Priorytet: prawa człowieka. Wyzwanie dla całego świata

Materiał Partnera: Ambasada Republiki Kazachstanu

Apel ministra Tileuberdiego powstał przy okazji, obchodzonego 10 grudnia, Dnia Praw Człowieka. To tego dnia w 1948 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Powszechną Deklarację Praw Człowieka.

W tym czasie, a także w 1966 roku, kiedy podpisano międzynarodowe pakty praw człowieka, świat nie miał jeszcze pojęcia o prawie do nienaruszalności ludzkiego genomu czy o dostępie do internetu. W XXI w. – jak zauważa Mukhtar Tileuberdi – ochrona tych praw stała się równie ważna.

Co więcej, pandemia COVID-19 stawia kolejne wyzwania, gdy mowa o podstawowych prawach i wolnościach człowieka. Badania pokazują, że większość obywateli Kazachstanu martwi się o swoje prawa do mieszkania, wysokiej jakości opieki zdrowotnej, dobrego wykształcenia i godnej pracy.

Państwo, które słucha

Rząd Kazachstanu, nie umniejszając znaczenia praw i wolności politycznych obywateli, musi dbać również o ich prawa społeczne i gospodarcze. Przyjęta w 1995 toku Konstytucja Kazachstanu uznaje naturalny charakter praw człowieka: „Prawa i wolności człowieka przysługujące każdemu z tytułu urodzenia są uznawane za absolutne i niezbywalne". Prawo m.in. do życia, wolności i bezpieczeństwa, a także zabezpieczenia społecznego przysługuje -każdemu obywatelowi od urodzenia do końca życia, niezależnie od ustrojów politycznych, systemów społecznych czy przekonań religijnych.

Od czasu uzyskania niepodległości, Kazachstan poczynił znaczący postęp w sferze praw człowieka, a także wzmacniania instytucji demokratycznych. Udoskonalamy ustawodawstwo i praktykę w zakresie egzekwowania prawa, przekształcamy system sądowniczy i penitencjarny. Aktywna współpraca z międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi rozwija się na poziomie globalnym i regionalnym.

Tylko w ostatnim czasie Kazachstan przyjął ustawę „O pokojowych zgromadzeniach", zmienił ustawy „O partiach politycznych", „O wyborach", „O parlamencie i statusie jego deputowanych", a także zlikwidował karę więzienia za art. 130 (zniesławienie) w kodeksie karnym.

Chroniąc podstawowe prawo do życia i godności człowieka, Kazachstan podpisał też Drugi Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, którego celem jest zniesienie kary śmierci. Kolejnym priorytetem jest zapewnienie równych szans kobietom i młodym ludziom. Znacząco poprawiliśmy naszą pozycję w globalnym indeksie nierówności płci i wprowadziliśmy obowiązkowy 30-proc. udział kobiet i młodych na listach wyborczych.

Trwają prace nad wzmocnieniem konstruktywnego dialogu między instytucjami społeczeństwa obywatelskiego i strukturami władzy. Prezydent Kassym-Jomart Tokayev opowiada się za stałym dialogiem między władzą a społeczeństwem. Powstały fundamenty „państwa, które słucha". Wzmocnienie współpracy z niezależnymi ekspertami i organizacjami zarówno w kraju, jak i za granicą jest naszym głównym celem. Nowy impuls do rozwoju dialogu publicznego dała również Krajowa Rada Zaufania Publicznego, która zaangażowała się w realizację reform politycznych.

Nie zostawiaj nikogo za sobą

Współczesny Kazachstan jest państwem nastawionym prospołecznie, a celem jego polityki jest kształtowanie warunków zapewniających godne życie i swobodny rozwój obywateli.

Kazachstan wdraża podstawową zasadę Agendy ONZ 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju: „Nie pomijaj nikogo". Zasada ta leży u podstaw polityki państwa, której celem jest zapewnienie obywatelom prawa do pełnego uczestnictwa w życiu gospodarczym, politycznym i społecznym.

Realizacja zaleceń Krajowych Planów Działań na rzecz Praw Człowieka pozwoliła Kazachstanowi osiągnąć znaczący postęp w budowaniu państwa prawa, wzmocnieniu państwowych i publicznych mechanizmów ochrony praw człowieka oraz ukształtowaniu rozwiniętego społeczeństwa obywatelskiego. Instytucje Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka stały się istotnymi podmiotami w systemie ochrony praw oraz wolności człowieka i obywatela.

W dzisiejszych czasach postulat społeczeństwa, aby dalej podnosić poziom ochrony praw i wolności, wymaga od kazachskich instytucji większej skuteczności, poszukiwania nowych form pracy oraz zwiększania efektywności wykorzystania istniejących narzędzi. Wiele osiągnęliśmy, ale przed nami jeszcze dużo pracy. Dzień Praw Człowieka to okazja, by ocenić nasze postępy i zrozumieć, jak będziemy chronić prawa naszych obywateli w przyszłości. Konieczne jest podjęcie nowych skutecznych środków w celu dalszego udoskonalenia mechanizmów ochrony praw człowieka.

Siła wspólnego działania

Kazachstan, podobnie jak reszta świata, boryka się dziś z problemem bezpieczeństwa obywateli, w tym przede wszystkim dzieci, w internecie. Prezydent Kazachstanu zapowiada wzmocnienie środków ochrony m.in. poprzez przystąpienie do Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka.

Kwestia dalszej poprawy ustawodawstwa krajowego w zakresie zwalczania tortur pozostaje aktualna. Prezydent Tokajew polecił dostosować go do postanowień Międzynarodowej konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur. Kolejnym ważnym wyzwaniem jest zwalczanie handlu ludźmi. Organy ścigania będą musiały ulepszyć procedury prowadzenia dochodzeń w sprawie tego rodzaju przestępstw. Osoby naruszające prawo powinny być surowo karane, przy czym sfera sądownicza powinna zostać zmodernizowana na wzór rozwiniętych krajów OECD. Potrzebujemy modelu, który zapewni ochronę praw obywateli i spełni wysokie standardy międzynarodowe.

Wszystkie te priorytety zostały sformułowane w niedawnym orędziu prezydenta Tokajewa o stanie narodu. Głównym celem rządu jest wzmocnienie ochrony socjalnej obywateli, poprawa warunków życia dzieci, seniorów, kobiet, młodzieży, zachowanie poszanowania praw grup etnicznych i religijnych, osób niepełnosprawnych, a także zapewnienie funkcjonowania pozasądowych mechanizmów ochrony praw człowieka. Aktywna współpraca Kazachstanu z partnerami międzynarodowymi niewątpliwie przyczynia się do kształtowania kultury ochrony praw człowieka w Kazachstanie, rozwoju narodowych instytucji demokratycznych oraz umacniania praworządności.

Jesteśmy przekonani, że ONZ powinna odgrywać wiodącą rolę w promowaniu i ochronie praw człowieka oraz podstawowych wolności na arenie międzynarodowej. Ważne jest, by w działaniach uwzględnić specyfikę i tradycję różnych społeczeństw, ich wartości kulturowe, religijne i historyczne. Temat ten podejmują takie organizacje, jak OBWE czy Organizacja Współpracy Islamskiej.