W ubiegłym roku ponad 3,8 miliona Polek miało 45–59 lat, czyli było w okresie menopauzalnym, gdy definitywnie kończy się cykl menstruacyjny. W 2024 r. ta grupa kobiet powiększy się do prawie 3,9 mln, a w 2030 r. wzrośnie do niemal 4,4 mln – wynika z prognozy demograficznej GUS. Duża część tych kobiet to osoby aktywne zawodowo, dla których uciążliwe objawy menopauzy mogą być dodatkowym utrudnieniem w pracy.

Dlatego tak ważna jest świadomość zarówno samych kobiet, jak i pracodawców, którzy często nie mają pojęcia, z jakimi wyzwaniami boryka się część pracownic. Tym bardziej że one same zazwyczaj nie chcą przyznawać się do objawów menopauzy, która często budzi negatywne skojarzenia.

Pokazał to opublikowany jesienią zeszłego roku przez Kulczyk Foundation raport z badania, które objęło reprezentatywną, ogólnopolską próbę kobiet w wieku menopauzalnym i okołomenopauzalnym oraz mężczyzn. Raport „Menopauza bez tabu” to jedna z inicjatyw fundacji założonej przez Dominikę Kulczyk, która stara się zdjąć z menopauzy odium wynikające głównie z braku wiedzy.

Koszt deficytu wiedzy

– Nasz raport pokazał skalę niewiedzy w polskim społeczeństwie, gdzie menopauza nadal jest tematem tabu – zwraca uwagę Anna Samsel, menedżerka w Kulczyk Foundation, przypominając, że aż 71 proc. kobiet przed menopauzą ma trudność z określeniem swego stanu wiedzy na ten temat lub określa go jako zły.

W rezultacie wiele kobiet po czterdziestce nie łączy pojawiających się wtedy objawów (np. zaburzeń snu czy obniżenia nastroju) z menopauzą, co utrudnia im przejście tego okresu. Brak wiedzy nasila też lęk przed menopauzą i zwiększa obawy o jej negatywny wpływ na życie kobiety, w tym na samopoczucie, wygląd, zdrowie, relacje z partnerem, a także pracę.

Obawy te nie są bezpodstawne; Anna Samsel przypomina, że aż osiem na dziesięć kobiet odczuwa dokuczliwe objawy menopauzy, przy czym 30 proc. kobiet utrudniają one codzienne funkcjonowanie. Wśród tych objawów są m.in. uderzenia gorąca, zaburzenia snu, przewlekłe zmęczenie, wahania nastroju, kłopoty z koncentracją (mgła mózgowa), które mogą mocno utrudnić efektywną pracę. Kluczowa jest tu wiedza pracodawców, której źródłem może być konkurs na prokobiecą firmę roku „RównoWaga”, poruszający temat zdrowia menstruacyjnego i okołomenopauzalnego, stanowiący do niedawna tabu w kontekście życia zawodowego.

Konkurs organizowany przez Kulczyk Foundation, Konfederację Lewiatan i Kongres Kobiet, przy współpracy Fundacji Share the Care oraz Instytutu Badań Strukturalnych, nagradza postawy i działania pracodawców, którzy starają się wyrównać szanse kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Zdrowie jest jednym z pięciu obszarów konkursu, który bierze też pod uwagę mechanizmy równości, rozwój i szkolenia, płace, równowagę praca–dom ( work-life balance). Pracodawcy, którzy chcą się sprawdzić w tegorocznej edycji „RównoWagi”, mają jeszcze szansę, gdyż organizatorzy wydłużyli termin przyjmowania zgłoszeń do 26 lipca.

Obawy Polek

Chociaż większość kobiet musi pogodzić się z doświadczeniem jakichś negatywnych objawów menopauzy, to – jak zaznacza Anna Samsel – wiele zależy od warunków w miejscu pracy, które mogą pogorszyć albo ułatwić przeżycie tego okresu. Dlaczego pracodawcy powinni pomyśleć o wsparciu kobiet przechodzących menopauzę?

Choćby dlatego, że ich udział wśród pracowników – wraz ze starzeniem się społeczeństwa – będzie coraz większy. – Demografia jest nieubłagana – podkreśla ekspertka Kulczyk Foundation. Według niej świadomy pracodawca jest w stanie przygotować się do tego wyzwania – z korzyścią nie tylko dla kobiet, ale też dla siebie, gdyż ułatwiając pracowniczkom funkcjonowanie w okresie menopauzy, zwiększa ich efektywność i lojalność. A nawet aspiracje zawodowe, bo te mogą być ograniczane przez problemy z koncentracją.

Na razie jednak z badania Kulczyk Foundation wynika, że co czwarta kobieta przed menopauzą (i 17 proc. pań, które ją przechodzą) obawia się, że wpłynie ona negatywnie na ich pracę. Te obawy mogą być jednak większe, skoro prawie sześć na dziesięć uczestniczek badania (56 proc.) nie powiedziałoby o swojej menopauzie pracodawcy czy przełożonemu, a prawie co druga nie poinformowałaby też o tym szefowej czy pracodawczyni.

Dlatego tak ważna jest edukacja, w tym dostęp do rzetelnej wiedzy o menopauzie, której brakuje nie tylko kobietom. Wprawdzie to one częściej odczuwają jej brak (87 proc. kobiet uważa, że dostęp do rzetelnej wiedzy na temat menopauzy ułatwiłby jej przechodzenie), ale ten problem wskazał też prawie co drugi z ankietowanych mężczyzn. Znaczenie wiedzy widać też w podejściu Polek do tego etapu w życiu, który 70 proc. badanych uważa za ważny; podczas gdy 45 proc. kobiet przed menopauzą ma związane z nią negatywne skojarzenia, to większość, bo 56 proc., kobiet po menopauzie kojarzy ją neutralnie.

– Kluczowa jest otwarta komunikacja; spokojna i mądra rozmowa, wolna od krzywdzących stereotypów na temat menopauzy i wszystkich związanych z tym aspektów – wskazuje opublikowany przez organizatorów konkursu poradnik „Na drodze do równowagi” , który podaje szereg wskazówek, jak stworzyć miejsce pracy przyjazne każdemu pracownikowi bez względu na płeć.

Bez dużych inwestycji

Jak pracodawcy mogą zadbać o kobiety w czasie menopauzy? Poza edukacją (którą najlepiej zacząć już od szkoły) uczestniczki badania wskazują na kilka rozwiązań, które ułatwiłyby wykonywanie obowiązków zawodowych w tym okresie menopauzy. Na pierwszym miejscu znalazła się możliwość pracy zdalnej na żądanie, ale rozwiązaniem podnoszącym komfort kobiet (szczególnie tych, które pracować zdalnie nie mogą) jest też zapewnienie prysznica i pomieszczenia, gdzie można się wyciszyć, zebrać myśli. Cennym benefitem byłaby też możliwość większej liczby dni urlopu na żądanie.

Jak zaznacza Anna Samsel, rozwiązania wspierające kobiety w okresie menopauzy powinny być dopasowane do miejsca pracy. Tam, gdzie trudno wprowadzić pracę zdalną czy elastyczny czas pracy, warto pomyśleć o pokoju do wypoczynku czy bardziej przewiewnych materiałach na ubrania robocze. Jeśli nie ma klimatyzacji, można pomyśleć o wiatrakach.

Ekspertka przyznaje, że część pracodawców może frustrować fakt, że oto kolejna grupa pracowników wymaga specjalnych przywilejów. Jednak te frustracje nie są do końca uzasadnione. Jak zwraca uwagę ekspertka Kulczyk Foundation, wiele rozwiązań wspierających kobiety w okresie menopauzalnym, w tym klimatyzacja, odpowiednie oświetlenie czy też możliwość pracy zdalnej, to uniwersalne benefity, które z powodzeniem sprawdzą się również w przypadku innych pracowników. Możliwość pracy zdalnej wysoko cenią pracujący rodzice (i pracownicy z pokolenia Z). Łazienka z prysznicem na pewno będzie doceniona również przez osoby dojeżdżające do pracy na rowerze, zaś „strefy wyciszenia” są niezbędne przy zatrudnianiu osób neuroróżnorodnych, na które otwiera się coraz więcej firm – dostrzegając w nich potencjał kreatywności i innowacyjność.

Jak zaznacza Anna Samsel, wiele zmian, które poprawiają warunki pracy kobiet w okresie menopauzy, można wprowadzić praktycznie bezkosztowo albo przy minimalnych nakładach. Tak ważna dla pracowników przyjazna atmosfera zrozumienia i akceptacji, która pozwala czuć się sobą w pracy, nie wymaga dużych inwestycji.

Zdaniem ekspertki Kulczyk Foundation kluczowe jest tu podejście menedżerów, w tym szefów firm, którzy powinni mieć świadomość, iż menopauza jest okresem przejściowym. Warto więc ułatwić jej przechodzenie, tym bardziej że dojrzali pracownicy mają teraz dodatkowe wyzwanie, jakim jest luka technologiczna pogłębiana przez przyspieszoną cyfryzację gospodarki.

Jak wynika z danych Eurostatu, wśród Polek w wieku 45–54 lat tylko niespełna 43 proc. miało w zeszłym roku kompetencje cyfrowe na co najmniej podstawowym poziomie (co oznacza m.in. umiejętność bezpiecznego korzystania z informacji i danych w internecie, umiejętność komunikacji i współpracy online, a także tworzenia treści cyfrowych). To sporo poniżej unijnej średniej (57,3 proc.), którą podwyższają Finki – ponad 91 proc.

Korzyści nie tylko dla laureatów

Nawet jeśli pracodawca jest na początku drogi do równowagi, warto, by wziął udział. Każda organizacja dostaje wsparcie merytoryczne i dyplom – zachęcają organizatorzy konkursu na Prokobiecą Firmę Roku. RównoWaga, w którym nagradzane są postawy wyrównujące szanse kobiet i mężczyzn w karierze.

Jeszcze do 26 lipca mogą się zgłaszać chętni do udziału w tym bezpłatnym projekcie skierowanym do małych, średnich i dużych firm, samorządów i NGO-sów. Każdy uczestnik będzie mógł zapisać się na bezpłatny webinar w konkursowych obszarach (polityka i mechanizmy równości, rozwój i szkolenia, równowaga praca–dom, płace oraz zdrowie) i dowiedzieć się m.in., jak przeciwdziałać nierównym zarobkom kobiet i mężczyzn czy jak zadbać o równość płci w trakcie rekrutacji albo awansowania.

– Już samo zgłoszenie jest komunikatem, że organizacji zależy na wyrównywaniu szans kobiet i mężczyzn – podkreślają organizatorzy: Kulczyk Foundation, Konfederacja Lewiatan i Kongres Kobiet. Zgłoszenia przyjmowane są na stronie rownowaga.org.pl.

Partner cyklu — Kulczyk Foundation

z