Iran po wypadku Ebrahima Raisiego. Śmierć prezydenta niewiele zmienia

Według oficjalnej wersji przyczyną katastrofy śmigłowca, którym podróżował w niedzielę w północnych regionach kraju prezydent Ebrahim Raisi, był „problem techniczny”. W powietrzu były trzy maszyny. Na pokładzie jednej z nich razem z prezydentem podróżowało kilku polityków, w tym szef irańskiej dyplomacji Hosejn Amir Abdollahian. To właśnie ten helikopter się rozbił.

Na zdjęciach widać wypalony teren wokół szczątków maszyny. Był to amerykański helikopter Bell 212. Od czasu rewolucji w Iranie, czyli ponad czterech dekad, takich maszyn do Iranu nie dostarczano. Był też problem z częściami, więc maszyna mogła być w złym stanie technicznym. W katastrofach lotniczych zginęło w przeszłości dwu ministrów, a także jeden z ważnych dowódców wojskowych.

Śmierć prezydenta Raisiego podczas wojny na Bliskim Wschodzie

Śmierć prezydenta nastąpiła w czasie wojennym na Bliskim Wschodzie. Iran jest jedną ze stron. Jest to również czas wielkich niepokojów w samym Iranie, właściwie powstania narodowego po śmierci młodej Kurdyjki aresztowanej za niewłaściwe nakrycie głowy. Zmarła w areszcie najprawdopodobniej w wyniki tortur. Jako szef rządu Ebrahim Raisi miał decydujący wpływ na brutalne stłumienie protestów i demonstracji. Kosztowało to życie setki zabitych. Tysiące osób aresztowano.

Czytaj więcej

Komentarze

Jerzy Haszczyński: Po śmierci Ebrahima Raisiego Iran we mgle

Prezydent Ebrahim Raisi nie był najważniejszym człowiekiem w Iranie. Ale mógł nim niedługo zostać. Pasował do reżimu. Reżimu, który się zapewne nie zmieni.

Nie tylko z tego powodu prezydent zyskał przydomek „rzeźnika z Teheranu”. Zanim został prezydentem w 2021 r., był przez dwa lata głównym sędzią, czyli zwierzchnikiem opresyjnego wymiaru sprawiedliwości. Sędzią został, mając zaledwie 20 lat, i już wtedy wydawał nakazy egzekucji.

Powszechnej rozpaczy w Iranie po śmierci prezydenta nie będzie. Zastępuje go obecnie pierwszy zastępca prezydenta. Zgodnie z konstytucją to na nim ciąży obecnie obowiązek przeprowadzenia w ciągu 50 dni wyborów prezydenckich. Każdy z kandydatów na to stanowisko musi uzyskać jednak akceptację najwyższego przywódcy Islamskiej Republiki Iranu. Jest nim od 1989 roku 85-letni obecnie i schorowany ajatollah Ali Chamenei. Jest drugim w historii, po Chomeinim, przywódcą w Islamskiej Republiki Iranu.

Skrajnie konserwatywna frakcja w irańskiej elicie władzy widziała właśnie Raisiego w roli następcy ajatollaha Chameneiego. Nie brak informacji, iż obecnie droga do tej funkcji pozostała otwarta dla syna najwyższego przywódcy.

Nienaruszony system władzy w Iranie po katastrofie śmigłowca

– W całym systemie władzy w Iranie nie widać żadnych przejawów wskazujących na zmiany w polityce zarówno wewnętrznej, jak i zagranicznej Iranu po śmierci prezydenta. Wszystkie najważniejsze decyzje polityczne podejmuje najwyższy przywódca i jego środowisko. Nic nie wskazuje więc, aby należało się spodziewać pewnej liberalizacji w sferze polityki społecznej. To samo dotyczy polityki zagranicznej, której głównymi punktami jest konfrontacja z Izraelem, kontynuacja programu nuklearnego oraz wspieranie szyickich ugrupowań w regionie – mówi „Rzeczpospolitej” Richard Dalton, były brytyjski ambasador w Teheranie.

W jego opinii śmierć irańskiego prezydenta nie wpłynie ani na wojnę Izraela z Hamasem, ani też na działania Hezbollahu w Libanie czy Hutich w Jemenie. Są to kierunki polityki zagranicznej w gestii ajatollaha Chameneiego, którego lojalnym wykonawcą był Ebrahim Raisi. Dotyczy to także bliskich relacji z Rosją oraz Chinami.

Z drugiej strony jednym z największych osiągnięć Raisiego w polityce zagranicznej było zawarcie w roku ubiegłym porozumienia z wrogą Arabią Saudyjską o przywróceniu stosunków dyplomatycznych. Jest to jednak w dużej mierze sprawa symboliczna, pozbawiona praktycznego znaczenie w sytuacji wojennego napięcia w regionie.

– Śmierć prezydenta może wywołać pewien okres bezwładu w polityce zagranicznej Iranu, jednakże bez większych konsekwencji. Zależy to także od działań innych aktorów na scenie Bliskiego Wschodu. W tym Turcji, która podjąć może określone działania zmierzające do ograniczenia wsparcia przez Teheran separatystów kurdyjskich działających z terenu Iraku – mówi „Rzeczpospolitej” prof. Ilter Turan z Uniwersytetu Bilgi w Stambule.

Izrael zapewnia, że do śmierci prezydenta Iranu nie przyczynił się Mossad

Zapewnienie takiej treści złożył w rozmowie z „Jerusalem Post” anonimowy wysoki urzędnik rządu izraelskiego. Była to odpowiedź na pojawiające się w mediach społecznościowych liczne podejrzenia, iż za katastrofą śmigłowca z prezydentem Raisim na pokładzie mógł stać Mossad. To w związku z niedawnym odwetowym atakiem Iranu przy użyciu dronów i rakiet na Izrael po zbombardowaniu przez izraelskie lotnictwo irańskiego konsulatu w Damaszku, gdzie zginęło dwu irańskich generałów.

– Izrael może być odpowiedzialny za śmierć niektórych irańskich naukowców nuklearnych czy generałów, lecz nie prezydenta czy członków rządu. Jest niepisane porozumienie, że takie osoby są wyłączone z tego rodzaju działań wywiadu – tłumaczy nam Icchak Klein z prawicowego think tanku Kohelet Policy Forum.

Wniosek o wydanie nakazów aresztowania Beniamina Netanjahu i Joawa Galanta

Tymczasem prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) Karim Khan wystąpił w poniedziałek z wnioskiem o wydanie nakazów aresztowania premiera Izraela Beniamina Netanjahu i ministra obrony Joawa Galanta za domniemane zbrodnie wojenne w Strefie Gazy.

Taki sam wniosek dotyczy trzech czołowych przywódców Hamasu: Jahji Sinwara, Mohammeda Deifa i Ismaila Haniji. W obszernym oświadczeniu prokurator Karim zarzucił przywódcom Hamasu odpowiedzialność za dokonane od czasu inwazji na Izrael 7 października 2023 zbrodni przeciwko ludzkości, morderstw, gwałtów, wzięcia zakładników i zbrodnicze ich traktowanie, a także tortury.