Ten urlop należy się matce i ojcu. Jednak wysokość zasiłku może się różnić

Zarówno rodzicie biologiczni, jak i inne osoby, które sprawują opiekę nad dzieckiem, mogą skorzystać z urlopów z nią związanych, w tym z urlopu rodzicielskiego. Jaki jest jego wymiar i czy otrzymuje się w jego trakcie zasiłek macierzyński?

Publikacja: 20.10.2024 07:50

Z urlopu rodzicielskiego może korzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka

Rodzice z niemowlęciem

Z urlopu rodzicielskiego może korzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka

Foto: Adobe Stock

Matka lub ojciec, którzy są pracownikami, mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Urlop ten jest udzielany jednorazowo lub nie więcej niż w pięciu częściach i powinien zostać wykorzystany nie później niż do momentu zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat.

Kto może skorzystać z urlopu rodzicielskiego?

Z urlopu rodzicielskiego mogą skorzystać pracownicy – matka, ojciec lub osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie.

W przypadku, gdy:

  • matka dziecka umarła;
  • matka dziecka je porzuciła;
  • matką jest pracownica z orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji;
  • matką jest pracownica przebywająca w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym w rodzaju stacjonarnych i całodobowych świadczeń

– wówczas z tego urlopu mogą korzystać również inni członkowie najbliżej rodziny.

Czytaj więcej

Specjalny urlop tylko dla ojców. Za dni wolne płaci ZUS

Czy rodzice mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie?

Zarówno pracownik – matka, jak i pracownik – ojciec mogą korzystać jednocześnie z urlopu rodzicielskiego. W takim przypadku łączny wymiar tego urlopu nie może przekroczyć określonego w Kodeksie pracy ogólnego wymiaru.

Wymiar urlopu rodzicielskiego: Jak długo może trwać urlop rodzicielski?

Wymiar urlopu rodzicielskiego został określony w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy. Zgodnie z przepisami przysługuje on łącznie obojgu uprawnionym i jest uzależniony od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Wynosi:

  • 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka;
  • 43 tygodnie – w przypadku urodzenia dwojga dzieci.

Jeżeli rodzice posiadają zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, wówczas urlop rodzicielski przyznawany na opiekę nad tym dzieckiem ma wymiar:

  • 65 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
  • 67 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.

Wspomniany art. 4 ust 3 ustawy „Za życiem” stanowi o tym, że lekarz ubezpieczenia zdrowotnego stwierdza w zaświadczeniu ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.

Czytaj więcej

Urlop bezpłatny – na jakich zasadach można z niego korzystać? Na jakie pułapki uważać?

Wymiar urlopu rodzicielskiego w przypadku przyjęcia dziecka do wychowania

Jeżeli pracownicy przyjmują dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej), wówczas mają prawo do urlopu rodzicielskiego na to dziecko w wymiarze:

  • 41 tygodni – w przypadku przysposobienia jednego dziecka;
  • 43 tygodni – w przypadku przysposobienia co najmniej dwojga dzieci;
  • 38 tygodni – jeśli pracownik przyjął dziecko w wieku do 7. roku życia (w przypadku dziecka z decyzją o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia) lub który przyjął dziecko w wieku do 14. roku życia na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka.

W przypadku, gdy pracownicy przyjęli dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do:

  • 41 tygodni – w przypadku przyjęcia jednego dziecka;
  • 43 tygodni – w przypadku przyjęcia co najmniej dwojga dzieci

– nie dłużej niż do ukończenia przez nie 14. roku życia.

Czytaj więcej

Część rodziców ma problemy z "babciowym". Na te pułapki trzeba uważać

Wnioskowanie o urlop rodzicielski

Urlop rodzicielski jest przyznawany na składany przez pracownika wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej – w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z niego. Do wniosku należy dołączyć dokumenty wskazane w par. 14 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 8 maja 2023 roku w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków. Pracodawca ma obowiązek, by uwzględnić ten wniosek.

O tym, ile części będzie miał urlop, decyduje się na podstawie liczby złożonych wniosków o jego udzielenie. Jak wskazuje Kodeks pracy „w liczbie wykorzystanych części urlopu uwzględnia się także liczbę wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego albo jego części, złożonych przez ubezpieczoną – matkę dziecka lub ubezpieczonego – ojca dziecka”.

Nieprzenoszalna część urlopu rodzicielskiego

Każdy z pracowników – rodziców ma wyłączne prawo do wykorzystania 9 tygodni urlopu rodzicielskiego i nie można go przenieść na drugiego z rodziców dziecka. Jeśli rodzic skorzysta z urlopu w wymiarze co najmniej 9 tygodni, oznacza to, że wykorzystał tę nieprzenoszalną część.

Czytaj więcej

Część nauczycieli straciła prawo do urlopu dla poratowania zdrowia? Komunikat ZNP

Czy można łączyć urlop rodzicielski z pracą?

Pracownik może łączyć urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który tego urlopu udzielił. Wymiar pracy musi być nie wyższy niż połowa pełnego. Urlopu rodzicielskiego udziela się wówczas na pozostałą część.

Jeśli rodzic zdecyduje się łączyć pracę z urlopem rodzicielskim, wówczas jego wymiar wydłuża się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w czasie korzystania z urlopu lub jego części, ale nie dłużej niż do:

  • 82 tygodni – w przypadku opieki nad jednym dzieckiem;
  • 86 tygodni – w przypadku co najmniej dwójki dzieci.

Jeżeli rodzic posiada wspominane już zaświadczenie z art. 4 ust. 3 ustawy „Za życiem” wymiar ten wydłuża się do:

  • 130 tygodni – w przypadku jednego dziecka;
  • 134 tygodni – w przypadku co najmniej dwójki dzieci.

Ile wynosi zasiłek? 

Na czas urlopu rodzicielskiego pracownik – rodzic otrzymuje zasiłek macierzyński. W okresie przebywania na tym urlopie z zasiłku mogą korzystać jednocześnie oboje rodzice dziecka. Wówczas łączny okres zasiłku nie może przekroczyć wymiaru urlopu rodzicielskiego określonego w Kodeksie pracy.

Czytaj więcej

Dopłaty do turnusu rehabilitacyjnego dla niepełnosprawnych. I dodatkowy urlop

Zasiłek podczas urlopu rodzicielskiego co do zasady wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli jednak pracownica złoży nie później niż 21 dni po porodzie stosowny wniosek, to zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego wynosić będzie 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Jak jednak wskazuje Kodeks pracy, w przypadku pracownika – ojca w każdej sytuacji za okres nieprzenoszalnej 9-tygodniowej części urlopu przysługuje mu zasiłek macierzyński w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Czy można zrezygnować z urlopu rodzicielskiego?

Pracownik w każdej chwili może zrezygnować z wykorzystywania urlopu rodzicielskiego i wrócić do pracy.

Sądy i trybunały
Rezygnacja Julii Przyłębskiej to jest czysta kalkulacja
Praca, Emerytury i renty
Wigilia wolna od nowego roku. Ale nie to oburza biznes
Podatki
Pułapka na frankowiczów: po ugodzie może być PIT
Konsumenci
Jak otrzymać ulgę na prąd? Kto może mniej zapłacić za energię? Ekspert odpowiada
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Nieruchomości
SN: kiedy mieszkanie u rodziców prowadzi do zasiedzenia
Walka o Klimat
„Rzeczpospolita” nagrodziła zasłużonych dla środowiska