Trybunał: zamrożenie wynagrodzeń sędziów niezgodne z konstytucją

Zamrożenie pensji sędziowskich w 2023 r. jest niezgodne z konstytucją - uznał w środę Trybunał Konstytucyjny. Wyrok będzie kosztowny dla finansów państwa.

Publikacja: 08.11.2023 13:55

Rozprawa w TK ws. wynagrodzeń sędziów

Rozprawa w TK ws. wynagrodzeń sędziów

Foto: TK/rp.pl

TK rozpatrzył wnioski prezesów najważniejszych sądów oraz Krajowej Rady Sądownictwa - Małgorzata Manowska, pierwsza prezes Sądu Najwyższego, Jacek Chlebny, prezes NSA, i Krajowa Rada Sądownictwa, kwestionujące mechanizm sposobu ustalenia podstawy wynagrodzenia zasadniczego sędziego na rok 2023. 

Ustawą okołobudżetową nie można obniżać uposażeń sędziów – taki wniosek płynie ze środowego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Prokuratorów dotyczą te same zasady, ale wniosek do TK ich nie obejmował.

Wśród zarzutów najczęściej pojawiał się ten, że nowe przepisy opierają model kształtowania wynagrodzeń sędziowskich na uznaniowym co roku określeniu podstawy tego wynagrodzenia. To oznacza całkowite uzależnienie władzy sądowniczej od pozostałych władz – a tak być nie powinno.

Orzeczenie zapadło jednomyślnie.

Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie to: sędzia TK Bartłomiej Sochański - przewodniczący, sędzia TK Rafał Wojciechowski - sprawozdawca, sędzia TK Stanisław Piotrowicz, sędzia TK Piotr Pszczółkowski, sędzia TK Michał Warciński. 

Wśród zarzutów najczęściej pojawiał się ten, że nowe przepisy opierają model kształtowania wynagrodzeń sędziowskich na uznaniowym co roku określeniu podstawy tego wynagrodzenia. To oznacza całkowite uzależnienie władzy sądowniczej od pozostałych władz – a tak być nie powinno.

W czym tkwi problem? Zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami wynagradzania sędziów, zapisanymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, podstawą ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku jest przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski przez prezesa GUS. Wynagrodzenie sędziego jest więc obliczane jako iloczyn tej podstawy i mnożnika.

Trzy lata temu zdecydowano się na inny model. Ustalono, że w 2023 r. podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego stanowi kwota 5444,42 zł. A to dużo mniej, niż powinno wynikać z usp. W dodatku stosowanie (niższych) kwot z ustawy okołobudżetowej nie zostało w żaden sposób uzasadnione.

Środowy wyrok TK oznacza, że rząd będzie musiał wygospodarować pół miliarda zł, by wyrównać sędziowskie pensje.

Do samego końca trwała walka o rozpoznanie w TK spraw prokuratorów wraz z sędziowskimi. Jacek Skała, szef Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP, 5 września złożył wniosek do TK w ich imieniu i osobiście podpisał.

Nie pomogło. Julia Przyłębska wydała w środę zarządzenie, że nie widzi powodu do łączenia tych spraw.

– W tej sytuacji powinna zostać niezwłocznie uruchomiona rezerwa budżetowa na wyrównanie płac – uważa prokurator Skała. I dodaje, że otwarta pozostaje sprawa roszczeń za 2021 i 2022 r.

– Rząd powinien wypracować rozwiązania systemowe. Inaczej pozostanie jedynie droga sądowa, przy czym po orzeczeniu TK sądy może czekać zalew pozwów. Droga sądowa niesie dodatkowe koszty, m.in. związane z odsetkami czy zastępstwami procesowymi – dodaje prokurator Skała.

Rozstrzygnięcie Trybunału będzie miało daleko idące skutki dla ok. 20 tys. sędziów, prokuratorów i referendarzy. Po stronie władzy wykonawczej powstanie obowiązek wyrównania wynagrodzeń za 2023 r. Według minister finansów Magdaleny Rzeczkowskiej to kwota 750 mln zł, z czego 512 mln zł przypada na sędziów. Drugą konsekwencją będzie konieczność korekt w budżecie na 2024 r. Po trzecie, wyrok wpłynie na roszczenia płacowe za lata 2021–2022 w zakresie, w jakim w sądach toczy się już ponad 1000 spraw.  

sygn. akt K 1/23

Czytaj więcej

Zamrożone pensje prawników na wokandzie TK. Jest termin rozprawy

TK rozpatrzył wnioski prezesów najważniejszych sądów oraz Krajowej Rady Sądownictwa - Małgorzata Manowska, pierwsza prezes Sądu Najwyższego, Jacek Chlebny, prezes NSA, i Krajowa Rada Sądownictwa, kwestionujące mechanizm sposobu ustalenia podstawy wynagrodzenia zasadniczego sędziego na rok 2023. 

Ustawą okołobudżetową nie można obniżać uposażeń sędziów – taki wniosek płynie ze środowego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Prokuratorów dotyczą te same zasady, ale wniosek do TK ich nie obejmował.

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Prezydium KRS zwraca się do obywateli ws. sędziów sądów dyscyplinarnych
Materiał Promocyjny
Dodatkowe korzyści dla nowych klientów banku poza ofertą promocyjną?
Sądy i trybunały
Manowska przegrała w sądzie. Prezes SN nie dostanie prawie 400 tys. zł
Zawody prawnicze
Od 4 lipca duże zmiany w pracy prokuratorów. Wykażą się w trakcie procesu
Sądy i trybunały
KRS złoży donos do prokuratury na ministra Bodnara i członków Iustitii
Materiał Promocyjny
Lidl Polska: dbamy o to, aby traktować wszystkich klientów równo
Prawo dla Ciebie
Sąd Najwyższy wrócił do sprawy mandatu Mariusza Kamińskiego. Jest decyzja