Reforma finansowania samorządów od 1 stycznia 2025. Co oznacza dla edukacji?

1 stycznia 2025 roku weszła w życie reforma finansowania samorządów. Za główne źródło dochodów samorządów służyć będą dochody podatkowe, a nie subwencje z budżetu państwa – te mają być jedynie uzupełniające. Zmiany dotyczą też finansowania oświaty.

Publikacja: 03.01.2025 06:28

Od 1 stycznia zmienia się finansowanie oświaty

Od 1 stycznia zmienia się finansowanie oświaty

Foto: AdobeStock

Od nowego roku zmienił się sposób finansowania samorządów. Reforma zakłada, że ich głównym źródłem dochodów będą od teraz dochody podatkowe. Do tej pory były to subwencje z budżetu państwa, które od 1 stycznia mają mieć charakter jedynie uzupełniający. Pojawiło się również nowe pojęcie – potrzeb finansowych jednostki samorządu terytorialnego. Jest to suma potrzeb wyrównawczych, oświatowych, rozwojowych, ekologicznych oraz uzupełniających. To one mają pomóc w obliczeniu i ustaleniu subwencji z budżetu państwa.

Reforma to także zmiany w finansowaniu oświaty. Dotychczas na ten cel służyła subwencja oświatowa, którą aktualnie zastąpić mają potrzeby oświatowe.

Jak reforma wpłynie na oświatę?

Reforma finansowania samorządów ma duży wpływ na oświatę. Aktualna kwota potrzeb oświatowych ustalana ma być na podstawie kwoty z poprzedniego roku, z uwzględnieniem zmiany zakresu realizowanych zadań oświatowych. Jest więc to analogiczny sposób jak w przypadku subwencji oświatowej, jednak wówczas pod uwagę brane były dane z 30 września poprzedniego roku, natomiast obecnie pod uwagę brane mają być dane z 15 czerwca roku poprzedzającego, więc z roku szkolnego wcześniejszego niż do tej pory.

Czytaj więcej

Zmiany na mapie Polski: 1 stycznia pojawią się nowe miasta

To, jak kwota będzie dzielona między samorządy, ustalone będzie przez ministra edukacji – algorytm będzie określany każdego roku, a jego punktem wyjścia ma być „standard A” – kwota, którą samorząd otrzymuje na jednego ucznia.

Jak wskazuje PAP, standard ten jest obłożony systemem wag, czyli mnożników, dzięki którym kwota ta zmienia się w zależności od typu i specyfiki szkoły, placówki, a także potrzeb ucznia. Po wprowadzeniu reformy, w nowym roku, do obliczenia potrzeb oświatowych włączone zostały również przedszkolaki – bez względu na ich wiek.

Minister finansów Andrzej Domański poinformował pod koniec listopada 2024 roku samorządowców, że po roku od obowiązywania ustawy – czyli w roku 2026 – będzie miał miejsce przegląd reformy, a ministerstwo ma być gotowe do wprowadzenia ewentualnych zmian.

Ile wyniesie kwota potrzeb oświatowych w 2025 roku?

W 2025 roku kwota potrzeb oświatowych dla wszystkich samorządów określona w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wyniesie 102,7 mld zł. Jest wyższa o 10,478 mld zł od subwencji i dodatków na dofinansowanie wychowania przedszkolnego z roku poprzedniego.

Obawy przed nowym finansowaniem oświaty

Swoje obawy przed reformą i nowym sposobem finansowania oświaty wyraził między innymi Prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego Sławomir Broniarz. Według niego nowe przepisy mogą być dla wielu samorządów okazją do tego, żeby nie płacić nauczycielom i tłumaczyć się z braku pieniędzy.

– Do tej pory była subwencja i ona była w jakiejś mierze gwarancją, że samorządy będą tę subwencję realizowały – powiedział Broniarz cytowany przez PAP.

Uważa on również, że kwota potrzeb edukacyjnych jest wyższa o połowę od tego, co zostało oszacowane, w związku z tym Związek Nauczycielstwa Polskiego chce, by ministerstwo finansów oraz ministerstwo edukacji monitorowały, jak wygląda sytuacja.

Czytaj więcej

Ferie zimowe 2025 zaczną się później niż ostatnio. Terminy dla wszystkich województw

Obawy ma też Krajowa Sekcja Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”. Przewodniczący Waldemar Jakubowski uważa, że nowe finansowanie oświaty to duża niewiadoma, a samorządy będą potrzebowały czasu, by nauczyć się gospodarować finansami na nowo. Dlatego też stracić mogą na tym nauczyciele i pracownicy samorządowi. Jakubowski twierdzi, że może to być bardzo trudny rok, choć minister edukacji zobowiązała się już do interwencji. Ponadto przewodniczący zauważył, że tak naprawdę potrzeby samorządów będą określane na podstawie „archiwalnych” danych, a sytuacja rozwija się dynamicznie.

Już teraz Związek Powiatów Polskich twierdzi, że kwota, która została przeznaczona na oświatę, nie jest wystarczająca, by pokryć wszystkie wydatki samorządu. Również dyrektor biura Związku Miast Polskich Andrzej Porawski wyraził zaniepokojenie wobec wypracowania standardów na potrzeby finansowania oświaty. – To, co dziś proponuje rząd, nie ma nic wspólnego z oczekiwanym rozwiązaniem – powiedział w rozmowie z PAP.

Od nowego roku zmienił się sposób finansowania samorządów. Reforma zakłada, że ich głównym źródłem dochodów będą od teraz dochody podatkowe. Do tej pory były to subwencje z budżetu państwa, które od 1 stycznia mają mieć charakter jedynie uzupełniający. Pojawiło się również nowe pojęcie – potrzeb finansowych jednostki samorządu terytorialnego. Jest to suma potrzeb wyrównawczych, oświatowych, rozwojowych, ekologicznych oraz uzupełniających. To one mają pomóc w obliczeniu i ustaleniu subwencji z budżetu państwa.

Pozostało jeszcze 89% artykułu
Praca, Emerytury i renty
Nowe terminy wypłat 800 plus w styczniu 2025. Zmiany w harmonogramie
Materiał Promocyjny
Jak przez ćwierć wieku zmieniał się rynek leasingu
Praca, Emerytury i renty
Sam wniosek o rentę wdowią nie wystarczy. Bez tego jej nie otrzymasz
Praca, Emerytury i renty
Najniższa krajowa w 2025 roku: Ile wynosi płaca minimalna? Kwoty brutto i netto
Prawo w Polsce
Co dalej z pieniędzmi dla PiS? Minister finansów w prawnym potrzasku
Materiał Promocyjny
5G – przepis na rozwój twojej firmy i miejscowości
Zawody prawnicze
E-Doręczenia. Od 1 stycznia nowy obowiązek dla adwokatów, radców i doradców
Materiał Promocyjny
Nowości dla przedsiębiorców w aplikacji PeoPay