Polska odpowie za pushbacki na granicy. Były "bezprawne i niehumanitarne"

Nasz kraj prawdopodobnie wypłaci zadośćuczynienie Afgańczykom – mówi ich pełnomocniczka Małgorzata Jaźwińska.

Publikacja: 09.03.2023 03:00

Migranci na granicy polsko-białoruskiej, listopad 2021 r.

Foto: PAP/AA/ABACA

Czy Polska zapłaci za pushbacki?

Mam nadzieję. Decyzja jest jednak w rękach sądu – albo polskiego, albo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Patrząc na dotychczasowe orzecznictwo Trybunału, Polska najprawdopodobniej odpowie finansowo. Przed Sądem Okręgowym w Białymstoku trwa obecnie pierwszy proces o zadośćuczynienie za nielegalne, niezasadne i nieprawidłowe zatrzymanie trzech Afgańczyków, którzy w sierpniu 2021 r. zostali wywiezieni przez Straż Graniczną za drut graniczny, w ścisłym rezerwacie Puszczy Białowieskiej. Mężczyźni po przejęciu władzy przez talibów byli zmuszeni do ucieczki ze swojego kraju.

Dlaczego musieli uciekać?

Nie mogę zdradzać szczegółów. To osoby, które same, albo członkowie ich rodzin, były zaangażowane w działalność organizacji pozarządowych, pracowały w policji lub sądownictwie. Po przejęciu władzy przez talibów znajdowały się w grupie osób objętych prześladowaniami. Ich życie i zdrowie było zagrożone.

Dlaczego przyjechali sami mężczyźni? A gdzie ich żony, siostry czy matki?

Podróż była skrajnie ciężka i niebezpieczna. Nie dziwię się, że kobiety z nimi nie uciekały. Pamiętajmy, że na polsko-białoruskiej granicy mamy już 37 potwierdzonych zgonów.

Ten przypadek pushbacku mamy bardzo dobrze udokumentowany. Mężczyźni zostali odnalezieni przez dziennikarzy. Została wezwana Straż Graniczna, by mogli ubiegać się w Polsce o ochronę międzynarodową. Mamy nagranie, na którym w obecności Straży Granicznej i przy świadkach proszą o udzielenie statusu uchodźcy. Mimo to zostali przewiezieni do placówki Straży Granicznej, a następnie, w środku nocy, wywiezieni do rezerwatu Puszczy. Spotkali tam dzikie zwierzęta. Bali się o swoje życie i nie wiedzieli, gdzie iść. Ostatecznie znów wrócili do Polski. Wówczas funkcjonariusze w obecności mediów, aktywistów i prawników przyjęli wniosek o ochronę międzynarodową.

Czytaj więcej

Granica polsko-białoruska, listopad 2021

Cudzoziemcy

Sąd potwierdza: wypychanie do granicy sprzeczne z prawem

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uwzględnił w czwartek skargi Rzecznika Praw Obywatelskich oraz pełnomocnika siedmioosobowej rodziny z Iraku na zawrócenie do linii granicy państwowej, tzw. pushback.

Działania Straży Granicznej zostały uznane za nielegalne.

Tak. Prawie rok temu Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim (VII Zamiejscowy Wydział Karny w Hajnówce) orzekł, że funkcjonariusze pełniący służbę na pograniczu polsko-białoruskim wykonują rozkazy niezgodne z konwencją genewską, Konstytucją RP oraz wydane z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego. Wyrok otworzył Afgańczykom drogę do ubiegania się o zadośćuczynienie. Sąd orzekł, że przed pushbackiem doszło do nielegalnego zatrzymania, a dopiero potem do niehumanitarnego wypchnięcia. Zatrzymanie, kwestionowane przez Straż Graniczną, odbyło się w warunkach urągających procedurom.

Jeśli nie było wówczas zatrzymania, to do czego doszło według Straży Granicznej?

Straż Graniczna utrzymywała, że doszło do ujawnienia cudzoziemców. Umożliwiono im ogrzanie i odpoczynek w pomieszczeniach Straży Granicznej. Ale tych pomieszczeń cudzoziemcy nie mogli opuścić. Byli zamknięci i pilnowani.

Chcieli się tam ogrzewać?

Nie, poza tym zostali obudzeni o 1.00 w nocy i wywiezieni w nieznanym kierunku. Wyjaśnienia Straży Granicznej nie znalazły uzasadnienia ani w prawie, ani w okolicznościach faktycznych sprawy. Nie było podstaw prawnych do zatrzymania cudzoziemców. Nie został sporządzony żaden protokół, nie został wezwany do nich tłumacz. Kluczowe jest jednak to, że sąd zauważył, że sposób działania Straży Granicznej oprócz tego, że bezprawny, był niehumanitarny. Niehumanitarne jest wywożenie w środku lasu bez latarek, bez ekwipunku, bez jedzenia i picia trójki mężczyzn, nieznających topografii terenu. Puszcza Białowieska, szczególnie obszar rezerwatu, jest niebezpieczna nawet w dzień. Wyrok jest już prawomocny.

Czy dużo podobnych wyroków zapadło?

Nie. Obecnie prawnicy zastanawiają się, jak doprowadzić więcej spraw dotyczących pushbacków do sądów. W omawianej przez nas sprawie za nielegalne zostało uznane zatrzymanie. Głównym problemem jest to, że zobowiązanie do opuszczenia naszego kraju zostanie wykonane, zanim sąd zdąży wydać orzeczenia. Nie ma jak przeciwdziałać wypchnięciu przez granicę. Przecież nieznający języka polskiego cudzoziemiec, który błąka się po puszczy, nie odwoła się i nie wyśle skargi w języku polskim do sądu. Skargi siłą rzeczy są więc pojedyncze. W prawie każdej sprawie sądy administracyjne orzekały o bezprawności działania, ale nie wpływa to na praktykę Straży Granicznej.

Małgorzata Jaźwińska jest adwokatką i członkinią zarządu Stowarzyszenia Interwencji Prawnej. Reprezentuje Afgańczyków przed sądem

Społeczeństwo Organizacje Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz) Cudzoziemcy Uchodźcy granica polsko-białoruska

Nieruchomości

Sąd Najwyższy wydał ważny wyrok dla tysięcy właścicieli gruntów ze słupami

Samo wejście na cudzy grunt, a nawet budowa instalacji przesyłowej, nie oznacza oczywistego korzystania, uruchamiającego bieg zasiedzenia służebności.

Materiał Promocyjny

Nowe pełne energii BMW serii 1. Stworzone z myślą o Tobie. Zapytaj o ofertę

Czy podział odziedziczonego przez rodzinę mieszkania trzeba opodatkować?

Podatki

Podział mieszkania ze spadku. Czy można uniknąć podatku?

Czy podział odziedziczonego przez rodzinę mieszkania trzeba opodatkować? Niekoniecznie. Dział spadku nie podlega pod ustawę o podatku od spadków i darowizn. Można też uniknąć PIT, bo w przepisach jest zwolnienie dla najbliższych.

Prawo karne

„Matka Boska Kermitowska” obraża uczucia religijne? Jest wyrok sądu

Sąd Rejonowy w Toruniu uniewinnił mężczyznę, który na aukcji na rzecz WOŚP wystawił obraz „Matka Boska Kermitowska”. SR podkreślił, że w podobnych sprawach trzeba brać pod uwagę emocje „przeciętnego”, a nie ortodoksyjnego wierzącego.

Prawo w Polsce

Ile zapłacimy za abonament RTV w 2025? Oto stawki od 1 stycznia i lista zwolnionych z opłaty

Użytkownicy odbiorników radiofonicznych lub telewizyjnych zobowiązani są do wnoszenia opłat abonamentowych. Ich stawki określane są przez rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Ile wyniesie abonament RTV w 2025 roku?

Materiał Promocyjny

Najlepszy program księgowy dla biura rachunkowego

Dobry program księgowy to podstawa funkcjonowania biura rachunkowego. Jego podstawowym zadaniem jej ułatwienie i przyspieszenie pracy księgowych. Dzięki temu, że program wykonuje podstawowe, powtarzalne zadania, profesjonaliści mogą się skupić na bardziej skomplikowanych zadaniach, lub zaoferować swoje usługi większej liczbie klientów.

Z ulgi podatkowej dla pracująych seniorów mogą skorzystać osobuy, które po osiągnięciu wieku emeryta

Podatki

Ulga podatkowa dla pracujących seniorów. Czym jest i kto może z niej skorzystać?

Ulga dla pracujących seniorów to stosunkowo nowa ulga podatkowa skierowana do osób, które po osiągnięciu wieku emerytalnego nadal pracują. Dzięki niej część seniorów może nie płacić podatku dochodowego od osób fizycznych. W jaki sposób można z tego zwolnienia skorzystać? Kto jest do niego uprawniony? Jaki przychód jest nim objęty?

Materiał Promocyjny

„Nowy finansowy ja” w nowym roku

Nadejście nowego roku to często czas postanowień. Mogą one dotyczyć różnych obszarów naszego życia, choć z ich realizacją… bywa różnie. Warto więc skupić się na takich, które są dość proste w wykonaniu i jednocześnie przyniosą nam wymierne korzyści, wygodę i spokój. Pomoże w tym aplikacja PeoPay Banku Pekao S.A. z którą można ćwiczyć dobre nawyki finansowe, uporządkować swój budżet i oszczędzić.

Prawo drogowe

Kierowcy: zmiany w 2024 r. i co ich czeka w 2025 r.

Surowe kary za niezarejestrowanie auta czy nieopłacenie OC, wyższe stawki za odholowanie, a także groźba konfiskaty pojazdu za prowadzenia po alkoholu – z tym mierzyli się kierowcy w 2024 r. Rok 2025 też przyniesie ważne zmiany. [PODSUMOWANIE]

Banki

Banki pozywają FED za testy. „Nieprzejrzyste” i naruszają prawo

Największe banki pozywają Rezerwę Federalną za coroczne testy wytrzymałościowe (stress tests). Twierdzą, że obecne ramy testów są „nieprzejrzyste” i naruszają prawo.

Społeczeństwo

Zawrotna kariera młodzieżowych słów roku

Słowa używane przez młodzież a nie zrozumiałe przez starszych to ich forma buntu. W ten sposób śmieją się z nas – mówi Bartek Chaciński, juror w plebiscycie „Młodzieżowe Słowo Roku”, zastępca redaktora naczelnego tygodnika „Polityka”.

Praca, Emerytury i renty

Zmiany w programie "Aktywny rodzic" i pośredniakach. Rząd przyjął projekt ustawy

Rząd przy okazji reformy publicznych służb zatrudnienia postanowił naprawić inne przepisy. Na zmianie skorzystają obecni i przyszli beneficjenci programu „Aktywny rodzic”.

Polityka

Bodnar: Orbán mógł popełnić błąd w sprawie Romanowskiego i Węgry poniosą konsekwencje

Jeśli chodzi o Fundusz Sprawiedliwości, będą przedstawione nowe zarzuty, będzie kontynuowane śledztwo dotyczące 23 osób podejrzanych, ale także w stosunku do innych osób – zapowiada dr hab. Adam Bodnar, minister sprawiedliwości i prokurator generalny.

Społeczeństwo

Święty Mikołaj jest już w drodze. Gdzie można śledzić jego trasę?

Elfy dopracowały zabawki, obsługa naziemna przygotowała sanie, a czerwony nos lampy antykolizyjnej Rudolfa został wypolerowany. NORAD – Dowództwo Obrony Powietrznej i Kosmicznej Ameryki Północnej, które co roku śledzi trasę przelotu sań Świętego Mikołaja – poinformował, że prezenty są już w drodze. Gdzie śledzić trasę świętego Mikołaja?

Komentarze

Tomasz Krzyżak: Dlaczego Piotr Zgorzelski bez żenady nazywa migrantów bydłem?

Ci sami politycy, którzy kilka lat temu krytykowali PiS za ich podejście do kwestii uchodźców, dziś weszli w ich buty. Mówiąc o potrzebie zapewnienia bezpieczeństwa Polakom, w istocie podsycają strach przed obcym. Najlepszym tego przykładem jest wypowiedź Piotra Zgorzelskiego z PSL.

OZE

Ponad 5 mld zł będzie kosztował tegoroczny system wsparcia OZE. Są wyniki aukcji

W tegorocznych aukcjach OZE, będących formą wsparcia OZE, do sprzedaży przeznaczono 44,6 TWh zielonej energii o łącznej wartości nieco ponad 17 mld zł. Jednak w wyniku ich rozstrzygnięcia łącznie zakontraktowano ponad 16 TWh (36 proc.) energii elektrycznej o wartości ok. 5,1 mld zł (30 proc.). Dominuje fotowoltaika.