Karuzela z funduszami gna coraz szybciej

Gdy pojawia się problem finansowy, rząd tworzy nowy fundusz celowy lub dodaje zadań istniejącemu. W efekcie w ostatnich pięciu latach powołano aż dziesięć nowych funduszy.

Publikacja: 02.03.2023 03:00

Premier Mateusz Morawiecki

Premier Mateusz Morawiecki

Foto: Fotorzepa, Jakub Czermiński

Najbardziej znanym funduszem celowym jest Fundusz Solidarnościowy. Gdy powstał w 2018 roku, nazywał się Solidarnościowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Jego celem zaś było "wsparcie społeczne, zawodowe lub zdrowotne osób niepełnosprawnych". Powstał, choć od kilkudziesięciu lat istnieje inny: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (składki płacą na niego przedsiębiorcy). Rok po jego powołaniu okazało się, że potrzebne są pieniądze na dodatkowe świadczenie dla emerytów i rencistów – przemiano więc fundusz na Solidarnościowy i wpisano wsparcie dla seniorów jako nowe zadanie.

Ciekawy jest też czas, w którym powstał Fundusz Medyczny. Utworzono go z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy w 2020 r., gdy okazało się, że budżet wsparł 2 mld zł media publiczne, w tym TVP. Prezydent obiecał, że powstanie fundusz, dzięki któremu zwiększy się finansowanie nowoczesnych terapii, możliwa będzie refundacja drogich i rzadkich leków, szpitale dostaną pieniądze na modernizację. Fundusz istnieje, jednak otrzymał znacznie mniejsze wsparcie niż pierwotnie obiecano. Niedawno okazało się, że będzie finansował potrzebny program onkologiczny w kraju.

Dwa kolejne nowe Fundusze to: Rekompensat Pośrednich Kosztów Emisji oraz Wypłaty Różnicy Ceny. To o ich planach finansowych obradowała w środę sejmowa komisja finansów publicznych (odpowiedzialne resorty zmieniały ich plany finansowe).

Dariusz Wieczorek, poseł Lewicy uważa, że powstanie ostatniego było niepotrzebne. - Koncerny mają gigantyczne zyski, przekazują więc ich część na to by wypłacać osłony, a wszyscy odczuwają wysoką inflację – tłumaczy.

Czytaj więcej

Zagrożone 76 mln na promocję polskiej żywności

Ministerstwo Rozwoju i Technologii zaproponowało zwiększenie wydatków pierwszego funduszu o ponad 5 mld zł. Pierwotnie limit wydatków został określony na ponad 8,2 mld. Dodatkowe pieniądze mają być przekazane na rekompensaty dla firm z branż energochłonnych w ramach programu „Pomoc dla sektorów energochłonnych związana z nagłymi wzrostami cen gazu ziemnego i energii elektrycznej w 2022 r.”. Firmy otrzymają w ten sposób rekompensaty ze względu na wzrost cen energii i gazu ziemnego w 2022 r. Nabór wniosków z przedsiębiorstw skończył się 22 lutego – firmy poprosiły o rekompensaty w wysokości ok 3,8 mld zł.

Drugi wniosek, dotyczący zmian w planie finansowym Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny, złożył resort klimatu. Ministerstwo szacuje, że w tym roku wpływy z odpisu elektrycznego wyniosą 19,1 mld zł, a gazowego – 12 mld zł.

Czytaj więcej

Rząd otwiera sobie drogę do dużego wzrostu wydatków
Mamy wpływ na rzeczywistość

Rada Legislacyjna
"Rzeczpospolitej"

ŚLEDŹ NAS

Wytwórcy i firmy zajmujące się obrotem energią elektryczną oraz podmioty wydobywające gaz ziemny w Polsce, są obowiązane do odprowadzania tzw. odpisu elektrycznego i odpisu gazowego od nadzwyczajnych zysków, które są generowane przez te podmioty. Zmiana planu finansowego Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny zawiera wprowadzenie dochodów z tytułu od tych odpisów, które są odprowadzane na ten fundusz, jak również wypłaty tych środków na rekompensaty. - Wpływy z tytułu odpisu będą kształtowały się w ujęciu kasowym w 2023 roku w kwocie 19,1 mld zł z odpisu elektrycznego i 12 mld zł usług gazowego - powiedział Paweł Pikus, dyrektor departamentu elektroenergetyki i gazu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

- To jest takie przelewanie środków finansowych ze spółek skarbu państwa na fundusze celowe – dodał Dariusz Wieczorek. Jego zdaniem fundusze celowe są powoływane po to by mogła nim zarządzać kancelaria premiera lub poszczególni ministrowie.

Czytaj więcej

Opozycja: rząd chce mieć weksel in blanco na nieograniczony wzrost wydatków

Wśród funduszy istniejących od wielu lat są na przykład Fundusze: Wsparcia Policji, Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego, Wsparcia Straży Granicznej oraz Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej. Istnieje Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej i Zajęć Sportowych dla Uczniów. Czterema pierwszymi zarządza minister spraw wewnętrznych, dwoma ostatnimi – ministerstwo sportu.

Opinia dla „Rz”
Małgorzata Starczewska- -Krzysztoszek, ekonomistka, Uniwersytet Warszawski

Dokładna analiza pokazałaby, czy powstałe w ostatnich latach fundusze celowe są uzasadnione ze względu na zadania, które wykonują. Znacznie poważniejszym zagrożeniem dla przejrzystości finansów publicznych są fundusze pozabudżetowe. Te pierwsze znajdują się pod kontrolą parlamentu, drugie – nie. Najpoważniejszym przykładem jest Fundusz Przeciwdziałania Covid-19. Powstał w trudnym czasie, ale jego działalność w coraz mniejszym stopniu związana jest z pandemią. Stał się dla rządu sposobem na finansowanie różnych programów i projektów. Jego plan finansowy jest często zmieniany i to jednoosobowo. A realizowane dzięki niemu zadania są możliwe, ponieważ rząd zwiększa zadłużenie państwa.

– W finansach publicznych potrzebna jest przejrzystość i specjalizacja. Nie wiem, czy gdyby wszystkie fundusze były wpisane w ustawę budżetową i nie były wyszczególnione ich zadania, to byłoby bardziej przejrzyście. Wątpię – mówi szef sejmowej komisji finansów publicznych Andrzej Kosztowniak. Zwraca uwagę, że wiele krajów w podobny sposób zarządza finansami. Dla niego najważniejsze jest, że fundusze są pod kontrolą parlamentarną.

Sławomir Dudek, ekonomista z Instytutu Finansów Publicznych, jest przeciwnikiem rozdrabniania finansów na niewielkie fundusze. - Obecnie pozabudżetowy Fundusz Przeciwdziałania Covid – 19 to praktycznie kilka różnych funduszy inwestycyjnych. Gdyby stanowiły cześć ustawy budżetowej, to w ostatnich latach powstałoby nie dziesięć, a kilkanaście nowych funduszy celowych - mówi.

Czytaj więcej

Zaciemnienia finansów państwa ciąg dalszy
Finanse
Warren Buffett przejdzie na emeryturę. Ma go zastąpić Greg Abel
Finanse
Berkshire ze spadkiem zysków, rośnie za to góra gotówki
Finanse
Polacy niespecjalnie zadowoleni ze swojej sytuacji finansowej
Finanse
Norweski fundusz emerytalny z miliardową stratą
Finanse
TFI na zakupach, OFE wyprzedają polskie akcje
Materiał Promocyjny
Lenovo i Motorola dalej rosną na polskim rynku