Przybywa pozwów o darmowy kredyt. Będzie ich jeszcze więcej?

Na koniec 2024 r. toczyło się ponad 12,1 tys. postępowań sądowych dotyczących tzw. sankcji kredytu darmowego – wynika z naszej analizy rocznych sprawozdań przedstawionych przez osiem banków notowanych na giełdzie. I choć może sama liczba pozwów nie wydaje się jakoś bardzo duża, to zaskakująco wysoka jest ich dynamika.

Foto: Paweł Krupecki

Co to jest sankcja kredytu darmowego

Sankcja kredytu darmowego jest mechanizmem zapisanym w ustawie o kredycie konsumenckim, umożliwiającym spłatę jedynie kwoty kapitału pożyczki, bez ponoszenia takich kosztów jak odsetki, opłaty czy prowizje w przypadku stwierdzenia błędów w umowie popełnionych przez bank-kredytodawcę. Uruchomienie SKD zwykle wymaga wejścia przez konsumenta na drogę sądową. Z naszej analizy wynika zaś, że rok 2024 mógł być przełomowy pod względem wzrostu zainteresowania Polaków tym mechanizmem.

Już wszystkie duże banki komercyjne w ogóle zaczęły raportować na ten temat, choć jeszcze kwartał temu tak nie było. Z największą liczbą pozwów musi się mierzyć największy bank w Polsce – PKO BP: to 4214 spraw na koniec minionego roku, o łącznej wartości sporu 100 mln zł. Relatywnie dużo roszczeń od klientów ma Alior Bank – 2746, o wartości 115 mln zł, a także Santander BP – 1727, oraz Bank Millennium – 1332.

W porównaniu z końcem 2023 r. liczba pozwów w sprawie SKD dla tych banków, które podają takie informacje, wzrosła dwu–trzykrotnie. A w porównaniu z końcem III kw. 2024 r. – o ok. 35 proc.

Czytaj więcej

Banki

Starcie banków z konsumentami. Kto wygra tę bitwę?

Już nawet NBP popiera postulaty branży co do koniecznej modyfikacji ustawy o kredycie konsumenckim.

Kto wygrywa sprawy w kwestii SKD

Liczba prawomocnych wyroków nie jest duża, ale banki podkreślają, że wygrywają zdecydowaną większość spraw. Przykładowo Millennium informuje, że dotychczas (na koniec 2024 r.) zakończone zostały prawomocnie 124 sprawy, w 106 sprawach bank wygrał spór, w 18 przegrał (czyli wygranych jest 85,5 proc. spraw). BNP Paribas wyliczył zaś, że korzystnych dla niego było 92 proc. ze 133 zapadłych wyroków.

Pytanie, co dalej, czy liczba pozwów będzie rosła w sposób lawinowy, jak tego oczekują kancelarie prawne reprezentujące interesy konsumentów? Stanowiąc koniec końców ryzyko systemowe dla sektora finansowego – bo łączna kwota aktywnych ok. 18 mln kredytów konsumenckich szacowana jest na ok. 190 mld zł? A może brak jednoznacznie korzystnej dla klientów linii orzeczniczej raczej zniechęci potencjalnych chętnych na wojowanie z bankiem?

Czytaj więcej

Banki

Rośnie ryzyko prawne. „Trzeba coś z tym zrobić” – postulują bankowcy

Liczba pozwów dotycząca kredytów złotowych, hipotecznych i gotówkowych może nie jest jeszcze zawrotnie duża, ale w tym roku podwoiła się. Na razie banki nie boją się powtórki z sagi frankowej, jednak pewności co do przyszłości mieć nie mogą.

Czy będzie lawina pozwów od konsumentów

Sami bankowcy raczej spodziewają się, że roszczeń konsumentów będzie przybywać. „W oparciu o informacje powszechnie dostępne można założyć, że nastąpi wzrost liczby pozwów dotyczących art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim” – oceniają przykładowo władze Millennium. I dodają, że to efekt działań kancelarii prawnych, które tworzą „nowy model biznesowy”, polegający na kwestionowaniu umów kredytów konsumenckich (po tym jak niemal wyczerpał się potencjał zaskarżania kredytów frankowych).

Wszyscy z uwagą monitorują tę kwestię. – Widać, że sektor poważnie traktuje sprawę sankcji kredytu darmowego. I spodziewam się, że liczba pozwów będzie przyrastać – komentuje Kamil Stolarski, analityk Santander BM. – W tym roku TSUE ma wydać jeszcze kilka wyroków dotyczących SKD, co może stanowić amunicję do wzmożonej akcji marketingowej niektórych kancelarii prawnych – wyjaśnia.

Czytaj więcej

Banki

„Zmanipulowana” narracja w sprawie sankcji kredytu darmowego. ZBP ostrzega

Uzyskanie darmowego kredytu konsumenckiego w sądzie wcale nie będzie automatyczne, a wyrok TSUE w tej kwestii nie jest przełomowy – twierdzi Związek Banków Polskich.

Jaka linia orzecznicza w polskich sądach 

Z drugiej strony, jak ocenia Stolarski, na dziś nie wydaje się, by sankcja kredytu darmowego miała stać się ryzykiem systemowym dla sektora. Dotychczas tylko jeden bank zaczął zawiązywać rezerwy na ryzyko prawne kredytów konsumenckich (Alior z 50 mln zł odpisów na koniec 2024 r.).

– Wartość roszczeń w tych pozwach jest relatywnie nie tak duża, więc może nie będą one skutkować dużymi kosztami dla banków – mówi analityk. Do tego trzeba dodać fakt, że sankcja kredytu darmowego stosunkowo szybko się przedawnia (można ją wykorzystać maksymalnie do roku po wykonaniu umowy kredytu), a banki od pewnego czasu przykładają szczególną uwagę do konstrukcji swojej oferty – tak, by unikać najczęstszych wskazywanych przez klientów błędów.

– Wydaje się, że pozwów dotyczących SKD może przybywać, choć to, z jaką dynamiką, zależeć będzie od ostatecznego ukształtowania się linii orzeczniczej – komentuje z kolei Michał Sobolewski, analityk DM BOŚ. Jego zdaniem na razie sytuacja jest płynna, kancelarie i ich klienci w pewnym sensie testują, jak daleko mogą sięgać ich roszczenia, banki bronią się w sądach, a ważne wyroki (np. ten TSUE z lutego br.) każda ze stron interpretuje korzystnie dla siebie.

Czytaj więcej

Banki

ZBP ostro krytykuje sądowy wyrok o nieważności kredytu z WIBOR

Niektóre tezy stawiane przez suwalski sąd, który jako pierwszy unieważnił kredyt złotowy, są kompromitujące i kuriozalne – wynika z wypowiedzi Tadeusza Białka, prezesa Związku Banków Polskich.

Próby podważania kredytów z WIBOR

A co z „darmowymi kredytami mieszkaniowymi”, czyli próbami podważenia złotowych kredytów hipotecznych opartych na stawce WIBOR? To sprawy dużo cięższej wagi niż SKD (nawet większej niż saga frankowa) i liczba pozwów też rośnie dosyć dynamicznie, ale nie jest duża. Przykładowo w PKO BP na koniec 2024 r. było ich 347, czyli ponad dwa razy więcej niż na koniec 2023 r., w ING BSK – 196 (też wzrost o ponad 100 proc. rok do roku).