"Odnajdę cię": Polski kryminał coraz ciekawszy

„Odnajdę cię” to rasowy kryminał, jednak nie całkiem prosty, typu „zabili go i uciekł” czy „w tym pokoju jest morderca”. To historia z drugim dnem.

Beata Dzianowicz jest autorką sztuk teatralnych i reżyserką dokumentalistką, w swoich filmach próbującą uchwycić bardzo różne oblicza współczesności. W „Inteligenckiej klasie umarłej” przyglądała się polskiemu społeczeństwu, pytając o sytuację i rolę inteligencji, o jej historię, etos, udział w polityce, odpowiedzialność za losy kraju. W „Marzeniach i śmierci” pokazywała narzucony przez ilustrowane magazyny i dyktatorów mody model piękna prowadzący miliony kobiet do anoreksji.

Ale przede wszystkim Beata Dzianowicz obserwowała tragedie współczesnego świata. Wracała do Afganistanu. W 2003 roku w „Lekcji nadziei” poprzez los dwóch poturbowanych przez wojnę nauczycielek portretowała kraj z trudem budzący się do życia. Cztery lata później zebrała mnóstwo międzynarodowych nagród za nakręcone w Afganistanie „Latawce”. To była opowieść o nastolatkach z Kabulu, którzy na miesięcznym kursie filmowym po raz pierwszy dostali do ręki kamerę. Ona zaś śledziła, jak zapisują swoją codzienność, zabliźnianie się ran, latawce, które znów mogą szybować po niebie, strach, że wolność ma kruche podstawy i może im zostać zabrana. Ale też podpatrywała, jak rodzi się w młodych ludziach pasja tworzenia, świadomość, jaką moc ma kino.

Afgańska przeszłość

Echa tych wypraw i spojrzenie dokumentalisty kryją się w fabularnym debiucie Beaty Dzianowicz. Bohaterka filmu, policjantka Justa, jest na skraju życiowego załamania. Jej mąż odchodzi, z nastoletnią córką nie ma dobrego kontaktu. To również cena za to, że zawsze najważniejszy był dla niej zawód. Teraz bierze udział w obławie na byłego żołnierza, który zabija kolejno członków własnego oddziału z Afganistanu. Stres pourazowy? Dawne porachunki? Choroba?

Morderca zostaje namierzony, ale błąd Justy sprawia, że przestępca ucieka. Kobieta, choć szef odsuwa ją od śledztwa, usiłuje pojmać przestępcę, który wymknął jej się z rąk. Wszystko się jednak zmienia, gdy mężczyzna porywa jej córkę. Wtedy zaczyna się gra, w której nie liczą się procedury, zasady, moralność. Nawet bezpieczeństwo innej osoby. Liczy się tylko odnalezienie i uwolnienie własnego dziecka.

Wrażliwy widz znajdzie tu pytania o najważniejsze wartości, etykę, prawo do narażania życia innego człowieka w walce o własne cele. O balansowanie na krawędzi, relacje z otoczeniem. W filmie czuje się rękę dokumentalistki wrażliwej na prawdę każdego szczegółu, nieszukającej sztucznych atrakcji, potrafiącej obserwować szorstką, niezbyt atrakcyjną rzeczywistość.

Autorem świetnych zdjęć jest Jacek Petrycki, który zresztą współpracował z Beatą Dzianowicz przy afgańskich „Latawcach”. A bardzo dobrze się w tę paradokumentalną konwencję wpisała odtwórczyni głównej roli, zbyt rzadko wykorzystywana przez kino Ewa Kaim.

Polska kinematografia nie miała szczęścia do kina gatunkowego – do komedii, a zwłaszcza do kryminału. Pojedyncze wyjątki, jak choćby „Wśród nocnej ciszy” Tadeusza Chmielewskiego z 1978 roku czy „Tylko umarły odpowie” Sylwestra Chęcińskiego z 1969, tylko potwierdzały tę regułę. Ostatnie lata przyniosły jednak zmianę.

Inne spojrzenie na zbrodnię

Nasi artyści, podobnie jak wcześniej Skandynawowie, zrozumieli, że dzisiaj dobry kryminał to nie tylko dwie godziny rozrywki. Widz musi dostać coś więcej: wizję świata, w którym dochodzi do zbrodni, diagnozę społeczną, prawdę psychologiczną. Najpierw tym tropem poszli pisarze, teraz zaczynają do nich dołączać filmowcy.