Ukraiński system bankowy radzi sobie zaskakująco dobrze

Ale nie tylko. Pomogło także wyczyszczenie bankowości z niezdrowych nawyków, w tym niejasnych związków z władzą. Temat prywatyzacji i to na szeroką skalę ma wrócić po wojnie. Jest to jeden z warunków kredytowania Ukrainy przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

Na razie jednak nie słychać o bankowych skandalach, upadkach liczących się graczy, korupcji, masowym wykupowaniu walut. Banki przetrwały straty wywołane zniszczeniem majątku klientów, 30-procentowy spadek PKB i przerwy w dostawie energii niezbędnej do wykonywania normalnych czynności. Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju chwalą Ukraińców za politykę na tym rynku. MFW miał tylko ostatnio wątpliwości, czy właściwym posunięciem była nacjonalizacja Sense banku należącego do rosyjskich oligarchów. Funduszowi chodziło o utrzymanie dotychczasowego stanu i spokoju na rynku.

Jest dostęp do gotówki

Jak mówi Bloombergowi Sergij Naumow, prezes ukraińskiego Oszczadbanku, który przejął zarządzanie jeszcze przed wojną, jego celem miała być jak najszybsza prywatyzacja. To jeden z największych banków w tym kraju. Ma w tej chwili 1200 oddziałów i 2600 bankomatów. — Zarządzanie gospodarką przez państwo to nic dobrego. Ale w czasie wojny bardzo to nam pomogło — mówi.

Czytaj więcej

Banki

Trudny test odporności w UE. Nie zaliczyły go trzy banki

Trzy banki z Unii Europejskiej nie przeszły najnowszego testu dotyczącego wymogów obowiązkowego kapitału. Teoretycznie zabrakło im 546 mld euro — stwierdził Europejski Urząd Bankowy EBA.

Przed wojną ukraińskie banki państwowe kontrolowały mniej więcej połowę rynku i były postrzegane jako problem utrudniający rozwój gospodarki. Powszechnie uważano, że są źle zarządzane i na polecenie władz finansują podejrzane transakcje. Teraz, w czasie wojny, stały się głównym źródłem finansowania najtrudniejszych nawet przedsięwzięć, udzielają subsydiowanych kredytów i są wszędzie tam, skąd wycofały się banki prywatne, dla których ryzyko jest zbyt wysokie.

W sytuacji, kiedy Ukraińcy mają kłopoty z uzyskaniem kredytów, Oszczadbank zwiększył w tym roku swoją aktywność na rynku pożyczkowym o 11 proc. Co więcej najbardziej widoczny jest w finansowaniu małych i średnich firm. Tutaj jego akcja kredytowa urosła się o 81 proc, tyle, że od bardzo niskiej podstawy.

Sergij Naumow zapewnia, że nie ma problemu z dostępem do gotówki. — W systemie jest jej pod dostatkiem. Ale stopy procentowe są wysokie, więc kredyt jest drogi. A kredyty hipoteczne praktycznie znikły z rynku — mówi. Z drugiej strony trudno się dziwić Ukraińcom, że w czasie wojny przestali inwestować w nieruchomości.

Przy tym, co przy każdej okazji odkreślają i MFW i EBOR, ukraiński sektor finansowy jest w dobrej kondycji, a kiedy państwo wstrzymało wypłaty dywidend w bankach prywatnych, pojawiły się pieniądze na inwestycje. Część środków jest kierowana wprost do budżetu i uzupełnia wpływy z międzynarodowych środków pomocowych. To banki państwowe wypłacają żołd żołnierzom, a właściciele prywatnych kont uznali, że przynajmniej w czasie wojny ich pieniądze są tam bezpieczniejsze. Z tego powodu rosną depozyty, a banki nie mają motywacji, aby podnosić oprocentowanie w celu pozyskania nowych klientów. W taki sposób powstał potężny strumień taniego pieniądza, który płynie do rządu. Państwowe banki kupują państwowe obligacje w czasach, kiedy ze zrozumiałych powodów na światowych rynkach finansowych nie ma na nie popytu.

Tak dobrze, że aż za dobrze

Międzynarodowy Fundusz Walutowy ostrzega przed ryzykiem. „Chociaż system finansowy pozostaje stabilny i płynny dzięki szeroko zakrojonym środkom nadzwyczajnym, ciągła czujność jest niezbędna. Musimy wziąć pod uwagę, że prawdziwy stan systemu bankowego nadal nie jest transparentny, a ryzyko dalszych zawirowań pozostaje” — czytamy w opinii MFW z 29 czerwca 2023. To dlatego Ukraiński Bank Narodowy przeprowadza przegląd jakości portfela 20. największych banków w kraju, reprezentujących 90 proc. aktywów sektora .

Pomimo roli, jaką państwowi pożyczkodawcy odegrali w podtrzymywaniu gospodarki w czasie wojny, zarówno MFW, jak i bank centralny Ukrainy docelowo i oczywiście po zakończeniu wojny, zamierzają sprywatyzować prawie wszystkich państwowych pożyczkodawców. Państwowy pozostanie Ukreximbank JSC, który finansuje handel zagraniczny. Zdaniem MFW takie środki są konieczne, aby uniknąć zakłócenia konkurencji, a bank centralny już teraz zachęca banki państwowe do przygotowania się do tego procesu. Obecny program wspierania Ukrainy przez MFW o wartości 15,6 mld USD wymaga prywatyzacji banków. A wyniki tej akcji będą kluczem do odblokowania dalszej pomocy wartej wysokości 115 mld USD.

Jak na razie jednak, przynajmniej na krótką metę, udział państwa w systemie finansowym zwiększył się. 20 lipca bank centralny rozpoczął proces nacjonalizacji Sense Bank JSC, wcześniej Alfa-Bank Ukraina. Ta instytucja była wypłacalna. Tyle, że należała do objętych sankcjami rosyjskich biznesmenów, w tym miliarderów Michaiła Fridmana i Petra Avena. I Ukraińcy uznali, że trzeba to zmienić.