tys.

Liderem w zakresie liczby zatrudnionych jest za to handel detaliczny. Sektor reprezentowany przez takie firmy jak Biedronka, Lidl, Kaufland czy Lewiatan tworzy 441,8 tys. etatów i jest to więcej o niemal 3 proc. niż rok wcześniej. Co więcej, firmy regularnie podkreślają, że mimo stałego wzrostu wynagrodzeń, jak i oferty świadczeń dodatkowych, mają stały problem ze znalezieniem nowych chętnych do pracy. Między innymi z tego powodu silnym trendem w sektorze jest automatyzacja obsługi dzięki aplikacjom, usługom typu scan&go oraz kasom samoobsługowym. Wysokie zatrudnienie wykazują też sektory takie jak produkcja z 376,7 tys. czy transport z 322,9 tys.